Acts

Chapter 1

¹ Minahal kong Teofilos, sa akong unang basahon nga akong sinulat alang kanimo, ako nagsulat mahitungod sa daghang mga butang nga nabuhat ug gitudlo ni Jesus ² hangtod sa adlaw nga gibayaw siya sa Dios ngadto sa langit. Sa wala pa siya miadto sa langit, siya nagtugon sa iyang mga apostoles pinaagi sa gahom sa Balaang Espiritu sa mga butang nga buot niya nga ilang masayran. ³ Human siya mag-antos ug namatay didto sa krus, nabuhi siya pag-usab. Ug nagpakita siya sulod sa 40 ka mga adlaw, ang mga apostoles nakakita kaniya sa daghang higayon. Gipamatud-an niya kanila sa daghang pamaagi nga siya mabuhi gayod. Siya nakigsulti kanila mahitungod kung unsaon pagmando sa Dios ang kinabuhi sa mga tawo sa iyang gingharian. ⁴ Usa ka higayon niana samtang siya uban kanila, iya silang giingnan, "Sa dili pagbiya sa Jerusalem. Hinuon, paghulat hangtod nga ang akong Amahan magpadala sa iyang Espiritu kaninyo, sama sa iyang gisaad nga pagabuhaton. Nadunggan na ninyo nga nagsulti ako mahitungod niini. ⁵ Si Juan nagbawtismo sa mga tawo sa tubig, apan human sa pipila ka mga adlaw ang Dios magabawtismo kaninyo diha sa Balaang Espiritu." ⁶ Usa niana ka adlaw sa dihang ang mga apostoles nagkatigom uban ni Jesus, sila nangutana kanila, "Ginoo, mamahimo ka na bang hari sa Israel?" ⁷ Siya mitubag kanila, "Dili na kinahanglan nga masayran ninyo ang takna sa panahon ug sa mga adlaw kung kanus-a kana mahitabo. Ang akong Amahan lamang ang magbuot kung kanus-a kana mahitabo. ⁸ Apan ang Balaang Espiritu maglig-on kaninyo sa dihang mokunsad siya kaninyo. Unya kamo mosugilon sa katawhan mahitungod kanako sa Jerusalem ug diha sa mga rehiyon sa Judea, Samaria, ug sa tibuok kalibotan." ⁹ Human siya nakasulti niini, siya mikayab ngadto sa langit, ug ang panganod nagsalipod aron dili na nila siya makita. ¹⁰ Samtang ang mga apostoles nagpadayon sa pagtan-aw sa kalangitan sa iyang pagkayab, sa kalit lang may duha ka tawo nga nagsul-ob ug puti nga bisti ang mitindog tupad kanila. Mga anghel sila. ¹¹ Ang usa kanila miingon, "Kamong mga tawo nga gikan sa Galilea, dili na kamo kinahanglan magtindog dinhi nga magahangad sa langit! Sa umaabot nga panahon kini nga Jesus, kansang gibayaw sa Dios gikan kaninyo padulong sa langit, mobalik pag-usab sa kalibotan. Siya mobalik sa samang paagi ingon sa inyong nakita sa dihang mikayab siya padulong sa langit." ¹² Unya, human mibiya ang duha ka anghel, ang mga apostoles namauli sa Jerusalem gikan sa Bukid sa Olibo, nga dili layo gikan sa Jerusalem. ¹³ Human sila misulod sa siyudad, sila misaka sa lawak sa balay diin sila mag-abotan. Kadtong anaa didto naglakip kang Pedro, Juan, Santiago, Andres, Filipe, Tomas, Bartolome, Mateo, laing Santiago nga anak ni Alphaeus, Simon nga Zealot, ug si Judas nga anak sa laing tawong ginganlan ug Santiago. ¹⁴ Kining tanan nga mga apostoles nagsugod sa pag-ampo sa tanang panahon. Ang uban nga nag-ampo kuyog kanila naglakip sa mga babaye nga nag-uban-uban kang Jesus, si Maria nga inahan ni Jesus, ug ang iyang mga manghod nga lalaki. ¹⁵ Niadtong mga adlawa si Pedro mitindog sa taliwala sa iyang mga kaubanan nga magtutuo. Adunay usa ka pundok nga mga 120 kabuok nga sumusunod ni Jesus nga anaa niadtong dapita. Siya miingon, ¹⁶ "Mga kaigsoonan ko, adunay mga pulong mahitungod kang Judas nga sinulat ni Haring David sa dugay na nga panahon. Kini nga mga pulong kinahanglan nga mahitabo, ug nahitabo gayod, tungod kay ang Balaang Espiritu nagsulti kang David kung unsay isulat. ¹⁷ Bisan tuod si Judas usa ka apostol sama kanato, siya naggiya sa mga tawo sa pagdakop kang Jesus ug gipatay siya." ¹⁸ Karon kining tawhana nakaangkon ug salapi pinaagi sa pagbuhat niining daotang buhat. Uban niining salapi mipalit siya ug usa ka uma. Unya nahulog siya sa yuta, ug ang lawas niya nabungkag, ug ang tanan niyang tinai nakay-ag usab. ¹⁹ Ang tanang tawo nga namuyo sa Jerusalem nakadungog mahitungod niini, busa gitawag nila kadtong yutaa sa ilang kaugalingong pinulongan nga Aramaica, Akeldama, nga sa ato pa "Yuta sa Dugo," tungod kay dinhi adunay usa ka tawo nga namatay. ²⁰ Si Pedro usab miingon, "Nakita ko nga ang nahitabo kang Judas sama sa giingon sa mga Salmo: Hinaut nga ang iyang tanang kaliwat mamatay; hinaut nga walay bisan usa ang mahibilin niini.' 'Ug daw sama kining ubang mga pulong nga sinulat ni David nga naghisgot usab kang Judas: 'Tugoti nga ang laing tawo mopuli kaniya sa iyang buluhaton ingon nga usa ka pangulo.'" ²¹ "Busa gikinahangalan alang kanatong mga apostoles sa pagpili sa usa ka tawo puli kang Judas. Kinahanglan nga siya uban kanato sa tanang panahon sa dihang ang Ginoong Jesus kauban pa nato. ²² Mao nga, gikan sa panahon nga si Juan Bautista nagbawtismo kang Jesus hangtod sa adlaw nga si Jesus mibiya kanato ug mikayab ngadto sa langit. Ang tawo nga mopuli kang Judas kinahanglan usa sa nakakita kang Jesus nga nabuhi pag-usab human siya namatay. ²³ Busa ang mga apostoles ug ang ubang mga magtutuo nagsugyot ug pangalan sa duha ka tawo. Usa niini si Jose Barsabas, nga ginganlan usab ug Justus. Ang laing tawo mao si Matias. ²⁴ Unya nag-ampo sila: "Ginoong Jesus, si Judas mihunong na ingon nga usa ka apostoles. Nakasala siya ug miadto sa dapit diin angay kaniya. Nakaila ka kung unsa ang gihunahuna sa matag-usa sa iyang kaugalingong kasingkasing, ²⁵ busa palihog ipadayag kanamo kung si kinsa niining duha ka tawo ang imong gipili aron mopuli kang Judas. ²⁶ Unya nagripa sila aron sa pagpili tali sa duha, ug ang ripa natunong kang Matias, ug siya nahimong usa ka apostol uban sa laing napulog usa ka mga apostoles.

Chapter 2

¹ Sa adlaw nga nagsaulog ang mga Judio ug Pista sa Pentecostes, ang mga magtutuo nagtigom sa usa ka dapit sa Jerusalem. ² Kalit lang nakadungog sila sa hinaguros nga naggikan sa langit ang saba daw sama sa kusog nga hangin. Ang matag usa kanila nga naglingkod sa tibuok balay nakadungog sa hinaguros. ³ Unya silang tanan nakakita daw pariha sa kalayo nga nagsiga. Kini nga kalayo nagbulagbulag gikan sa matag-usa, ug ang matag-usa kanila mikunsad sa mga ulo sa matag magtutuo. ⁴ Unya ang tanan nga magtutuo napuno sa Balaang Espiritu ug nagsugod sa pagsulti sa nagkalainlain nga pinulongan, sumala sa gipasulti sa Espiritu. ⁵ Kana nga panahon daghang mga Judio ang nagpabilin sa Jerusalem aron sa pagsaulog sa Pista sa Pentecostes. Sila ang katawhan nga Judio nga kanunay nagsimba sa Dios. Sila naggikan sa nagkalain-laing nasod. ⁶ Sa dihang nakadungog sila sa kusog kaayo nga saba sama sa naghaguros nga hangin, silang tanan miduol sa dapit nga gitigoman sa mga magtutuo. Ang mga tawo natingala tungod kay ang matag-usa kanila nakadungog man sa ilang kaugalingon nga pinulongan nga gisulti sa mga magtutuo. ⁷ Busa natingala gayod sila pag-ayo, ug nag-ingnanay sila, "Kining mga katawhan naggikan sa Galilea, busa nganong makasulti man sila sa atong mga pinulongan? ⁸ Apan kitang tanan nakadungog nga nagsulti sila sa atong mga pinulongan nga atong gitun-an sukad pa sa atong pagkatawo! ⁹ Pipila kanato gikan sa lugar sa Partia ug sa Media ug taga Elam, ug ang uban kanato naggikan sa rehiyon sa Mesopotamia, Judia, Capadocia, Ponto ug sa Asya. ¹⁰ Naay mga tawo nga nagagikan sa Pirgia ug Pamfilia ug Ehipto, ug ang rehiyon sa Libya nga duol sa Cirene. Ug naay uban kanato nga nagbisita dinhi sa Jerusalem nga gikan sa Roma. ¹¹ Ug apil ang lumad nga mga Judio ug dili Judio nga nagtuo kung unsa ang gituohan sa mga Judio. Ang uban kanato gikan sa Isla sa Creta ug gikan sa rehiyon sa Arabia. Sa unsang pamaagi nga kining mga tawhana misulti man sa atong pinulongan mahitungod sa dakong mga butang nga gibuhat sa Dios?" ¹² Ang mga tawo natingala ug wala nasayod kung unsa ang pagabuhaton mahitungod sa nahitabo. Ug nagpangutan-anay sila sa usag-usa, "Unsay buot ipasabot niini?" ¹³ Apan ang uban kanila nangatawa kung unsa ang ilang nakita. Sila nag-ingon, "Kining mga tawhana nagsulti sama niini tungod kay sila nakainom ug daghang bino!" ¹⁴ Busa mitindog si Pedro uban sa onse ka apostoles, ug siya misulti sa kusog ngadto sa daghang katawhan; siya miingon, "Katawhan sa Judea ug kamong tanan nga nagpuyo sa Jerusalem, paminaw kamong tanan kanako, ug ako kamong sultihan kung unsa ang nahitabo! ¹⁵ Ang uban kaninyo naghunahuna nga kami nahubog, apan wala kami nangahubog. Sanglit alas nuwebe pa karon sa buntag, ug ang mga tawo dinhi dili mahubog sa sama niini nga oras! ¹⁶ Hinuon, mao na kini ang katumanan sa giingon ni propeta Joel dugay nang panahon ang milabay. Siya nagsulat: Ang Dios nag-ingon, ¹⁷ 'Sa kataposang mga adlaw sa tanang dapit. Akong ihatag ang akong Balaang Espiritu sa tanan ug ang inyong mga anak lalaki ug babaye magasulti sa mga tawo ug mga mensahe gikan kanako, ug ang mga batan-ong lalaki diha kaninyo makakita ug mga panan-awon ug ang mga tigulang magdamgo ug mga damgo nga akong ihatag kanila. ¹⁸ Kana nga mga adlaw akong ihatag ang akong Balaang Espiritu sa akong mga sulugoon, ug sila makasulti sa mensahe gikan kanako. ¹⁹ Magbuhat ako ug mga katingalahang butang nga mahitabo diha sa kalangitan, ug magbuhat ako ug kahibulongan dinhi sa kalibotan sa pagpakita sa mahinungdanong mga butang nga mahitabo. Dinhi sa kalibotan adunay dugo, kalayo, ug aso bisan asa. ²⁰ Diha sa kalangitan ang adlaw mahimong kangitngit sa mga tawo ug ang bulan mahimong pula ngadto kanila. Kana ang mga butang mahitabo sa dili pa ako, ang Ginoong Dios, moabot aron sa paghukom sa matag-usa. ²¹ Ug akong luwason ang tanan nga magtawag kanako sa pagtabang kanila.'" ²² Si Pedro nagpadayon sa pagsulti, "Mga kaigsoonan kong mga Israelita, paminaw kamo kanako! Sa dihang nagpuyo pa si Jesus nga gikan sa Nazaret kauban ninyo, ang Dios nagpamatuod kaninyo nga siya nagpadala kaniya ug gihimo siyang takos sa pagbuhat sa mga kahibulongang mga butang sa pagpakita nga siya pinadala sa Dios. Kamo mismo nasayod nga kini tinuod. ²³ Ug bisan nasayod kamo, inyo gihapon siyang gitugyan sa iyang mga kaaway. Ug bisan pa niana, ang Dios aduna nay daang plano mahitungod niana, ug siya nasayod na sa tanan mahitungod niini. Unya inyong giawhag ang mga katawhan nga wala magtuman sa balaod nga patyon si Jesus. Gibuhat nila kini pinaagi sa paglansang kaniya sa krus. ²⁴ Siya namatay apan gibanhaw siya pag-usab sa Dios tungod kay dili posibli nga siya magpabilin sa kamatayon. Ang Dios nagbanhaw kang Jesus pag-usab." ²⁵ "Si Haring David misulat kung unsa ang giingon sa Mesiyas, nasayod ako nga ikaw, Ginoong Dios, kanunay nga nakadungog kanako. Ikaw naa tupad kanako, busa dili ako angay nga mahadlok sa buot magpasipala kanako. ²⁶ Tungod niana ang akong kasing-kasing nagmaya ug nagmalipayon; bisan ug mamatay ako, nasayod ako nga tabangan ako nimo. ²⁷ Dili mo ako ibilin sa dapit nga anaa ang mga patay. Ug wala nimo pasagdi ang akong lawas nga madunot, tungod kay ako nag-unong ug kanunay nga nagtuman kanimo. ²⁸ Imong gipakita kanako kung unsaon nga mabuhi pag-usab. Gilipay mo ako tungod kay nag-uban ka kanako hangtod sa kahangtoran." ²⁹ Si Pedro nagpadayon sa pagsulti, "Mga kaigsuonan kong mga Judio, nakasiguro ako nga ang atong katigulangan, nga si Haring David, namatay, ug ang katawhan milubong kaniya. Ug ang dapit nga gilubngan sa iyang lawas nagpabilin hangtod karon. ³⁰ Si Haring David usa ka propeta ug nasayod siya nga misaad ang Dios kaniya nga ang usa sa iyang kaliwat mahimong hari. ³¹ Kaniadto, si David nasayod kung unsa ang buhaton sa Dios, ug nag-ingon siya nga ang Ginoo maghimo kang Jesus nga Mesiyas nga mabanhaw ug mabuhi human siya mamatay. Ug nagsulti siya nga ang Dios dili magtugot nga si Jesus nga Mesiyas magpabilin didto sa lubnganan, ug pasagdan ang iyang lawas nga madunot." ³² Pagkahuman kining tawo nga si Jesus namatay, ang Dios naghimo kaniya nga nabuhi pag-usab. Kaming tanan, nga iyang sumusunod, makapamatuod nga nabanhaw siya tungod kay nakita gayod namo siya. ³³ Ang Dios nagpasidungog kang Jesus pinaagi sa pagbayaw kaniya ngadto sa iyang tuong kamot sa pagmando uban kaniya, ang iyang Amahan. Ug gihatag kanato ang Balaang Espiritu, ug kini mao ang inyong nakita ug nadunggan karon nga adlaw. ³⁴ Nasayod kita nga si David wala maghisgot sa iyang kaugalingon tungod kay si David wala mikayab sa langit sama sa gibuhat ni Jesus. Gawas pa niana, si David nagpamatuod bahin kang Jesus nga Mesiyas: Ang Ginoong Dios nag-ingon sa akong Ginoo nga Mesiyas, 'Magmando dinhi sa akong tuong kamot, ³⁵ samtang akong buntugon ang imong mga kaaway.' "Si ³⁶ Pedro nagsulti, "Busa kinahanglan mahibal-an ninyo nga kamong tanan ug ang ubang Israelita nga si Jesus nga gilansang ninyo sa krus mao ang gipili sa Dios nga mahimong Ginoo ug Mesiyas." ³⁷ Sa dihang nadungog sa mga tawo ang gisulti ni Pedro ug sa mga apostoles, silang tanan nasayod sa ilang mga sala. Ang mga tawo misulti kanila, "Unsa may among buhaton?" ³⁸ Si Pedro mitubag kanila, "Biya-i ninyo ang pagpakasala. Kung motuo kamo karon kang Jesus kami magbawtismo kaninyo. Ang Dios magpasaylo sa inyong mga sala, ug ihatag niya kaninyo ang Balaang Espiritu. ³⁹ Nagsaad ang Dios nga buhaton niya kini kaninyo ug sa inyong mga anak, ug alang usab sa tanan nga mituo kang Ginoong Jesus, bisan pa sa mga tawo nga atua sa halayo. Ang Ginoo nga atong Dios maghatag sa iyang Balaang Espiritu sa tanan nga gitawag niya nga mahimong iyang katawhan!" ⁴⁰ Daghan pa kaayo ang pulong nga gisulti nga maisugon ni Pedro ngadto kanila. Siya miingon kanila, "Sultihi ang Dios nga luwason kamo niya aron dili kamo maapil sa silot gikan niining daotan nga katawhan nga misalikway kang Jesus! " ⁴¹ Mao nga daghan ang mituo sa mensahe ni Pedro ug nagpabawtismo. Ug 3,000 ang nadugang sa mga magtutuo nianang adlawa. ⁴² Silang tanan nagpadayon sa pagtuman kung unsa ang gitudlo sa mga apostoles. Nagtigom sila sa makadaghan nga higayon kauban sa uban nga magtutuo ug nanga-on ug nag-ampo sa matag adlaw. ⁴³ Ang tanang tawo nga naa sa Jerusalem nagtahod ug nagpasidungog pag-ayo sa Dios tungod sa mga milagroso nga mga butang nga gibuhat sa mga apostoles. ⁴⁴ Ug kadtong tanan nga mituo kang Jesus nagpadayon sa pagtigom. Ug naghinatagay sila sa tanan nga butang nga anaa sa ilaha. ⁴⁵ Ug matag higayon gipamaligya nila ang ilang mga katigayonan, ug tanan nilang mga butang nga ilang naangkon, ug gihatagan nila ug kuwarta ang matag usa, sumala sa ilang gikinahanglan. ⁴⁶ Matag adlaw nagpadayon sila sa pagtigom didto sa templo, ug sa matag adlaw malipayon sila sa paghatag sa pagkaon ngadto sa uban, samtang sila nagasaulog sa Panihapon sa Ginoo didto sa ilang mga kabalayan. ⁴⁷ Samtang gibuhat nila kini, nagdayeg sila sa Ginoo, ug ang katawhan sa Jerusalem nagtahod kanila. Samtang nahitabo kining mga butanga, matag adlaw gidugangan sa Ginoong Jesus ang kadaghanon sa mga tawo nga naluwas gikan sa silot sa sala.

Chapter 3

¹ Usa ka adlaw si Pedro ug si Juan nangadto sa hawanan sa Templo. Alas tres na kadto sa hapon, kadto nga oras nga ang mga tawo moampo didto. ² Adunay tawo didto nga dili makahimo paglakaw gikan sa iyang pagkatawo. Naglingkod siya didto sa pultahan nga gitawag ug Matahom, nga agianan paingon sa Templo. Gidala siya sa mga tawo didto matag-adlaw, aron makapangayo siya niadtong mga mosulod didto sa templo ug gamayng kuwarta. ³ Samtang padulong si Pedro ug si Juan sa Templo, gipangayuan niya sila ug gamayng kuwarta. ⁴ Samtang si Pedro ug si Juan mitutok kaniya, giingnan siya ni Pedro, "Tan-awa kami!" ⁵ Busa nagtutok siya ngadto kanila ug nagdahom nga makadawat siya ug gamayng kuwarta gikan kanila. ⁶ Unya giingnan siya ni Pedro, "Wala akoy kuwarta, apan kung unsay mahimo nako maoy akong buhaton kanimo. Sa pangalan ni Cristo Jesus nga taga Nazaret mamaayo ka. Tindog ug lakaw!" ⁷ Unya gigunitan ni Pedro ang tuong kamot sa tawo ug gitabangan siya sa pagtindog. Dihadiha nalig-on ang tiil ug mga buolbuol sa tawo. ⁸ Milukso siya ug nagsugod paglakaw! Unya misulod siya didto sa Templo kauban ni Pedro ug ni Juan nga naglakaw ug naglukso ug nagdayeg sa Dios! ⁹ Nakita siya sa tanang mga tawo didto sa Templo nga naglakawlakaw ug nagdayeg sa Dios. ¹⁰ Nailhan nila nga siya mao ang tawo nga kanunay naglingkod didto sa pultahan sa Templo nga gitawag ug Matahom aron manglimos ug kuwarta didto! Busa ang tanang mga katawhan nga atua didto natingala pag-ayo sa nahitabo kaniya. ¹¹ Samtang ang maong tawo nagdikit kang Pedro ug kang Juan, ang tanang tawo nangatingala ug wala masayod sa ilang hunahunaon! Busa nanagan sila paingon kanila didto sa dapit sa Templo nga gitawag ug Balkon ni Solomon. ¹² Sa pagkakita ni Pedro sa mga tawo, giingnan niya sila, "Mga kaubanan nga Israelita, dili kamo angay nga matingala sa nahitabo niining tawhana! Nganong nagtan-aw man kamo kanamo nga daw aduna kami kaugalingon nga gahom aron makalakaw kining tawhana? ¹³ Busa sultihan ko kamo kung unsa ang tinuod nga nahitabo. Ang atong mga katigulangan, lakip si Abraham, Isaac, ug si Jacob, nagsimba sa Dios. Ug karon gipasidunggan pag-ayo sa Dios si Jesus. Ang inyong mga pangulo nagdala kang Jesus didto sa gobernador, nga si Pilato, aron nga ang iyang mga sundalo mosilot kaniya. Kamo usa sa nagsalikway kang Jesus atubangan ni Pilato, human nga si Pilato nakadisisyon nga buhian niya si Jesus. ¹⁴ Bisan si Jesus naggikan sa Dios ingon nga Mesiyas sa Israel, ang Usa nga Matarong, nangayo hinuon kamo ug usa ka kriminal nga maoy buhian puli kaniya! ¹⁵ Ang Dios miila nga inyong gipatay si Jesus, siya nga naghatag ug walay kataposan nga kinabuhi sa mga katawhan. Apan gibuhi siya pag-usab sa Dios. Nakita namo si Jesus sa makadaghan nga panahon human sa iyang pagkabanhaw. ¹⁶ Kini tungod kay nagtuo kami kang Jesus ug ang pagtuo niining tawhana kang Jesus maoy nagpabalik sa iyang kusog ug aron makahimo siya paglakaw diha sa inyong atubangan." ¹⁷ "Karon, akong mga kaigsoonan, nasayod ako nga kamo ug ang inyong mga pangulo nagpatay kang Jesus tungod kay wala kamo masayod nga siya mao ang Mesiyas. ¹⁸ Hinuon, gitagna na daan sa Dios gikan kaniadto nga patyon si Jesus sa mga tawo. Gisultihan sa Dios ang tanang mga propeta sa pagsulat kung unsa ang buhaton sa mga tawo ngadto sa Mesiyas. Ilang gisulat nga ang Mesiyas, nga ipadala sa Dios, moagi sa pag-antos ug mamatay. ¹⁹ Busa biya kamo gikan sa inyong kasal-anan ug hangyoa ang Dios nga tabangan kamo niya sa pagbuhat unsa ang makapahimuot kaniya, aron nga pasayloon gayod kamo niya sa inyong mga kasal-anan, ug aron lig-onon kamo niya. ²⁰ Kung inyoha kanang buhaton, aduna gayoy panahon nga mahibaw-an ninyo nga ang Ginoong Dios motabang kaninyo. Ug moabot ang adlaw nga iyang ipadala ug balik ang Mesiyas sa kalibotan, nga iyang gihatag kaninyo. Kadtong tawhana mao si Jesus. ²¹ Si Jesus kinahanglan magpabilin sa langit hangtod sa panahon nga bag-ohon sa Dios ang tanan nga iyang gibuhat. Kaniadtong panahon ang Dios nagsaad nga iya kanang buhaton, ug iyang gipili ang tanan nga balaang mga propeta nga isulti kana didto sa mga katawhan. ²² Pananglitan, ang propeta nga si Moises misulti niini mahitungod sa Mesiyas: 'Ang Ginoo nga inyong Dios mopadala ug usa ka propeta nga sama kanako nganha kaninyo. Kinahanglan mamati kamo sa tanan nga isulti niya kaninyo. ²³ Kadtong dili mamati niadto nga propeta ug motuo kaniya dili na ilhon nga sakop sa katawhan sa Dios, ug laglagon sila sa Dios.'" ²⁴ Nagpadayon si Pedro, "Ang tanang mga propeta naghisgot mahitungod sa mahitabo niining mga panahona. Lakip si Samuel niadtong mga propetaha ug ang tanan usab nga naghisgot niining nga mga butanga sa wala pa kini mahitabo. ²⁵ Sa dihang ang Dios makusganon nga nagsaad nga mopanalangin sa atong mga katigulangan, siya tinud-anay usab nga mopanalangin kanimo. Gisultihan niya si Abraham mahitungod sa Mesiyas, 'Akong panalanginan ang tanang pundok sa mga katawhan sa kalibotan ingon nga sangpotanan kung unsa ang buhaton sa imong kaliwat.'" ²⁶ Ug gitapos ni Pedro sa pag-ingon, "Busa sa dihang gipadala sa Dios si Jesus sa kalibotan aron moalagad kaniya ingon nga Mesiyas, gipadala siya una diha kaninyo nga mga Israelita aron panalanginan kamo, ug aron nga moundang kamo sa pagbuhat ug pagkadaotan."

Chapter 4

¹ Niadtong higayona, dunay pipila ka mga pari ang anaa sa hawanan sa templo. Atua usab didto ang opisyal nga gisaligan sa pagguwardiya sa templo, ug ang pipila ka mga miyembro sa pundok sa mga Saduseo. ² Kining mga tawhana nagduol didto sa ilaha ni Pedro ug ni Juan samtang ang duha kanila nakigsulti ngadto sa mga katawhan. Kining mga tawhana nasuko kaayo kay ang duha ka apostoles nanudlo man sa mga katawhan mahitungod kang Jesus. Ilang gisulti kanila nga ang Dios nagbanhaw kang Jesus human nga siya ilang gipatay. ³ Busa gidakop niining mga tawhana sila Pedro ug si Juan ug ilang gipriso. Ang konseho sa mga Judio kinahanglan mohulat hangtod sa sunod nga adlaw aron nga imbistigaron nila si Pedro ug Juan, tungod kay gabii naman niadtong tungora. ⁴ Apan, daghan ang mga tawo nga nakadungog sa gisulti ni Pedro nga nagtuo kang Jesus. Ang kadaghanon sa mga lalaki nga nagtuo kang Jesus miabot ug mga 5,000. ⁵ Sa sunod nga adlaw gitawag sa labaw nga pari ang ubang pangulo nga mga pari, ang mga magtutudlo sa mga balaod sa Judio, ug ang uban nga mga miyembro sa Konseho sa Judio, ug nagtigom silang tanan sa usa ka lugar sa Jerusalem. ⁶ Si Annas, ang kanhing labaw nga pari, anaa usab. Ug anaa usab si Caiafas, ang bag-ong labaw nga pari, si Juan ug si Alexander, ug ang ubang mga tawo nga paryenti sa labaw nga pari. ⁷ Gimandoan nila ang mga guwardiya nga dad-on nila si Pedro ug Juan ngadto sa kuwarto, ug gipangutana nila si Pedro ug si Juan, "Kinsa ang naghatag kaninyo ug gahom nga makaayo sa tawo nga dili makalakaw?" ⁸ Ingon nga ang Balaang Espiritu naghatag kang Pedro ug gahom, si Pedro nagsulti kanila, "Kamo mga isigka- Israelita nga nagmando kanamo, ug kamong tanan nga mga kadagkoan, paminaw kamo kanako! ⁹ Karon nagapangutana kamo kanamo mahitungod niining maayong buhat nga gihimo namo niadtong tawo nga dili makalakaw, ug inyo kaming gipangutana kung giunsa siya pag-ayo. Tugoti ako sa pagsulti kaninyo ug sa ubang mga Israelita mahitungod niini: ¹⁰ Pinaagi sa ngalan ni Cristo Jesus nga taga-Nazaret kining tawhana naayo, aron makahimo siya sa pagtindog sa inyong atubangan. Kamo nga maoy naglansang kang Jesus didto sa krus ug nagpatay kaniya, apan gibuhi siya pag-usab sa Dios. ¹¹ Si Cristo Jesus nga taga Nazaret mao kadtong giingon sa Kasulatan: "Ang bato nga gilabay sa mga panday nahimong pinakaimportanteng bato sa balay." ¹² Si Jesus lamang ang makaluwas kanato, kay wala nay laing tawo nga gihatag ang Dios sa kalibotan nga makaluwas kanato gikan sa silot sa atong mga sala!" ¹³ Nahunahunaan sa mga pangulo sa mga Judio nga si Pedro ug si Juan wala mahadlok kanila. Ug nahibaloan usab nila nga kining mga tawhana mga ordinaryo lamang ug wala makatuon sa mga eskwelahan. Busa natingala ang mga pangulo. Ilang nahibaw-an nga kining mga tawhana naghatag ug panahon sa pagkuyogkuyog kang Jesus. ¹⁴ Nakita usab nila kadtong tawo nga naayo nga nagtindog didto kauban ni Pedro ug ni Juan, busa wala sila makahimo sa pagsulti ug daotan batok kanila. ¹⁵ Giingnan sa pangulo sa mga Judio ang mga guwardiya nga dad-on si Pedro, si Juan, ug ang tawo nga naayo sa gawas sa kuwarto kung asa sila nagtigom. Human niadto, ang mga pangulo nagsultihanay mahitungod kang Pedro ug kang Juan. ¹⁶ Miingon sila, "Wala kitay mahimo sa pagsilot niining duha ka tawo! Ang tanan nga nagpuyo dinhi sa Jerusalem nasayod sa ilang nabuhat nga katingalahang milagro, busa dili kita makaingon sa mga katawhan nga wala kini nahitabo! ¹⁷ Apan, dili nato tugotan ang ubang mga tawo nga makadungog sa ilang gipanudlo mahitungod kang Jesus. Busa sultihan nato kining mga tawhana nga atoa silang silotan kung mopadayon sila sa pagsulti sa ubang mga tawo mahitungod sa naghatag kanila ug gahom sa pag-ayo niining tawhana." ¹⁸ Busa giingnan sa pangulo sa mga Judio ang mga guwardiya nga pasudlon pagbalik ang duha ka apostoles didto sa kuwarto. Human kadto gihimo sa mga guwardiya, gisultihan nila ang duha nga dili na gayod sila mohisgot o motudlo mahitungod kang Jesus didto kang bisan kinsa. ¹⁹ Apan si Pedro ug si Juan miingon, "Maghunahuna ba ang Dios nga husto alang kanamo ang pagtuman kaninyo ug dili ang pagtuman kaniya? Padisisyonon ko kamo kung unsa sa inyong hunahuna ang husto. ²⁰ Apan alang kanamo, dili kami motuman kaninyo. Dili kami moundang sa pagsulti didto sa mga katawhan mahitungod sa mga butang nga among nakita nga gihimo ni Jesus ug sa unsay among nadungog kaniya nga iyang gitudlo." ²¹ Unya giingnan sa mga pangulo sa mga Judio si Pedro ug si Juan nga dili magsupak kanila, apan ilang gidisisyonan ang dili pagsilot kanila, kay ang tanang tawo sa Jerusalem nagadayeg man sa Dios tungod sa nahitabo niadtong tawo nga dili makalakaw. ²² Kapin na 40 ka tuig ang iyang edad, ug wala siya makahimo sa paglakaw sukad sa adlaw sa iyang pagkatawo. ²³ Human mibiya si Pedro ug si Juan sa konseho sa mga Judio, nangadto sila sa ubang magtutuo ug ilang gisulti ang tanang butang nga giingon kanila sa pangulo nga pari ug sa mga pangulo sa mga Judio. ²⁴ Sa dihang nadungog kini sa mga magtutuo, nagkauyon sila ug naghiusa sa pag-ampo sa Dios, "O Ginoo! Ikaw ang nagbuhat sa langit, sa yuta, ug sa mga kadagatan, ug sa tanan nga anaa niini. ²⁵ Ang Balaang Espiritu naghimo sa among katigulangan nga si Haring David, nga nag-alagad kanimo sa pagsulat niini nga mga pulong: 'Nganong ang mga pundok sa katawhan sa kalibotan nangasuko ug ang mga Israelita nga katawhan nagplano ug walay kapuslanan batok sa Dios? ²⁶ Ang mga hari sa kalibotan nangandam sa pagpakig-away batok sa Magmamando sa Dios, ug ang tanang mga pangulo nagkahiusa sa pagsupak sa Ginoong Dios ug sa iyahang gipili aron mahimong Mesiyas.' ²⁷ Tinuod kini! Si Pedro ug si Poncio Pilato, uban sa mga dili Judio ug sa mga katawhan sa Israelita, nangabot dinhi nga siyudad batok kang Jesus, nga imong gipili aron moalagad kanimo ingon nga Mesiyas. ²⁸ Imo silang gitugotan nga buhaton kini tungod kay imo naman kining giplano daan gikan pa saunang panahon nga mahitabo kini." ²⁹ "Busa karon, Ginoo, pamatia ang ilang gisulti kung unsaon kami nila pagsilot! Tabangi kami nga nag-alagad kanimo sa pagsulti sa matag-usa mahitungod kang Jesus! ³⁰ Gamita ang imong gahom sa paghimo ug mga milagro sa kaayohan, mga ilhanan ug katingalahan pinaagi sa ngalan sa imong balaan nga sulugoon nga si Jesus!" ³¹ Sa dihang nahuman sa pag-ampo ang mga magtutuo, nauyog ang lugar nga ilang gitigoman. Ang Balaang Espiritu naghatag kanila ug kaisog sa pagsulti sa mga pulong nga gihatag kanila sa Dios nga ilang isulti, ug kini ang ilang gibuhat. ³² Ang pundok sa mga tawo nga nagtuo kang Jesus nagkahiusa mahitungod sa ilang gihunahuna ug sa ilang gusto. Walay usa kanila nga nag-ingon nga siya lamang ang tag-iya sa bisan unsang mga butang. Hinuon, ilang gibahinbahin ang bisan unsang butang nga anaa kanila. ³³ Ang mga apostoles nagpadayon sa pagsulti nga maisogon kaayo nga ang Dios nagbuhi sa Ginoong Jesus pag-usab. Ug gitabangan sa Dios pag-ayo ang mga magtutuo. ³⁴ Ang uban nga mga magtutuo nga nanag-iya ug yuta ug mga balay nagbaligya sa ilang mga kabtangan. Ug unya ilang gidala ang kuwarta nga halin sa kung unsa ang ilang gibaligya aron ihatag didto sa mga apostoles. ³⁵ Unya ang mga apostoles nagahatag sa kuwarta didto sa mga magtutuo nga nanginahanglan niini. Aron ang tanang mga magtutuo makadawat sa ilang panginahanglan aron mabuhi. ^{36 37} Karon adunay tawo nga ginganlan ug Jose, nga nasakop sa tribu ni Levi, ug miabot gikan sa Isla sa Cyprus. Gitawag usab siya sa mga apostoles ug Barnabas; sa sinultian sa mga Judio ang maong pangalan nagkahulogan ug usa ka tawo nga kanunay nagadasig sa uban. Nagbaligya siya ug uma ug ang halin nga kuwarta gidala niya didto sa mga apostoles aron nga ilaha kining ipanghatag didto sa uban nga magtutuo.

Chapter 5

¹ Karon anaay usa sa mga magtutuo nga ginganlan ug Ananias, nga anaay asawa nga ginganlan ug Safira. Nagbaligya usab siya ug yuta. ² Gitagoan niya ang ubang kuwarta nga nadawat gikan sa halin sa yuta, ug nasayod ang iyang asawa sa iyang gibuhat. Unya gidala niya ang nabilin nga kuwarta ug gihalad niya kini sa mga apostoles. ³ Unya misulti si Pedro, "Ananias, gitugotan nimo nga si Satanas modumala kanimo aron pagsulay sa pag-ilad sa Balaang Espiritu. Nganong nabuhat nimo kining makahahadlok nga butang? Gitagoan nimo ang ubang kuwarta nga imong nadawat gikan sa pagbaligya sa yuta. Wala nimo gihatag kanamo ang tanan. ⁴ Sa wala pa nimo gibaligya ang yuta, ikaw ang tinuod nga tag-iya niini. Ug pagkahuman nimo kini gibaligya, ang kuwarta imoha pa gihapon. Busa nganong nakahunahuna ka man nga mobuhat niining daotang butang? Wala ka lamang nangilad kanamo! Dili, gisulayan nimo sa pag-ilad ang Dios!" ⁵ Sa dihang nadungog ni Ananias kining mga pulonga, dihadiha natumba siya ug namatay. Ug ang tanan nga nakadungog sa kamatayon ni Ananias nangahadlok. ⁶ Miduol ang pipila ka batan-on nga lalaki, giputos ang iyang lawas sa panapton, ug gidala sa gawas ug gilubong kini. ⁷ Sa paglabay sa tulo ka oras, misulod ang iyang asawa, apan wala siya nasayod kung unsa ang nahitabo. ⁸ Unya gipakita ni Pedro ang kuwarta nga gidala ni Ananias ug gipangutana siya, "Sultihi ako, mao ba kini ang kuwarta nga nadawat ninyo nga halin sa yuta nga inyong gibaligya?" Miingon siya, "Oo, mao kana ang among nadawat." ⁹ Unya misulti si Pedro kaniya, "Nagbuhat kamong duha ug makahahadlok nga butang! Nagkauyon kamong duha nga mosulay sa pag-ilad sa Espiritu sa Ginoo! Paminaw! Nadungog ba nimo ang mga tunob sa mga lalaki nga naglubong sa imong bana? Anaa sila sa gawas sa pultahan, ug dad-on ka nila sa gawas, usab!" ¹⁰ Dihadiha natumba si Safira ug namatay sa tiilan ni Pedro. Unya misulod ang mga batan-ong lalaki. Sa dihang nakita nila nga siya namatay na usab, gidala nila ang iyang lawas sa gawas ug gilubong tapad sa lawas sa iyang bana. ¹¹ Nangahadlok pag-ayo ang tanan nga mga magtutuo sa Jerusalem tungod sa gibuhat sa Dios kang Ananias ug Safira. Ug ang matag usa nga nakadungog mahitungod niining mga butanga nangahadlok usab pag-ayo. ¹² Ang Dios nag-uban sa mga apostoles nga mobuhat ug daghan nga katingalahan nga mga milagro aron mapakita ang kamatuoran kung unsa ang ilang giwali sa mga tawo. Ang tanan nga magtutuo kanunay magtigom sa tugkaran sa templo sa dapit nga gitawag ug Portico ni Solomon. ¹³ Ang tanang sakop nga wala nagtuo kang Jesus nahadlok nga makig-uban sa mga magtutuo. Apan, nagpadayon kadtong mga tawhana sa pagrespeto sa mga magtutuo. ¹⁴ Midaghan pa ang mga lalaki ug mga babaye nga nagtuo kang Ginoong Jesus, ug nag-apil sila sa pundok sa mga magtutuo. ¹⁵ Ang resulta, nagdala ang mga tawo ug masakiton didto sa mga dalan ug gipahigda sa mga higdaanan ug mga banig, nga aron sa paglabay ni Pedro bisan ang iyang anino lang makatunong sa pipila kanila ug maulian sila. ¹⁶ Miabot usab ang dakong pundok sa katawhan ngadto sa apostoles gikan sa mga lungsod nga duol sa Jerusalem. Nagdala sila ug mga masakiton ug mga gisudlan sa daotan nga espiritu, ug silang tanan gi-ayo sa Dios. ¹⁷ Unya ang labaw nga pari ug ang tanan nga nag-uban kaniya--silang tanan miyembro sa Saduseo--ug nasina sila pag-ayo sa mga apostoles. ¹⁸ Busa gisugo nila ang mga guwardiya sa Templo sa pagdakop sa mga apostoles ug ibutang sila sa pangpubliko nga prisohan. ¹⁹ Apan panahon sa gabii ang anghel nga gikan sa Ginoong Dios giabrihan ang pultahan sa prisohan ug gidala ang mga apostoles sa gawas! Unya misulti ang anghel ²⁰ sa mga apostoles, "Adto sa tugkaran sa Templo, tindog didto, ug sultihi ang mga tawo sa mensahe sa kinabuhing walay kataposan!" ²¹ Sa pagkadungog nila niini, misulod ang mga apostoles sa tugkaran sa Templo sa kaadlawon ug nagtudlo pag-usab sa mga tawo mahitungod kang Jesus. Samtang, ang labaw nga pari ug ang iyang kauban gipatawag ang ubang mga miyembro sa konseho sa Judio. Apil ang tanang mga pangulo sa Israel. Sa nahiusa na sila, gisugo nila ang mga guwardiya didto sa prisohan aron kuhaon ang mga apostoles. ²² Apan sa pag-abot sa mga guwardiya sa prisohan, nadiskubrehan nila nga ang mga apostoles wala na didto. Busa mibalik sila sa konseho ug nagsumbong, ²³ "Nakita namo nga nasirado pag-ayo ang mga pultahan sa prisohan, ug ang mga guwardiya nagtindog didto sa mga pultahan. Apan sa pag-abri namo sa pultahan ug misulod kami aron sa pagkuha adtong mga tawo, walay bisan usa kanila sa sulod sa prisohan!" ²⁴ Sa pagkadungog sa kapitan sa guwardiya sa templo ug sa pangulong pari, nalibog sila pag-ayo, ug natingala sila kung unsay dangatan sa tanan nga mga nahitabo. ²⁵ Unya adunay miabot ug misugilon kanila, "Paminawa ninyo kini! Karon ang gisulod ninyo nga mga tawo sa prisohan nagtindog na didto sa tugkaran sa Templo, ug nagtudlo sila sa mga tawo!" ²⁶ Unya ang pangulo sa mga guwardiya sa templo miadto sa templo kauban ang mga opisyal, ug gidala nila ug balik ang mga apostoles didto sa konseho. Apan wala nila sila gibuhatan ug daotan, tungod kay nahadlok sila nga patyon sa mga tawo pinaagi sa pagbato kanila. ²⁷ Human gidala sa kapitan ug sa iyang mga opisyal ang mga apostoles ngadto sa kwarto sa konseho, gisugo nila sila nga motindog sa atubangan sa mga miyembro sa konseho, ug ang labaw nga pari nangutana kanila. ²⁸ Misulti siya kanila, "Nagsugo kami kaninyo nga dili motudlo sa mga tawo mahitungod anang tawo nga si Jesus! Apan gisupak ninyo kami, ug gitudloan ninyo ang mga tawo sa tibuok Jerusalem mahitungod kaniya! Dugang pa niana, pakasad-on ninyo kami sa kamatayon niining tawhana!" ²⁹ Apan si Pedro, nag-istorya sa iyang kaugalingon ug sa uban nga mga apostoles, nagtubag, "Tumanon namo kung unsa ang gisugo sa Dios nga ipabuhat kanamo, dili ang isulti sa mga tawo nga ipabuhat kanamo! ³⁰ Kamo ang nagpatay kang Jesus pinaagi sa paglansang kaniya sa krus! Apan ang Dios, nga gisimba sa atong mga katigulangan, gibanhaw si Jesus human siya mamatay. ³¹ Gipasidunggan sa Dios si Jesus labaw ni bisan kinsa. Gihimo siya nga atong manluluwas ug magmando kanato. Gitugotan kita niya nga mga Israelita nga moundang sa pagpakasala, aron siya mopasaylo sa atong mga sala. ³² Gisultihan namo ang mga tawo mahitungod sa mga butang nga nahitabo kang Jesus. Ang Balaang Espiritu nga gipadala sa Dios nganhi kanamo nga nagtuman kaniya, kay nagpamatuod usab nga kining mga butanga tinuod." ³³ Sa dihang pagkadungog sa mga miyembro sa konseho niini, nasuko sila pag-ayo sa mga apostoles, ug gusto nila nga patyon sila. ³⁴ Apan anaay miyembro sa konseho nga ginganlan ug Gamaliel. Miyembro siya sa pundok sa Pariseo. Gitudloan niya ang mga tawo sa balaod sa mga Judio, ug ang tanan nga katawhan nga Judio nagtahod kaniya. Mitindog siya sa konseho ug gisultihan niya ang mga guwardiya nga ipagawas ang mga apostoles sa mubo nga higayon. ³⁵ Sa gipagawas na sa guwardiya ang mga apostoles, gisultihan niya ang uban nga miyembro sa konseho, "Kauban kong mga Israelita, hunahunaa pag-ayo kung unsa ang inyong buhaton niining mga tawhana. ³⁶ Pipila ka mga tuig ang milabay adunay tawo nga nagrebeldi batok sa gobyerno nga ginganlan ug Teudas. Gisultihan niya ang katawhan nga siya usa ka bililhon nga tawo, ug mga 400 ka tawo ang mikuyog kaniya. Apan gipatay siya, ug nagkatibulaag ang tanan nga nagkuyog kaniya. Busa nga wala nila mabuhat ang bisan unsa nga butang nga ilang giplano. ³⁷ Human niana, panahon sa pagpanglista sa ngalan sa mga tawo aron sa pagpabuhis kanila, usa ka tawo nga ginganlan ug Judas nga gikan sa rehiyon sa Galilea ang nagrebeldi ug nagdani sa mga tawo nga mosunod kaniya. Apan gipatay usab siya, ug nagkatibulaag ang tanan nga nagsunod kaniya. ³⁸ Busa karon magsulti ako kaninyo niini: Ayaw pasakiti kining mga tawhana! Buhii sila! Nagsulti ako niini tungod kay kung ang mga nahitabo karon kabubut-on lang sa tawo, adunay mopahunong kanila. Sila mapakyas. ³⁹ Apan kung gisugo sila sa Dios sa paghimo niining mga butanga, dili kamo makapahunong kanila, tungod kay kamo masayod nga nagbuhat kamo batok sa Dios!" Ang uban nga miyembro sa konseho gidawat kung unsa ang gisulti ni Gamaliel. ⁴⁰ Gisultihan nila ang mga guwardiya sa templo nga dad-on ang mga apostoles ug bunalan sila. Busa gidala sila sa mga guwardiya sa sulod sa konseho ug gibunalan sila. Unya gisugo sila sa mga miyembro sa konseho nga dili na sila mosulti sa mga tawo mahitungod kang Jesus, ug gibuhian na nila ang mga apostoles. ⁴¹ Busa migawas sila gikan sa konseho. Nagmalipayon sila tungod kay nasayod sila nga gipasidunggan sila sa Dios sa pagtugot sa mga tawo sa pagpakaulaw kanila tungod sa pagsunod nila kang Jesus. ⁴² Sa matag adlaw, nangadto ang mga apostoles sa templo ug sa mga kabalayan, ug nagpadayon sa pagtudlo ug pagsangyaw sa mga tawo nga si Jesus mao ang Cristo.

Chapter 6

¹ Niadtong higayona, daghan sa mga tawo nahimong mga magtutuo. Ang mga dili-lumad nga mga Judio nagsugod ug reklamo mahitungod sa mga natawong lumad nga Israelita, tungod kay ang mga babayeng biyuda taliwala kanila wala makadawat sa saktong bahin sa pagkaon matag adlaw. ² Busa, human madungog ang dose ka mga apostoles sa giingon nila, gipatawag nila ang tanang mga magtutuo sa Jerusalem aron magkatigom. Unya ang mga apostoles miingon kanila, "Dili namo kini mabuhat ug sakto kung maghunong kami sa pagsangyaw ug pagpanudlo sa mensahe sa Dios aron sa pag-apod-apod sa pagkaon sa katawhan! Busa, ³ kauban kong mga magtutuo, pagpili kamo pag-ayo ug pito ka mga tawo taliwala kaninyo, mga tawo nga nailhan ninyo nga ang Espiritu sa Dios naggiya ug mga maalamon kaayo. Unya tudloan namo sila sa pagbuhat niining mga buluhaton. ⁴ Apan alang kanamo, magpadayon sa paggamit sa among panahon aron mag-ampo ug magsangyaw ug magtudlo sa mensahe mahitungod kang Jesus." ⁵ Nakapahimuot sa tanang uban nga mga magtutuo ang gisugyot sa mga apostoles. Busa gipili nila si Stefen, ang usa ka tawo nga makusganong nagtuo sa Dios ug kansang gigamhan pag-ayo sa Balaang Espiritu. Gipili usab nila si Filipe, Procorus, Nicanor, Timon, Parmenas, ug Nicolas, nga gikan sa siyudad sa Antioquia. Si Nicolas nagdawat nang daan sa Judio nga relihiyon sa wala pa siya mituo kang Jesus. ⁶ Ang mga magtutuo nagdala niining pito ka tawo ngadto sa mga apostoles. Unya ang mga apostoles nag-ampo alang niadtong mga tawhana ug nagtapion sa ilang kamot sa ulo sa matag usa kanila aron makabuhat sila sa maong buluhaton. ⁷ Busa ang mga magtutuo nagpadayon sa pagsugilon sa daghang mga tawo sa mensahe nga gikan sa Dios. Ang gidaghanon sa mga tawo sa Jerusalem nga nagtuo kang Jesus midaghan pag-ayo. Taliwala kanila ang kadaghanan mga Judio nga pari nga nagasunod sa mensahe mahitungod kung unsaon pagsalig kang Jesus. ⁸ Ang Dios naghatag kang Esteban ug gahom sa pagbuhat sa daghang katingalahan nga mga milagro taliwala sa mga tawo nga nagpahayag nga ang mensahe mahitungod kang Jesus tinuod. ⁹ Apan, ang pipila sa mga tawo nagsupak kang Stefen. Sila mga Judio nga gikan sa pundok nga kanunay nga nagtigom sulod sa tigomanan sa mga Judio nga gitawag ug ang Libertino nga Sinagoga, ug ang mga tawo usab nga gikan sa mga siyudad sa Cirene ug Asya. Sila nakiglalis kang Esteban. ¹⁰ Apan wala nila napamatud-an nga ang giingon niya sayop, tungod kay ang Espiritu sa Dios naghimo kaniya nga makapamulong nga maalamon. Busa ¹¹ gidani nila sa tago ang pipila ka mga tawo aron sa pagsaksi ug bakak kang Stefen. Kadtong mga tawhana miingon, "Nadungog namo nga misulti siya ug dili maayong mga butang mahitungod kang Moises ug sa Dios." ¹² Busa gipalagot nila ang ubang katawhan sa Judio kang Stephen, lakip na ang mga kadagkoan ug ang mga manunulat sa balaod sa Judio. ¹³ Unya gidakop nila si Stefen ug gidala siya sa hukmanan. Nagdala sila ug mga tawo nga namasangil kaniya ug bakak, nga miingon, "Kining tawhana nagpadayon sa pagpamulong batok niining balaang dapit ug sa mga balaod nga nadawat ni Moises sa Dios. ¹⁴ Ang among ipasabot mao nga nadungog namo siya nga nag-ingon nga si Jesus nga taga Nazaret moguba niining dapita ug mag-usab niining mga nabatasan nga gihatag ni Moises sa atong mga katigulangan. ¹⁵ Ang matag usa nga naglingkod didto sa hukmanan mitutok kang Stefen ug nakita nga ang iyang dagway sama sa dagway sa usa ka anghel.

Chapter 7

¹ Unya ang labaw nga pari nangutana kang Stefen, "Tinuod ba kanang mga butang nga gisulti sa mga tawo mahitungod kanimo?" ² Mitubag si Stefen, "Mga kaubanan kong Judio ug mga tinahod nga mga pangulo, palihog paminaw kamo kanako! Ang mahimayaong Dios nga atong gisimba nagpakita sa atong katigulangan nga si Abraham samtang atua pa siya nagpuyo sa rehiyon sa Mesopotamia, sa wala pa siya mibalhin sa siyudad sa Haran. ³ Ang Dios miingon kaniya, 'Biyai kining yuta nga gipuy-an nimo ug sa imong kaparyentihan, ug lakaw ngadto sa yuta nga akong itudlo kanimo.' ⁴ Mao nga gibiyaan ni Abraham ang maong yuta, nga ginatawag usab nga Caldea, ug niabot siya sa Haran ug mipuyo didto. Pagkamatay sa iyang amahan, gisultihan siya sa Dios nga mobalhin niining yuta diin kita karon nakapuyo. ⁵ Niadtong panahona, walay gihatag ang Dios nga yuta kang Abraham diri, bisag gamay nga luna niining yutaa. Apan ang Dios nagsaad nga moabot ang panahon nga ihatag niya kini nga yuta kaniya ug sa iyang kaliwatan, ug mailaha gayod kini. Apan, niadtong panahona wala pa gayoy anak si Abraham nga makapanunod niini. ⁶ Pagkahuman miingon ang Dios kang Abraham, 'Ang imong kaliwatan molakaw ug mopuyo sa langyaw nga nasod. Mopuyo sila didto sulod sa 400 ka tuig, ug nianang tungora daogdaogon ang inyong kaliwatan sa mga pangulo ug pugson sila sa pagtrabaho isip mga ulipon. ⁷ 'Apan akong silotan ang mga tawo nga nagpatrabaho kanila isip mga ulipon. Pagkahuman niana, mobiya ang imong mga kaliwatan sa maong yuta, ug moduol sila ug mosimba kanako niining yutaa.' ⁸ Unya nagmando ang Dios nga ang tanang lalaki sa panimalay ni Abraham ug ang tanan niyang lalaki nga kaliwatan kinahanglan matuli aron mapakita nga sila iya sa Dios. Pagkahuman, ang anak nga lalaki ni Abraham nga si Isaac, natawo, ug pag-abot niya sa edad nga walo ka adlaw, gituli siya ni Abraham. Pagkahuman, natawo ang anak ni Isaac nga si Jacob. Si Jacob mao ang amahan sa dose ka lalaki nga ginatawag sa mga Judio nga mga patriarka, ang atong mga katigulangan. ⁹ Nasayod kamo nga ang mga magulang nga anak ni Jacob nasina tungod kay paborito sa ilang amahan ang ilang manghod nga lalake nga si Jose. Mao nga gibaligya nila siya sa mga negosyante, nga maoy nagdala kaniya sa Ehipto, diin siya nahimong ulipon. Apan gitabangan si Jose sa Dios; ¹⁰ Gipanalipdan siya sa matag higayon nga adunay tawo nga magpaantos kaniya. Gihimo niya si Jose nga maalamon, ug iyang gihimo ang Paraon, ang hari sa Ehipto, nga maghunahuna ug maayo kang Jose. Mao nga gipili siya sa Paraon nga magmando sa tibuok Ehipto ug magdumala sa tanang gipanag-iyahan sa Paraon. ¹¹ Samtang si Jose nagbuhat sa maong buluhaton, niabot ang panahon nga nihit ang pagkaon sa Ehipto ug lakip na sa Canaan. Nag-antos ang mga tawo. Niana nga panahon, si Jacob ug ang iyang mga anak sa Canaan usab walay makit-an nga pagkaon. ¹² Sa dihang nakadungog si Jacob gikan sa mga tawo nga adunay mapalit nga trigo sa Ehipto, gipadala niya didto ang mga magulang nga igsoon nga lalake ni Jose aron mopalit ug trigo. Milakaw sila ug mipalit ug trigo kang Jose, apan wala nila siya nailhan. Unya nibalik sila sa ilang puy-anan. ¹³ Sa pagbalik sa mga igsoon ni Jose sa Ehipto sa ikaduha nga higayon, nagpalit gihapon sila ug trigo kang Jose. Apan niina nga higayon, gisultihan na niya sila kung kinsa siya. Busa nakahibalo ang Paraon nga ang katawhan ni Jose usa ka Hebreohanon ug ang mga lalake nga gikan sa Canaan mga igsoon ni Jose. ¹⁴ Unya pagkahuman ug papauli ni Jose sa iyang mga igsoon sa ilang puluy-anan, giingnan nila ang ilang amahan nga si Jacob nga gusto ni Jose nga moadto siya ug ang tibuok nilang pamilya sa Ehipto. Nianang panahona ang kadaghanon sa pamilya ni Jacob 75 ka tawo. ¹⁵ Mao nga pagkadungog ni Jacob niini, siya ug ang tibuok niyang pamilya miadto ug mipuyo sa Ehipto. Pagkahuman, namatay si Jacob didto uban sa atong mga katigulangan, ug ang iyang mga anak nga lalaki namatay usab didto. ¹⁶ Ang ilang mga lawas gidala pabalik sa atong yuta ug gilubong sa lubnganan nga gipalit ni Abraham sa mga anak ni Hamor sa siyudad sa Shechem. ¹⁷ Ang atong mga katigulangan nanaghan sa dihang duol na ang panahon nga sila luwason sa Dios gikan sa Ehipto, sama sa gisaad ni Abraham nga iyang buhaton. ¹⁸ Adunay lahi nga hari ang nagdumala sa Ehipto. Wala siya nakahibalo sa dakong tabang nga nabuhat ni Jose kaniadto sa mga tawo sa Ehipto, sa wala pa ang panahon sa iyang pagdumala. ¹⁹ Ang maong hari bangis kaayo nga nagsulay ug salikway sa atong mga katigulangan. Gidaogdaog niya sila ug gipaantos sila pag-ayo. Ug iya pa gani silang gimandoan nga ilabay ang ilang mga bag-ong natawo nga mga bata sa gawas sa ilang balay aron sila mamatay. ²⁰ Niadtong panahona natawo si Moises, ug nakita sa Dios nga hilabihan gayod siya ka ambungan nga bata. Mao nga sekreto siya nga giatiman sa iyang ginikanan sa ilang balay sulod sa tulo ka bulan. ²¹ Ug unya kinahanglan na nila ipagawas siya sa ilang balay, apan nakita siya sa anak nga babaye sa Paraon ug giatiman siya ingon nga iyang kaugalingong anak. ²² Si Moises natudloan sa tanan nga kahibalo nga natun-an sa mga tawo sa Ehipto, ug sa dihang ulitawo na siya, namulong siya ug namuhat sa gamhanan nga paagi. ²³ Usa ka adlaw sa dihang si Moises nag-edad na ug 40 ka tuig, naghunahuna siya nga duawon ang iyang mga kaliwatan nga mga Israelita. ²⁴ Nakita niya ang usa ka Ehiptohanon nga gidaogdaog ang usa ka Israelita. Mao nga miduol siya ug gitabangan ang Israelita, ug nanimalos siya alang sa Israelita pinaagi sa pagpatay sa Ehiptohanon. ²⁵ Nagtuo si Moises nga makasabot ang mga Israelita nga siya ang gipadala sa Dios aron magpalingkawas kanila sa pagkaulipon. Apan wala sila makasabot. ²⁶ Pagkasunod nga adlaw, nakakita si Moises ug duha ka Israelita nga nag-away. Gisulayan niya sila pagbadlong sa pag-away pinaagi sa pag-ingon kanila, 'Mga tawo, kamo magkauban nga Israelita! Nganong ginapasakitan man ninyo ang usag-usa?' ²⁷ Apan ang tawo nga maoy nakapasakit sa usa ka tawo gituklod si Moises palayo ug miingon kaniya. 'Walay naghatag kanimo ug katungod nga mahimong tigdumala ug tighukom kanamo! ²⁸ Buot mo ba akong patyon sama sa imong pagpatay sa Ehiptohanon gahapon?' ²⁹ Sa pagkadungog ni Moises niini, mibiya siya sa Ehipto padulong sa yuta sa Midian. Mipuyo siya didto sa pipila ka tuig. Naminyo siya, unya siya ug ang iyang asawa nakabaton ug duha ka anak nga lalaki. ³⁰ Usa ka adlaw, paglabay sa 40 ka tuig, ang Ginoong Dios nagpakita kang Moises pinaagi sa usa ka anghel. Nagpakita siya sa nagdilaab nga gamay nga kahoy nga nagkalayo sa disyerto duol sa Bungtod sa Sinai. ³¹ Pagkakita ni Moises niini, nahibulong siya, tungod kay ang gamay nga kahoy wala masunog. Samtang nagduol siya aron maklaro niya kini, nadungog niya ang Ginoong Dios nga miingon kaniya, ³² 'Ako ang Dios nga gisimba sa imong kaliwatan. Ako ang Dios nga gisimba ni Abraham, ni Isaac ug ni Jacob.' Nangurog si Moises sa hilabihan nga kahadlok. Nahadlok siya nga motan-aw sa gamay nga kahoy. ³³ Unya ang Ginoong Dios miingon kaniya, 'Huboa ang imong sandalyas aron pagpakita nga gipasidunggan mo ako. Tungod kay anaa ako karon diri, ang dapit nga imong gitindogan akoa gayod. ³⁴ Nakita ko kung giunsa sa mga tawo sa Ehipto pagpaantos sa akong katawhan. Akong nadungog ang pag-agulo sa akong katawhan tungod niini. Mao nga mikanaog ako aron luwason sila gikan sa Ehipto. Karon pag-andam, kay ipadala ko ikaw pagbalik sa Ehipto.' ³⁵ Kini nga Moises ang nagsulay ug tabang sa atong katawhan nga Israelita, apan ilang gisalikway pinaagi sa pag-ingon, 'Walay naghatag kanimo ug katungod nga mahimong tigdumala ug tighukom kanamo!' Si Moises mao ang gipadala sa Dios aron dumalahan ug ipalingkawas sila gikan sa pagkaulipon. Siya mao ang gisugo sa anghel sa gamay nga kahoy nga magbuhat niining mga butanga. ³⁶ Si Moises mao ang nangulo sa atong mga katigulangan pagawas sa Ehipto. Nagbuhat siya ug daghan nga mga milagro sa Ehipto aron ipakita nga ang Dios uban kaniya, didto sa Pulang Dagat, ug sulod sa 40 ka tuig nga ang katawhan nga Israelita nagpuyo sa kamingawan. ³⁷ Kini mao ang Moises nga miingon sa mga katawhan sa Israelita, 'Ang Dios mokuha ug usa ka tawo gikan sa inyong katawhan aron mahimong propeta sama kanako alang kaninyo.' ³⁸ Kini nga tawo nga si Moises mao ang kauban sa mga Israelita didto sa kamingawan; kauban siya sa usa ka anghel nga nagkig-istorya kaniya didto sa Bungtod sa Sinai. Kini nga Moises mao ang gihatagan sa Dios sa atong mga balaod sa Bungtod sa Sinai pinaagi sa usa ka anghel, ug siya mao ang nagsulti sa atong mga katigulangan kung unsa ang gisulti sa anghel. Siya mao ang nakadawat sa mga pulong sa Dios nga nagtudlo kanato kung unsaon aron kita makabaton ug kinabuhi nga walay kataposan ug gipasa nila kini kanato. ³⁹ Apan, ang atong mga katigulangan wala mituman kang Moises. Hinuon, gisalikway nila siya ingon nga ilang pangulo ug buot mobalik sa Ehipto. ⁴⁰ Mao nga giingnan niya ang iyang magulang nga si Aaron, 'Buhati kami ug rebulto nga mahimong diosdios nga mangulo kanamo. Ug alang sa among kauban nga si Moises nga nangulo kanamo paggawas sa Ehipto, wala na kami masayod kung unsay nahitabo kaniya!' ⁴¹ Mao nga nagbuhat sila ug rebulto nga sama sa hulagway sa nating baka. Unya naghatag sila ug halad aron pagpasidungog sa maong rebulto, unya mikanta ug misayaw sila sa ilang gibuhat. ⁴² Mao nga naghunong ang Dios sa pagbadlong kanila. Gibiyaan niya sila aron mosimba sa adlaw, bulan, ug mga bituon sa langit. Kini nag-uyon sa mga pulong nga gisulat sa usa sa mga propeta: Miingon ang Dios, 'Kamong mga Israelita, sa dihang nagbalikbalik kamo sa pag-ihaw ug mga hayop ug paghalad kanila ug mga sakripisyo sulod sa 40 ka tuig nga atua kamo sa kamingawan, gihalad ba ninyo kadto kanako? ⁴³ Sa laing bahin, gidala ninyo sa matag lugar ang balongbalong nga gibutangan sa diosdios nga nagrepresentar sa dios nga si Molec nga inyong gisimba. Inyo usab gidala ang larawan sa bituon nga ginganlan ug Repan. Kadto mao ang rebulto nga inyong gibuhat, ug gisimba ninyo sila puli kanako. Mao nga pasagdaan ko kamo nga dad-on palayo sa inyong mga puluy-anan ngadto sa rehiyon nga mas layo pa sa nasod sa Babylonia.' ⁴⁴ "Samtang ang atong mga katigulangan atua sa disyerto, gisimba nila ang Dios didto sa Sagrado nga Tolda nga nagpakita nga siya uban kanila. Gihimo nila ang tolda nga tukma gayod sa gimando sa Dios kang Moises. Sama gayod kini sa hulagway nga nakita ni Moises sa dihang atua siya sa ibabaw sa bungtod. ⁴⁵ Pagkahuman, ang ubang mga katigulangan nato gidala ang tolda kauban nila kaniadtong gigiyahan sila ni Josue niining yutaa. Kadto mao ang panahon nga ilang gikuha kining yutaa alang kanila, sa panahon nga gipugos sa Dios ang mga tawo nga unang nagpuyo dinhi nga mopahawa. Mao nga ang Israelita nakapanag-iya niining yutaa. Ang tolda nagpabilin niining yutaa ug nagpabilin hangtod sa pagdumala ni Haring David. ⁴⁶ Si David nagpahimuot sa Dios, ug naghangyo siya sa Dios nga magtukod siya ug balay diin siya ug ang tanan natong Israelita nga katawhan mamahimong mosimba sa Dios. ⁴⁷ Apan hinuon, giingnan sa Dios ang anak ni David nga si Solomon nga magtukod ug balay diin ang iyang katawhan makasimba kaniya. ⁴⁸ "Apan, kabalo kita nga ang Dios labaw sa tanan, ug wala siya gapuyo sa mga balay nga gihimo sa mga tawo. Sama sa gisulat sa propeta nga si Isaias: ⁴⁹ - ⁵⁰ miingon ang Dios, "Ang langit akong trono ug ang yuta ang akong tumbanan. Ako gayod ang nagbuhat sa tanan diha sa langit ug sa yuta. Busa kamong mga tawo dili makabuhat ug dapit nga labing maayo alang kanako nga puy-an!" ⁵¹ "Kamong mga katawhan hilabihan ka gahi ug ulo diha kaniya! Sama gayod kamo sa inyong mga katigulangan! Kanunay kamong nagdumili sa Balaang Espiritu, sama sa ilang gibuhat! ⁵² Ang inyong katigulangan maoy nagpaantos sa mga propeta. Gipatay pa gani nila ang mga propeta nga nagpahibalo nga moabot na ang Cristo, ang propeta nga kanunay nagabuhat ug butang nga makapahimuot sa Dios. Ug ang Cristo miabot na! Siya mao kadtong inyong gitugyan ngadto sa iyang mga kaaway ug nagpugos nga patyon nila siya! ⁵³ Kamo ang mga katawhan nga nakadawat sa mga balaod sa Dios. Mao kadto ang mga balaod nga gihatag sa Dios sa mga anghel ngadto sa atong mga katigulangan. Apan, wala ninyo kini gisunod!" ⁵⁴ Pagkadungog sa mga miyembro sa Konseho sa Judio ug sa ubang tawo sa tanang giingon ni Stefen, nasuko sila pag-ayo. Nangagot sila sa ilang mga ngipon tungod sa kalagot nila kaniya! Apan ang Balaang Espiritu hingpit nga gidumalahan si Stefen. Nihangad siya sa langit ug nakakita sa nagsidlak nga kahayag gikan sa Dios, ug nakita niya si Jesus nga nagtindog sa tuo nga kiliran sa Dios. "Tan-awa," miingon siya, "Nakita nako ang langit nga naabli, ug nakita ko ang Anak sa Tawo nga nagtindog sa tuo nga kiliran sa Dios!" ⁵⁷ Pagkadungog sa mga miyembro sa Konseho sa Judio ug sa ubang tawo niini, misinggit sila ug kusog. Gisampongan nila ang ilang mga dalunggan sa ilang mga kamot aron nga dili sila makadungog kaniya, unya dihadiha dayon midagan sila paduol kaniya. Gibira nila siya pagawas sa siyudad sa Jerusalem ug nagsugod sila sa paglabay ug bato kaniya. Ang mga tawo nga namasangil kaniya naghubo sa ilang sapaw nga mga sinina aron sayon silang makalabay ug bato kaniya, ug ilang gibutang ang ilang mga sinina sa yuta tapad sa batan-on nga lalaki nga ginganlan ug Saul, aron mabantayan niya kini. ⁵⁹ Samtang nagpadayon sila sa paglabay ug bato kang Stefen, nag-ampo si Stefen, "Ginoong Jesus, dawata ang akong espiritu!" Unya nagluhod si Stefen ug misinggit. "Ginoo, ayaw sila siloti tungod niini nga sala!" Pagkahuman niya ug ingon niini, namatay siya.

Chapter 8

¹ - ² Unya ang pipila ka mga tawo nga nagtahod sa Dios naglubong sa lawas ni Estefen didto sa lubnganan, ug hilabihan kaayo ang ilang kasubo alang kaniya. Sa samang adlaw usab ang mga tawo nagsugod sa hilabihan nga paglutos sa mga magtutuo nga nagpuyo sa Jerusalem. Busa kasagaran sa mga magtutuo nangadto sa lainlaing mga lugar sa kinatibuk-an nga probinsiya sa Judea ug Samaria. Ang mga apostoles lamang ang mga magtutuo nga nagpabilin sa Jerusalem. ³ Samtang patyon na nila si Estefen, si Saulo nga atua didto nagtugot kanila nga patyon si Estefen. Busa nagsugod na usab si Saulo sa pagpaningkamot sa paglaglag sa mga magtutuo. Misulod siya sa mga kabalayan, ug gipangguyod niya ang mga lalaki ug mga babaye nga nagtuo kang Jesus, ug unya gibutang niya sila didto sa prisohan. ⁴ Ang mga magtutuo nga mibiya sa Jerusalem miadto sa lainlaing mga lugar, diin makapadayon sila sa pagwali sa mensahe mahitungod kang Jesus. ⁵ Ang usa niadto nga magtutuo nga ginganlan ug Felipe milugsong gikan sa Jerusalem didto sa usa ka siyudad sa distrito sa Samaria. Didto nagsulti siya sa mga tawo nga si Jesus mao ang Cristo. ⁶ Daghang mga tawo didto nakadungog sa gisulti ni Felipe ug nakita ang mga kahibulongang butang nga iyang nahimo. Busa silang tanan naminaw pag-ayo sa iyang mga pulong. ⁷ Pananglitan, gimandoan ni Felipe ang mga daotang espiritu nga mogawas diha sa mga tawo, ug migawas sila nga nagsiyagit. Ug usab, daghang mga tawo kansang paralisado ug ubang mga bakol nangaayo. ⁸ Busa dako kaayo ang kalipay sa mga tawo niadtong siyudara. ⁹ Adunay usa ka tawo niana nga siyudad nga ginganlan ug Simon. Nagahimo siya ug pagpamarang sa dugay na nga panahon, ug napahibulong niya ang mga tawo sa distrito sa Samaria sa iyang salamangka. Giangkon niya nga siya mao si "Simon ang Bantogan!" ¹⁰ Ang tanang tawo didto, mga ultimo man ug mga mahinungdanon nga mga tawo, naminaw kaniya. Miingon sila, "Kining tawhana mao ang Bantogang Gahom sa Dios." ¹¹ Nagpadayon sila sa pagpaminaw pag-ayo kaniya, tungod kay sa dugay na nga panahon sila nahibulong kaniya pinaagi sa pagbuhat ug pagpamarang. ¹² Apan mituo sila sa mensahe ni Felipe mahitungod sa maayong balita sa dihang gipadayag sa Dios ang iyang kaugalingon ingon nga hari ug mahitungod kang Jesu-Cristo. Nabawtismohan ang mga lalaki ug babaye nga nagtuo kang Jesus. ¹³ Mituo usab si Simon sa mensahe ni Felipe ug nabawtismohan. Nagsugod siya kanunay pagkuyog kang Felipe, ug mapinadayonon siya nga nahibulong sa dakong mga milagro nga nakita niya nga gibuhat ni Felipe, mga butang nga nagpakita nga si Felipe nagsulti sa kamatuoran. ¹⁴ Sa dihang ang mga apostoles sa Jerusalem nakadungog nga daghang mga tawo sa tibuok distrito sa Samaria ang nagtuo sa mensahe sa Dios, gipadala nila si Pedro ug si Juan didto. ¹⁵ Sa dihang si Pedro ug si Juan nakaabot sa Samaria, giampoan nila kadtong mga bag-ong magtutuo aron makadawat sa Balaang Espiritu. ¹⁶ Kay kini dayag nga ang Balaang Espiritu wala pa mokunsad ni bisan kinsa kanila. Gibawtismohan lamang sila sa ngalan ni Ginoong Jesus. ¹⁷ Unya si Pedro ug si Juan nagpandong sa ilang mga kamot kanila, ug nadawat nila ang Balaang Espiritu. ¹⁸ Nakita ni Simon nga ang Espiritu gihatag sa mga tawo tungod sa pagpandong sa mga apostoles sa ilang mga kamot kanila. Busa nagtanyag siya ug kwarta sa mga apostoles, ¹⁹ nga nag-ingon, "Himoa usab ako nga makahimo kung unsa ang inyong gibuhat, aron makadawat usab sa Balaang Espiritu ang tanan nga akong pandongan sa akong mga kamot." ²⁰ Apan si Pedro miingon kaniya, "Unta ikaw ug ang imong kwarta malaglag, tungod kay misulay ka man pagkuha sa gasa sa Dios pinaagi sa kwarta! ²¹ Dili kana makauban sa among buluhaton, tungod kay ang imong kasingkasing dili matarong atubangan sa Dios! ²² Busa undang na sa paghunahuna ug daotan sama niana, ug hangyoa ang Ginoo, kung pagbuot niya, pasayluon ka niya sa daotang gitinguha sa imong kasingkasing! ²³ Biyai ang imong daotan nga binuhatan, tungod kay akong nabati nga dako kaayo ang imong kasina kanamo, ug ulipon ka sa imong kanunay nga pagtinguha sa pagbuhat ug daotan!" ²⁴ Unya mitubag si Simon, "Pag-ampo sa Ginoo nga dili niya buhaton kanako ang imong giingon karon!" ²⁵ Human sa pagsulti ni Pedro ug ni Juan sa mga tawo didto kung unsa ang ilang nahibaloan mahitungod kang Ginoong Jesus ug mipahayag kanila sa mensahe sa Ginoo, mibalik silang duha sa Jerusalem. Didto sa dalan nagwali sila sa mga tawo sa maayong balita mahitungod kang Jesus didto sa distrito sa Samaria. ²⁶ Usa ka adlaw gimandoan si Felipe sa anghel nga gipadala sa Dios, "Pag-andam ug adto sa habagatan didto sa dalan nga padulong sa Jerusalem ngadto sa siyudad sa Gaza." Mao kadto ang dalan nga awa-aw. ²⁷ Busa si Felipe nangandam ug miadto niadtong dalana. Ug didto sa dalan nahimamat niya ang usa ka tawo nga gikan sa Etiopia. Usa siya sa mahinungdanon nga opisyal nga nag-atiman sa tanang pundo alang sa rayna sa Etiopia. Sa pinulongan niya ang mga tawo nagtawag sa ilang rayna nga Candace. Kining tawhana moadto sa Jerusalem aron sa pagsimba sa Dios, ²⁸ ug sa pagbalik na niya sa panimalay ug naglingkod sakay sa iyang karwahe. Sa pagsakay niya, nagbasa siya sa makusog sa basahon ni propeta Isaias. ²⁹ Miingon ang Espiritu sa Dios kang Felipe, "Paduol nianang karwahe ug paglakaw paduol niini!" ³⁰ Busa midagan si Felipe sa karwahe ug nadungog niya ang opisyal nga nagbasa sa sinulat ni propeta Isaias. Nangutana siya sa tawo, "Nakasabot ka ba kung unsa ang imong gibasa?" ³¹ Mitubag siya kang Felipe, "Wala! dili gayod nako kini masabtan kung walay magpasabot niini kanako!" Unya miingon ang tawo kang Felipe, "Palihog sakay ug lingkod tapad kanako." ³² Ang bahin sa Kasulatan nga gibasa sa opisyal mao kini: "Sama siya sa karnero nga naghilom sa dihang dad-on kini sa mga tawo sa layo aron patyon. Sama sa nating karnero nga naghilom sa dihang putlon ang iyang balahibo, wala siyay gisulti. ³³ Pakaulawan siya ug dili makadawat sa hustisya. Wala gayoy usa nga makasulti mahitungod sa iyang kaliwatan, tungod kay pagapatyon man siya." ³⁴ Nangutana ang opisyal kang Felipe mahitungod niining mga pulong nga iyang gibasa, "Sultihi ako, kinsa man ang gisulatan sa propeta? Nagsulat ba siya mahitungod sa iyang kaugalingon o mahitungod sa uban?" ³⁵ Busa mitubag si Felipe kaniya; nagsugod siya uban nianang Kasulatan, ug nagsulti siya kaniya sa maayong mensahe mahitungod kang Jesus. ³⁶ - ³⁷ Samtang nagpadayon sila didto sa dalan, nakaabot sila sa usa ka lugar nga diin adunay tubig. Miingon ang opisyal kang Felipe, "Tan-awa, adunay tubig! Buot nako nga ikaw magbawtismo kanako, tungod kay nasayod ako nga walay makapugong kanako sa pagpabawtismo." ³⁸ Busa giingnan sa opisyal ang nagmaneho nga ipahunong ang karwahe. Unya si Felipe ug ang opisyal mikanaog padulong sa tubig, ug si Felipe nagbawtismo kaniya. ³⁹ Sa dihang paghaw-as na nila sa tubig, sa kalit lang gikuha sa Espiritu sa Dios si Felipe. Ug wala na makita pag-usab sa opisyal si Felipe. Apan bisan wala na niya makita si Felipe pag-usab, nagpadayon siya sa iyang lakaw, ug nagmalipayon kaayo. ⁴⁰ Unya nakaamgo si Felipe nga gidala siya sa Espiritu didto sa lungsod sa Azotus. Samtang nagpanaw siya libot sa mao nga rehiyon, nagpadayon siya sa pagmantala sa mensahe mahitungod kang Jesus sa tanan nga lungsod tali sa mga siyudad sa Azotus ug Cesarea. Ug nagpadayon pa gihapon siya sa pagmantala niini sa pag-abot sa Cesarea.

Chapter 9

¹ Sa kasamtangan, nagpadayon ang kasuko ni Saulo sa pagpanghulga sa pagpatay niadtong mga nagsunod sa Ginoo. Miadto siya sa pangulong pari sa Jerusalem ² ug naghangyo kaniya sa paghimo ug mga sulat nga mopaila kaniya sa mga pangulo sa tigumanan sa mga Judio sa Damasco. Ang maong sulat maghangyo kanila nga hatagan ug katungod si Saulo aron pangdakpon sibisan kinsa lalaki o babaye nga nagsunod sa paagi sa gitudlo ni Jesus, ug dad-on sila ingon nga piniriso sa Jerusalem aron ang mga pangulo sa Judio maoy maghukom ug magsilot kanila. ³ Samtang naglakaw si Saulo ug sa iyang mga kauban, hapit na sila moabot sa Damasco. Sa kalit lang may kahayag nga gikan sa langit nga midan-ag libot kang Saulo. ⁴ Dihadiha dayon natumba siya sa yuta. Unya nadungog niya ang tingog sa usa ka tawo nga nag-ingon kaniya, "Saulo, Saulo, nganong misulay ka sa pagpasakit kanako?" ⁵ Nangutana si Saulo kaniya, "Ginoo, kinsa ka?" Siya mitubag, "Ako si Jesus, nga imong gipasakitan. ⁶ Karon tindog ug adto didto sa siyudad! Adunay usa ka tawo didto mosulti kung unsa ang akong ipahimo kanimo." ⁷ Nahibulong pag-ayo ang mga tawo nga kuyog ni Saulo ug wala makatingog. Nagtindog lang sila didto. Nadungog nila nga nagsulti ang Ginoo, apan wala silay nakita. ⁸ Mitindog si Saulo gikan sa yuta, apan sa dihang gibuka niya ang iyang mga mata dili na siya makakita. Busa ang mga tawo nga iyang kauban nag-agak kaniya ug nagtultol kaniya paingon sa Damasco. ⁹ Sulod sa tulo ka adlaw si Saulo dili makakita, ug wala siya mikaon o miinom ug bisan unsa. ¹¹ Didto sa Damasco adunay usa ka sumusunod ni Jesus nga ginganlan ug Ananias. Nagpakita ang Ginoong Jesus kaniya pinaagi sa panan-awon ug miingon kaniya, "Ananias!" Mitubag siya, "Ginoo, naminaw ako." ¹⁰ Ang Ginoong Jesus miingon kaniya, "Lakaw sa dalan nga Tul-id sa balay ni Judas. Pangutana didto kung mahimo ba nimo nga makaistorya ang usa ka tawo nga ginganlan ug Saulo sa Tarso, tungod kay siya nag-ampo kanako niining higayona. ¹² Nakita ni Saulo sa iyang panan-awon ang usa ka tawo nga ginganlan ug Ananias nga misulod sa balay nga iyang gipuy-an ug mitapion sa iyang mga kamot ngadto kaniya aron siya makakita pag-usab." ¹³ Mitubag si Ananias, "Apan Ginoo, daghang mga tawo ang miingon kanako mahitungod niining tawhana! Daghan siya ug gibuhat nga daotang mga butang sa mga tawo sa Jerusalem nga mituo kanimo! ¹⁴ Gihatagan siya ug katungod sa mga pangulong pari nga moanhi dinhi sa Damasco aron pangdakpon ang tanan nga mituo kanimo!" ¹⁵ Apan ang Ginoong Jesus miingon kang Ananias, "Adto kang Saulo! Buhata ang akong gisulti, tungod kay ako nagpili kaniya nga mag-alagad kanako aron siya mosulti mahitungod kanako sa mga tawo nga dili Judio ug sa ilang mga hari ug ngadto sa mga Israelita. ¹⁶ Ako mismo mosulti kaniya nga kinahanglan siya mag-antos sa makadaghan aron mosulti sa mga tawo mahitungod kanako." ¹⁷ Busa miadto si Ananias, ug sa nakita na niya ang balay nga gisak-an ni Saulo, misulod siya niini. Unya, sa nakita na niya si Saulo, gipandong niya ang iyang mga kamot ngadto kaniya, ug miingon siya, "Igsoong Saulo, ang Ginoong Jesus mismo ang nagsugo kanako nga moanhi kanimo. Siya gihapon ang nagpakita kanimo samtang naglakaw ka didto sa dalan padulong sa Damasco. Gipadala ako niya aron makakita ka pag-usab ug aron ang Balaang Espiritu maoy magdumala kanimo." ¹⁸ Dihadiha, usa ka butang sama sa himbis sa isda ang nangahulog gikan sa mga mata ni Saulo, ug nakakita na siya pag-usab. Unya mitindog siya ug nagpabawtismo. ¹⁹ Pagkahuman ug kaon ni Saulo, nabaskog siya pag-usab. Nagpabilin si Saulo uban sa mga magtutuo sa pipila ka mga adlaw didto sa Damasco. ²⁰ Pagkahuman gayod niana nagsugod siya pagwali mahitungod kang Jesus didto sa mga tigumanan sa Judio. Miingon siya kanila nga si Jesus mao ang Anak sa Dios. ²¹ Natingala ang tanang tawo nga nakadungog sa iyang pagwali. Pipila kanila nag-ingon, "Dili gayod kita makatuo nga kini gihapong tawhana maoy naggukod sa mga magtutuo sa Jerusalem ug mianhi dinhi aron sa pagkuha kanila ingon nga piniriso sa mga pangulong pari sa Jerusalem!" ²² Apan ang Dios naghimo kang Saulo sa pagwali aron sa pagpatuo sa kadaghanan. Siya nagpamatuod gikan sa Kasulatan nga si Jesus mao ang Cristo. Busa ang mga pangulo sa Judio sa Damasco wala makahunahuna unsaon pagpanghimakak sa iyang giingon. ²³ Paglabay sa pipila ka higayon, nagplano sa pagpatay kaniya ang mga pangulo sa Judio. ²⁴ Nagpadayon sa pagbantay ang mga Judio sa mga tawo nga moagi didto sa ganghaan sa siyudad adlaw ug gabii, aron sa dihang makita nila si Saulo ila siyang mapatay. Apan, adunay usa ka tawo nga misulti kang Saulo kung unsa ang ilang mga plano nga buhaton. ²⁵ Busa pipila sa iyang nangakabig sa pagtuo kang Jesus nagdala kaniya usa ka gabii ngadto sa taas sa pader nga nagpalibot sa siyudad. Migamit sila ug pisi aron sa pagtunton kaniya sulod sa dakong bukag agi sa pader. Niining paagiha nakaikyas siya gikan sa Damasco. ²⁶ Sa pag-abot ni Saulo sa Jerusalem, misulay siya sa pagpakigkita sa ubang mga magtutuo. Apan, halos silang tanan nangahadlok pa gihapon kaniya, tungod kay wala sila mituo nga siya nahimo nang magtutuo. ²⁷ Apan gikuha siya ni Barnabas ug gidala siya didto sa mga apostoles. Gisaysay niya sa mga apostoles kung giunsa, samtang si Saulo naglakaw sa dalan paingon sa Damasco, nakita niya ang Ginoong Jesus ug giunsa sa Ginoo pagpakigsulti kaniya didto. Gisulti usab niya kung giunsa ni Saulo pagwali nga maisogon mahitungod kang Jesus sa mga tawo didto sa Damasco. ²⁸ Busa nagsugod na si Saulo sa pagpakigkita sa mga apostoles ug sa uban pa nga mga magtutuo sa tibuok Jerusalem, ug nagsulti siya sa mga tawo nga maisogon mahitungod kang Ginoong Jesus. ²⁹ Nagsulti usab si Saulo mahitungod kang Jesus uban sa mga Judio nga Griyego ang pinulongan, ug nakiglantugi siya kanila. Apan nagpadayon sila sa pagplano sa pagpatay kaniya. ³⁰ Sa pagkadungog sa ubang magtutuo nga nagplano sila sa pagpatay kaniya, pipila kanila nagdala kang Saulo palugsong sa siyudad sa Cesarea. Gipasakay nila siya didto sa barko nga paingon sa Tarso, sa lungsod nga iyang natawhan. ³¹ Busa ang mga pundok sa mga magtutuo sa tibuok rehiyon sa Judea, Galilea, ug Samaria nagpuyo nga malinawon tungod kay wala nay naglutos kanila. Ang Balaang Espiritu maoy naglig-on ug nagdasig kanila. Nagpadayon sila sa pagpasidungog kang Ginoong Jesus, ug ang Balaang Espiritu maoy nag-abag sa daghang mga tawo aron mamahimong magtutuo. ³² Samtang si Pedro nagbiyahe sa tibuok rehiyon, makausa miadto siya sa baybayon aron sa pagbisita sa mga magtutuo nga nagpuyo didto sa lungsod sa Lida. ³³ Didto nahimamat niya ang usa ka tawo nga ginganlan ug Aeneas. Si Eneas dili makahimo sa pagbangon sa iyang higdaanan sulod na sa walo ka tuig tungod kay siya paralisado. ³⁴ Miingon si Pedro kaniya, "Eneas, si Jesu-Cristo nag-ayo kanimo! Bangon ug lukota ang imong banig!" Dihadiha mibangon si Eneas. ³⁵ Ang kadaghanan sa mga tawo nga nagpuyo sa Lida ug sa Patag sa Sharon nakakita kang Eneas human siya giayo sa Ginoo, busa mituo sila kang Ginoong Jesus. ³⁶ Didto sa lungsod sa Jopa adunay usa ka magtutuo nga ginganlan ug Tabita. Dorcas ang iyang ngalan sa Griyego nga pinulongan. Naghimo siya ug maayong mga buhat sa mga tawong kabos pinaagi sa paghatag ug mga butang nga ilang gikinahanglan. ³⁷ Nianang higayona si Pedro naa sa Lida, nagsakit si Tabita ug namatay. Gihugasan sa pipila ka babaye ang iyang lawas sumala sa naandan sa mga Judio. Unya giputos nila ug panapton ang iyang lawas ug gihaya kini sa taas nga kuwarto sa iyang balay. ³⁸ Ang Lida duol sa siyudad sa Jopa, busa sa dihang nadungog sa mga tinun-an nga si Pedro tua pa sa Lida, nagpadala sila ug duha ka tawo aron moadto kang Pedro. Sa pag-abot nila kang Pedro, giawhag nila siya, "Palihog kuyog kanamo karon dayon sa Jopa!" ³⁹ Dihadiha nangandam si Pedro ug mikuyog kanila. Sa pag-abot niya didto sa balay sa Jopa, gidala nila siya sa taas nga kuwarto nga gihayaan sa patay nga lawas ni Dorcas. Nag-alirong kaniya ang tanang mga balo didto. Nanghilak sila ug gipakita kaniya ang mga kupo ug uban pa nga mga sinina nga gibuhat ni Dorcas sa mga tawo niadtong buhi pa siya. ⁴⁰ Apan gipagawas silang tanan ni Pedro sa kuwarto. Unya miluhod siya ug nag-ampo. Unya, miatubang sa iyang lawas, miingon siya, "Tabita, bangon!" Dihadiha dayon iyang gibuka ang iyang mga mata ug, sa pagkakita niya kang Pedro, milingkod siya. ⁴¹ Gigunitan ni Pedro ang usa ka kamot ni Tabita ug gitabangan niya sa pagpatindog. Pagkahuman gitawag niya ang mga magtutuo ilabina ang mga balo nga mobalik pagsulod, gipakita niya kanila nga si Tabita nabuhi pag-usab. ⁴² Unya ang mga tawo bisan asa sa Jopa nakahibalo mahitungod sa milagro, ug tungod niini daghang mga tawo ang mituo kang Ginoong Jesus. ⁴³ Nagpabilin si Pedro sa Jopa sa daghang mga adlaw uban ang tawo nga ginganlan ug Simon nga tighimo ug mga butang gikan sa mga panit sa hayop.

Chapter 10

¹ Adunay usa ka tawo nga nagpuyo sa siyudad sa Cesarea nga ginganlan ug Cornelio. Siya usa ka opisyal nga nagdumala ug 100 ka mga tawo sa usa ka dakong pundok sa mga Romanong sundalo gikan sa Italya. ² Siya kanunay nagabuhat kung unsa ang makapahimuot sa Dios; siya ug ang iyang tibuok panimalay dili mga Judio nga kanunay nagasimba sa Dios. Siya usahay mohatag ug kuwarta aron itabang sa kabos nga mga tawong Judio, ug siya kanunay nagaampo sa Dios. ³ Usa ka adlaw sa alas tres sa hapon si Cornelio nakakita ug panan-awon. Tin-aw niyang nakita ang anghel nga gipadala sa Dios. Nakita niya ang anghel nga miadto sa iyang kuwarto ug miingon kaniya, "Cornelio!" ⁴ Mitutok si Cornelio sa anghel ug nahadlok. Unya siya nangutana nga nahadlok pag-ayo, "Sir, unsay imong tuyo?" Ang anghel nga gipadala sa Dios mitubag kaniya, "Ikaw nakapahimuot sa Dios tungod sa imong makanunayon nga pag-ampo kaniya ug sa imong kanunay nga paghatag ug kuwarta aron itabang sa mga kabos. Kadto nga mga butang nahisama sa halad nga handomanan alang sa Dios. ⁵ Busa karon mandoi ang pipila sa imong mga tawo sa pag-adto sa Jopa ug sultihi sila nga dad-on pagbalik ang tawo nga ginganlan ug Simon, nga ginganlan usab ug Pedro. ⁶ Siya nipuyo kauban ang tawo nga ginganlan usab ug Simon, nga tighimo ug butang nga gikan sa panit sa hayop. Ang iyang balay anaa duol sa dagat." ^{7 8} Sa dihang ang anghel nga misulti kang Cornelio mibiya, iyang gipatawag ang duha ka mga sulugoon sa iyang panimalay ug ang sundalo nga nag-alagad kaniya, nga nagsimba usab sa Dios. Gipasabot niya kanila ang tanan nga gisulti sa anghel kaniya. Unya gisultihan niya sila nga moadto sa siyudad sa Jopa aron hangyoon si Pedro nga moanhi sa Cesarea. ⁹ Sa pagkaudto sa sunod nga adlaw kadtong tulo ka lalaki nanglakaw sa dalan ug hapit na moabot sa Jopa. Samtang nagkaduol sila sa Jopa, si Pedro misaka sa patag nga ibabaw sa balay aron sa pag-ampo. ¹⁰ Giabot siya sa kagutom ug buot siyang mokaon. Samtang ang pipila ka mga tawo nag-andam sa pagkaon, si Pedro nakakita ug panan-awon. ¹¹ Nakita niya ang langit nga naabli ug adunay sama sa dakong panapton nga gitunton paingon sa yuta, ug ang upat ka suok niini gipataas. ¹² Sa sulod sa panapton adunay matang sa tanang mga mananap. Lakip niini ang mga hayop ug mga langgam nga ginadili sa mga Judio sa pagkaon sumala sa mga balaod ni Moises. Ang pipila adunay upat ka tiil, ang uban mokamang sa yuta ug ang uban mga ihalas nga mga langgam. ¹³ Unya nadungog niya ang Dios nga misulti kaniya, "Pedro, tindog, ihawa ang pipila niini ug kan-a!" ¹⁴ Apan si Pedro mitubag, "Ginoo, sa pagkatinuod dili gayod nimo buot nga ako kanang buhaton sanglit wala pa gayod ako nakakaon sa bisan unsa nga giingon sa balaod sa Judio nga dili madawat nganha kanimo o ang dili namo angay nga kaonon!" ¹⁵ Unya nadungog ni Pedro ang Dios nga nakigsulti kaniya sa ikaduhang higayon. Siya miingon, "Ako ang Dios, busa kung nagbuhat ako ug butang nga angayan kaonon, ayaw pagsulti nga dili kini angayan kan-on!" ¹⁶ Nahitabo kini sa makatulo ka higayon. Dihadiha dayon pagkahuman niana, ang panapton nga adunay mga hayop ug mga langgam gibira pabalik sa langit. ¹⁷ Samtang naghunahuna si Pedro kung unsa ang buot ipasabot niadtong panan-awon, ang mga tawo nga gipadala ni Cornelio miabot. Nangutana sila sa mga tawo kung asa dapit ang balay ni Simon. Busa nakita nila ang iyang balay ug mitindog sa gawas sa ganghaan. ¹⁸ Nanawag sila ug nangutana kung ang tawo nga gingalan ug Simon, nga ginganlan usab ug Pedro, nagpuyo ba didto. ¹⁹ Samtang si Pedro naghunahuna pa sa buot ipasabot sa panan-awon, ang Espiritu sa Dios miingon kaniya, "Paminaw! Ania dinhi ang tulo ka lalaki nga buot makigkita kanimo. ²⁰ Busa tindog ug kanaog ug lakaw uban kanila! Ayaw paghunahuna nga dili ka kinahanglan mouban kanila, tungod kay ako ang nagpadala kanila dinhi!" ²¹ Busa mikanaog si Pedro ug miingon kanila, "Maayong pag-abot! Ako ang tawo nga inyong gipangita. Nganong mianhi kamo?" ²² Sila mitubag, "Si Cornelio, nga opisyal sa mga sundalo sa Roma, mipadala kanamo dinhi. Siya maayo nga tawo nga nagsimba sa Dios, ug ang tanang mga Judio nga nakaila kaniya miingon nga siya maayo kaayo nga tawo. Ang anghel miingon kaniya, "Sultihi ang pipila ka mga tawo nga moadto sa Jopa aron sa pagpakigkita kang Simon Pedro ug dad-a siya dinhi, aron makadungog ka kung unsa ang iyang isulti." ²³ Busa gidapit sila ni Pedro nga mosulod sa balay ug miingon kanila nga sila kinahanglan magpabilin nianang gabhiona. Sa sunod nga adlaw nangandam si Pedro ug miuban sa mga tawo. Pipila sa mga magtutuo sa Jopa mikuyog usab kaniya. ²⁴ Pagkasunod adlaw human niana, sila miabot sa siyudad sa Cesarea. Si Cornelio naghulat kanila. Gidapit usab niya ang iyang mga paryenti ug suod nga mga higala, busa anaa usab sila sa iyang balay. ²⁵ Sa pagsulod ni Pedro sa balay, mitagbo si Cornelio kaniya ug miyukbo sa iyang atubangan aron sa pagsimba kaniya. ²⁶ Apan gigunitan ni Pedro ang kamot ni Cornelio ug gipatindog siya. Miingon siya, "Tindog, ayaw ako pasidunggi! Tawo lamang ako, sama kanimo!" ²⁷ Samtang nakig-istorya siya kang Cornelio, si Pedro ug ang uban nga mga tawo misulod sa balay ug nakita ang daghang tawo nga nagtigom didto. ²⁸ Unya si Pedro miingon kanila, "Nasayod kamo nga bisan kinsa kanamo nga mga Judio naghunahuna nga kami nagsupak sa among balaod sa mga Judio kung kami makiglambigit sa tawo nga dili Judio o bisan sa pagduaw kaniya. Bisan pa niini, ang Dios mipakita kanako ug panan-awon nga dili ako angay moingon nga labihan ka hugaw ug dili limpyo si bisan kinsa nga dili siya dawaton sa Dios. ²⁹ Busa sa dihang mipadala ka ug mga tawo aron sa pagpakuha kanako, ako mianhi dayon sa walay pagsupak. Busa, palihog sultihi ako, nganong gipaanhi mo man ako dinhi?" ³⁰ Mitubag si Cornelio, "Mga sama niining orasa tulo na ka adlaw ang milabay nag-ampo ako ngadto sa Dios didto sa akong balay, ingon sa kanunay nakong ginabuhat sa matag alas tres sa hapon. Sa kalit ang tawo nga sulaw kaayo ang sinina mitindog sa akong atubangan ³¹ ug miingon, 'Cornelio, nadungog sa Dios ang imong mga pag-ampo. Nasayran usab niya nga ikaw kanunay naghatag ug kwarta aron sa pagtabang sa mga kabos, ug siya nahimuot niana. ³² Busa karon, pagpadala ug mensahero nga moadto sa siyudad sa Jopa aron sa paghangyo kang Simon nga ang laing ngalan Pedro sa pag-anhi dinhi. Nagpuyo siya sa balay nga duol sa dagat nga gipanag-iyahan sa laing tawo nga ginganlan ug Simon, nga tighimo ug butang nga gikan sa panit sa hayop. ³³ Busa dihadiha dayon nagpadala ako ug pipila ka mga tawo nga mihangyo kanimo sa pag-anhi dinhi, ug ako mapasalamaton nga ikaw mianhi. Karon kaming tanan nagtigom dinhi, nasayod nga ang Dios uban kanamo, aron sa pagpaminaw sa tanang butang nga gimando sa Ginoong Dios kanimo nga isulti kanamo. Busa palihog sultihi kami." ³⁴ Busa si Pedro misugod sa pagsulti kanila. Miingon siya, "Karon nasayod ako nga tinuod gayod nga ang Dios dili modapig sa pipila lamang ka mga pundok sa tawo. ³⁵ Hinuon, gikan sa matag pundok sa katawhan iyang dawaton ang tanan nga mopasidungog kaniya ug mobuhat kung unsa ang makapahimuot kaniya. ³⁶ Nasayod kamo sa mensahe nga gipadala sa Dios alang kanamong mga Israelita. Gisugilon niya kanato ang maayong balita nga siya ang hinungdan nga ang tawo makaangkon ug kalinaw diha kaniya tungod sa gibuhat ni Jesu-Cristo. Kini nga Jesus dili lamang Ginoo namo nga mga Israelita. Siya usab ang Ginoo nga nagmando sa tanang katawhan. ³⁷ Nasayod kamo sa iyang gibuhat sa tibuok kayutaan sa Judea, gikan sa Galilea. Misugod siya pagbuhat niadtong mga butanga human pagmantala ni Juan sa mga tawo nga sila kinahanglang mobiya sa ilang pagkamakasasala sa wala pa niya sila gibawtismohan. ³⁸ Nasayod kamo nga gihatag sa Dios ang iyang Balaang Espiritu ngadto kang Jesus, ang tawo nga gikan sa lungsod sa Nazaret, ug mihatag kaniya ug gahom sa pagbuhat sa mga milagro. Nasayod usab kamo kung giunsa ni Jesus pag-adto sa daghang lugar, sa pagbuhat sa maayong buhat ug pag-ayo sa mga tawo. Miayo siya sa tanang tawo nga gipaantos sa yawa. Nakabuhat si Jesus niining mga butanga tungod ang Dios kanunay man nagtabang kaniya." ³⁹ "Kaming mga apostoles misulti sa mga tawo mahitungod sa tanang butang nga among nakita nga gibuhat ni Jesus sa Jerusalem ug sa ubang lugar sa Israel. Ang mga pangulo sa Jerusalem mipatay kaniya pinaagi sa paglansang kaniya sa krus. ⁴⁰ Bisan pa niini, gibanhaw siya sa Dios sa ikatulo nga adlaw human siya namatay. Gitugot usab sa Dios nga pipila kanamo makakita kaniya aron kami masayod nga siya nabuhi pag-usab. ⁴¹ Wala gitugot sa Dios nga ang tanang mga Judio makakita kaniya. Hinuon, siya nagpili nang daan kanamo nga mga apostoles nga makakita kang Jesus human nga siya nabuhi pag-usab ug aron sa pagsulti sa uban mahitungod kaniya. Kami nga mga apostoles ang mga tawo nga mikaon uban kaniya human nga siya nabuhi pag-usab. ⁴² Ang Dios nagmando kanamo sa pagwali ngadto sa mga tawo ug pagsulti kanila nga si Jesus mao ang gipili nga maghukom sa matag-usa sa umaabot nga adlaw. Mohukom siya sa tanan nga mga buhi ug niadtong mga nangamatay nianang panahona. ⁴³ Ang tanang mga propeta nga nagsulat mahitungod kaniya sa dugay na nga panahon misulti sa mga tawo bahin kaniya. Misulat sila nga kung ang mga tawo motuo kaniya, ang Dios mopasaylo kanila sa ilang mga sala, tungod sa gibuhat niining tawhana alang kanila." ⁴⁴ Samtang si Pedro nagpadayon sa pagsulti niadtong mga pulonga, sa kalit ang Balaang Espiritu mikunsad sa tanang dili Judio nga naminaw sa mensahe. ⁴⁵ Ang mga Judio nga magtutuo nga mikuyog kang Pedro gikan sa Jopa nahibulong nga ang Dios madagayaon nga mihatag sa Balaang Espiritu ngadto usab sa mga dili Judio. ⁴⁶ Nasayod ang mga Judio nga magtutuo nga gihimo kadto sa Dios tungod kay nakadungog sila niadtong mga tawhana nga nagsulti ug mga pinulongan nga wala nila masayran ug nakasulti kung unsa ka bantogan ang Dios. Unya si Pedro miingon ⁴⁷ ngadto sa ubang mga magtutuo nga Judio nga anaa didto, "Ang Dios naghatag kanila sa Balaang Espiritu sama sa iyang paghatag kanato nga mga Judio nga magtutuo, busa nakasiguro ako nga ang tanan kaninyo mouyon nga kinahanglan nato nga bawtismohan kining mga tawhana!" ⁴⁸ Unya miingon si Pedro sa ubang mga dili Judio nga kinahanglan sila mabawtismohan ingon nga mga magtutuo diha kang Jesu-Cristo. Busa gibawtismohan nila silang tanan. Human sila nabawtismohan, gihangyo nila si Pedro nga magpabilin uban kanila sa pipila ka mga adlaw. Busa nagpabilin si Pedro ug ang uban nga mga Judio nga magtutuo.

Chapter 11

¹ Ang mga apostoles ug ang ubang mga magtutuo nga nagpuyo sa lungsod sa probinsya sa Judea nakadungog sa mga katawhan nga nag-ingon nga ang pipila ka mga dili-Judiong mga tawo nagtuo usab sa mensahe sa Dios mahitungod kang Jesus. ² Apan adunay pipila ka mga Judio nga magtutuo sa Jerusalem nga buot ipatuli ang tanang sumusunod ni Cristo. Sa dihang nibalik si Pedro gikan sa Cesarea paingon sa Jerusalem, nakigkita sila kaniya ug nagbadlong kaniya. ³ Miingon sila kaniya, "Dili lamang ang pagduaw sa kabalayan sa dili mga tinuli nga mga dili-Judio ang imong sayop, kondili mikaon ka pa gayod uban kanila!" ⁴ Busa si Pedro nagsugod sa pagpasabot kung unsa gayod ang nahitabo. ⁵ Miingon siya, "Nag-ampo ako sa akong kaugalingon didto sa siyudad sa Jopa, ug sa kalit nakakita ako ug panan-awon. Nakita nako nga adunay lapad nga panapton nga gipaubos gikan sa langit pinaagi sa upat niini ka mga kanto, ug minaog diin atua ako. ⁶ Samtang ako kining gitutukan, nakita nako ang mga anad nga hayop ug ubang ihalas nga mga hayop, mga nagkamang sa yuta, ug ihalas nga mga langgam. ⁷ Unya akong nadungog ang Dios nga nagsugo kanako, 'Pedro, barog, pag-ihaw ug kaon niini!' ⁸ Apan ako mitubag, 'Ginoo, nasayod gayod ikaw nga dili ko kana buhaton, tungod kay wala pa gayod ako makakaon sa bisan unsa nga ginadili sa atong balaod nga dili nato angay kan-on!' ⁹ Ang Dios nakigsulti kanako gikan sa langit sa ikaduhang higayon, 'Ako ang Dios, busa kung gihimo ko ang usa ka butang nga madawat aron kan-on, ayaw pag-ingon nga dili kini madawat.' ¹⁰ Kining susama nga butang nahitabo sa ikaduha pa ka higayon, ug unya ang panapton uban niadtong mga mananap ug mga langgam gibira pagbalik ngadto sa langit. ¹¹ Niadto gayod nga takna, adunay tulo ka tawo nga gipadala gikan sa Cesarea niabot sa balay kung diin tua ako nagpuyo. ¹² Ang Espiritu sa Dios nagsulti kanako nga dili ako magduhaduha sa pag-adto uban kanila bisan pa nga dili sila mga Judio. Unom ka Judio nga mga magtutuo usab ang niadto uban kanako sa Cesarea, ug unya miadto kami sa balay sa dili mga Judio. ¹³ Nagsulti siya kanamo nga nakakita siya ug anghel nga nagtindog sa iyang balay. Ang anghel miingon kaniya, "Sultihi ang pipila ka mga tawo nga moadto sa Jopa ug dad-a pagbalik si Simon nga ang lahi nga ngalan Pedro. ¹⁴ Sultihan ka niya kung unsaon nimo ug ang matag-usa sa imong panimalay maluwas.' ¹⁵ Sa pagsugod nako sa pagsulti, ang Balaang Espiritu kalit nga niabot kanila, sama sa iyang unang pag-abot sa panahon sa pagsaulog sa Pentecostes. ¹⁶ Unya akong nahinumdoman kung unsa ang gisulti sa Ginoo: 'Si Juan nagbawtismo kaninyo sa tubig, apan ang Dios magbawtismo kaninyo sa Balaang Espiritu.' ¹⁷ Ang Dios naghatag ngadto sa dili mga Judio sa susamang Balaang Espiritu nga iyang gihatag kanato pagkahuman nga kita mituo kang Ginoong Jesu-Cristo. Busa dili nako mahimong sultihan ang Dios nga nakabuhat siya ug sayop sa dihang iyang gihatag ang Balaang Espiritu kanila!" ¹⁸ Human madungog sa mga Judio nga magtutuo kung unsa ang gisulti ni Pedro, miundang sila sa pagsaway kaniya. Hinuon, ilang gidayeg ang Dios, unya nag-ingon, "Klaro kanato nga ang Dios nagdawat usab sa mga dili Judio aron sila makaangkon ug kinabuhing walay kataposan, kung mobiya sila sa ilang mga daotan nga kinaiya." ¹⁹ Pagkahuman sa kamatayon ni Esteban, daghang magtutuo ang mibiya sa Jerusalem ug miadto sa laing mga lugar tungod kay nag-antos sila didto sa Jerusalem. Ang uban kanila miadto sa Fenicia, ang uban miadto sa Isla sa Cyprus, ug ang uban miadto sa Antioquia, usa ka siyudad sa Syria. Didto nga mga dapit nagpadayon sila sa pagsulti sa mga katawhan sa mensahe mahitungod kang Jesus, apan ang ubang Judio lamang ang ilang gisultihan. ²⁰ Ang ubang mga magtutuo mga kalalakihan gikan sa Isla sa Cyprus ug siyudad sa Cirene sa amihanan sa Africa. Niadto sila sa Antioquia ug ila usab gisultihan ang dili mga Judio nga mga katawhan mahitungod kang Ginoong Jesus. ²¹ Ang Ginoong Dios gamhanan kaayo nga naghimo niadtong mga magtutuo sa pagsangyaw sa mas epektibong paagi. Ang resulta, daghan kaayong dili Judiong katawhan ang mituo sa ilang mensahe ug misalig sa Ginoo. ²² Ang pundok sa mga magtutuo sa Jerusalem nakadungog sa katawhan nga nag-ingon nga daghang katawhan sa Antioquia ang nagtuo kang Jesus. Busa ang mga pangulo sa mga magtutuo sa Jerusalem nagpadala kang Barnabas didto sa Antioquia. ²³ Sa pag-abot niya didto, nahunahunaan niya nga ang Dios nagbuhat ug maayo sa mga magtutuo. Busa nalipay kaayo siya, ug iyang gidasig ang tanan nga mga magtutuo sa pagpadayon sa pagsalig kang Ginoong Jesus. ²⁴ Si Barnabas usa ka maayong tawo nga gidumalahan sa Balaang Espiritu, ang usa nga misalig gayod sa Dios. Tungod sa nahimo ni Barnabas, daghang mga katawhan didto ang nagtuo kang Ginoong Jesus. ²⁵ Unya si Barnabas miadto sa siyudad sa Tarsus sa Cilicia aron sa pagpangita kang Saulo. ²⁶ Human niya siya makaplagan, gidala siya ni Barnabas balik ngadto sa Antioquia aron motabang sa pagtudlo sa mga magtutuo. Busa sa tibuok tuig si Barnabas ug Saulo kanunay nga magkita didto sa simbahan ug nagtudlo sa daghang mga tawo mahitungod kang Jesus. Didto sa Antioquia nga ang mga tinun-an unang gitawag nga mga Kristohanon. ²⁷ Sa panahon nga si Barnabas ug Saulo tua sa Antioquia, ang ubang mga magtutuo nga mga propeta nangabot gikan sa Jerusalem. ²⁸ Ang usa kanila, ginganlan ug Agabus, mitindog aron mosulti. Ang Espiritu sa Dios nakahimo kaniya sa pagpropesiya nga sa umaabot adunay kagutom sa daghang mga nasod. (Kini nga kagutom mahitabo sa dihang si Claudio na ang Romanong emperador.) ²⁹ Sa dihang ang mga magtutuo nakadungog sa gisulti ni Agabus, nakahukom sila nga sila magpadala ug kwarta aron makatabang sa mga magtutuo nga nagpuyo sa Judea. Matag usa kanila nakahukom nga mohatag ug kwarta kutob sa ilang makaya nga ihatag. ³⁰ Ilang gipadala ang kwarta kang Barnabas ug Saulo ngadto sa mga pangulo sa mga magtutuo sa Jerusalem.

Chapter 12

¹ Mao kini ang panahon nga si Haring Herodes Agrippa nagpadala sa mga sundalo aron sa pagpangdakop sa pipila ka mga pangulo sa pundok sa mga magtutuo sa Jerusalem. Gibutang sila sa mga sundalo sa prisohan. Gibuhat niya kana tungod buot niya nga mag-antos ang mga magtutuo. ² Nagsugo siya ug usa ka sundalo aron putlon ang ulo ni apostol Santiago, ang magulang nga lalaki ni Juan nga apostol. Busa gibuhat kana sa sundalo. ³ Sa dihang nakaamgo si Herodes nga nakapalipay siya sa mga pangulo sa katawhan sa Judio, nagsugo siya ug mga sundalo nga dakpon usab si Pedro. Nahitabo kini sa panahon sa kasaulogan sa dihang ang katawhan sa Judio mokaon sa pan nga walay patubo. ⁴ Pagkahuman nilag dakop kang Pedro, gipriso nila siya. Nagsugo sila ug upat ka pundok sa mga sundalo aron magbantay kang Pedro. Matag pundok adunay upat ka sundalo. Buot ni Herodes nga ipagawas si Pedro sa prisohan ug hukman siya atubangan sa katawhan sa Judio pagkahuman sa Kasaulogan sa Pagsaylo. Unya naglaraw siya sa pagpatay kang Pedro. ⁵ Busa sa pipila ka mga adlaw si Pedro nagpabilin sa prisohan. Apan ang ubang mga magtutuo sa ilang pundok nga anaa sa Jerusalem tinud-anay nga nag-ampo sa Ginoo nga tabangan niya si Pedro. ⁶ Nianang gabhiona sa wala pa ang plano ni Herodes sa pagpagawas kang Pedro gikan sa prisohan aron sa pagpatay kaniya sa kadaghanan, natulog si Pedro sa prisohan taliwala sa duha ka sundalo, nga adunay duha ka kadena nga nakagapos kaniya. Ang laing duha ka mga sundalo nagbantay sa mga pultahan sa prisohan. ⁷ Sa kalit lang ang usa ka anghel nga gikan sa Ginoong Dios mitindog sa kiliran ni Pedro, ug ang usa ka kahayag midan-ag sa iyang selda. Gikuhit sa anghel ang kilid ni Pedro ug gipukaw siya ug miingon, "Pagdali ug bangon!" Samtang mibangon si Pedro, ang mga kadena nangatangtang gikan sa iyang mga kamot. Apan, ang mga sundalo wala masayod kung unsa ang nahitabo. ⁸ Unya ang anghel miingon kaniya, "Ihigot ang imong bakos ug suota ang imong mga sandalyas!" Busa gibuhat kana ni Pedro. Unya ang anghel miingon kaniya, "Iputos ang kupo palibot kanimo ug sunod kanako!" ⁹ Busa gisuot ni Pedro ang iyang kupo ug mga sandalyas ug misunod sa anghel pagawas sa prisohan, apan wala siya makahibalo nga kining tanan tinuod gayod nga nahitabo. Naghuna-huna siya nga nagdamgo lamang siya. ¹⁰ Miagi si Pedro ug ang anghel sa kiliran sa mga sundalo nga nagbantay sa duha ka pultahan, apan ang mga sundalo wala makakita kanila. Unya sa nakaabot na sila sa ganghaan nga puthaw padulong sa siyudad. Ang ganghaan naabri lang ug iya, ug si Pedro ug ang anghel milakaw pagawas sa prisohan. Human sa pipila ka gilay-on nila nga paglakaw agi sa usa ka dalan, ang anghel kalit lang nawala. ¹¹ Unya sa nakaamgo na si Pedro nga ang nahitabo kaniya dili usa ka panan-awon, apan nahitabo gayod kini. Busa naghuna-huna siya, "Karon nasayod na gayod ako nga ang Ginoong Dios nagpadala ug usa ka anghel aron sa pagtabang kanako. Giluwas niya ako gikan sa gilaraw nga buhaton ni Herodes kanako ug gikan usab sa tanang butang nga gipaabot nga mahitabo sa mga pangulo sa Judio." ¹² Sa dihang nakaamgo si Pedro nga giluwas siya sa Dios, miadto siya sa balay ni Maria. Siya ang inahan ni Juan kansang may laing ngalan nga Marcos. Daghang mga magtutuo ang nagtigom didto, ug nag-ampo sila nga unta ang Ginoo motabang kang Pedro. ¹³ Sa dihang nanuktok si Pedro didto sa gawas, ang usa ka sulugoon nga babaye nga ginganlan ug Rhoda miadto aron mahibaloan kung kinsa ang anaa sa gawas sa pultahan. ¹⁴ Sa dihang si Pedro mitubag kaniya, nailhan niya ang iyang tingog, apan nalipay kaayo siya ug mahinamon nga wala niya maabrehi ang pultahan! Hinuon, midagan siya balik sa balay. Gipahibalo niya ang uban nga mga magtutuo nga si Pedro nagtindog sa gawas sa pultahan. ¹⁵ Apan ang usa kanila miingon kaniya, "Nabuang naka!" Apan nagpadayon siya ug sulti nga tinuod gayod kini. Sila nagpadayon sa pag-ingon, "Dili, dili kana si Pedro. Tingali iyaha kanang anghel." ¹⁶ Apan si Pedro mipadayon sa pagpanuktok sa pultahan. Busa sa dihang aduna na gayoy niabri sa pultahan, nakita nila nga si Pedro kadto, ug nahibulong sila pag-ayo! ¹⁷ Misinyas si Pedro gamit ang iyang kamot nga maghilom sila. Unya gisultihan niya sila kung giunsa gayod siya paggiya sa Ginoong Dios pagawas sa prisohan. Miingon usab siya, "Sultihi si Santiago, ang pangulo sa atong pundok, ug ang atong uban nga kaubang magtutuo kung unsa ang nahitabo." Ug unya mibiya si Pedro ug miadto sa laing dapit. ¹⁸ Sa pagkabuntag ang mga sundalo nga nagbantay kang Pedro naguol pag-ayo, tungod wala sila nasayod kung unsa ang nahitabo kaniya. ¹⁹ Unya nakadungog si Herodes mahitungod niini. Busa nagsugo siya ug mga sundalo sa pagpangita kang Pedro, apan wala nila siya nakaplagan. Unya giusisa niya ang mga sundalo nga nagbantay kang Pedro, ug nagsugo nga ipalayo sila aron pagapatyon. Pagkahuman niana, si Herodes miadto gikan sa probinsiya sa Judea paubos sa siyudad sa Caesarea, diin siya nagpabilin sa pipila ka panahon. ²⁰ Si Haring Herodes nasuko gayod pag-ayo ngadto sa mga tawo nga nagpuyo sa siyudad sa Tiro ug Sidon. Unya usa ka adlaw ang pipila ka mga tawo nga mibarog alang kanila mikuyog ngadto sa siyudad sa Caesarea aron sa pagpakigkita kang Herodes. Ilang nadani si Blastus, nga usa sa mga mahinungdanong opisyales ni Herodes, aron sultihan si Herodes nga ang katawhan sa ilang siyudad buot makaangkon ug kalinaw uban kaniya. Buot nila nga magpatigayon sa mga tawo nga gimandoan ni Herodes, tungod gikinahanglan nila nga mopalit ug mga pagkaon gikan niadto nga mga rehiyon. ²¹ Sa adlaw nga giplano ni Herodes nga makigkita kanila, nagsuot siya ug mahalon kaayo nga bisti aron ipakita nga siya hari. Unya milingkod siya sa iyang trono ug nakigpulong sa tanang tawo nga nagtigom didto. ²² Kadtong naminaw kaniya nagabalikbalik ug paninggit, "Kining tawhana nga nagsulti usa ka dios, dili usa ka tawo!" ²³ Busa, tungod kay gipasagdan ni Herodes ang mga tawo nga dayegon siya kaysa dayegon ang Dios, dihadiha dayon usa ka anghel sa Ginoong Dios naghimo kang Herodes nga magsakit pag-ayo. Daghang mga ulod ang mikaon sa iyang tinai ug sa wala madugay namatay siya sa hilabihang kasakit. ²⁴ Nagpadayon ang mga magtutuo sa pagsugilon sa mensahe sa Dios ngadto sa katawhan sa daghan nga mga dapit, ug ang gidaghanon sa mga tawo nga nagtuo kang Jesus nagpadayon sa pagpanaghan. ²⁵ Sa dihang si Barnabas ug si Saulo nahuman na sa paghatod sa kwarta aron sa pagtabang sa mga Judiong magtutuo sa probinsiya sa Judea, mibiya sila sa Jerusalem ug mibalik sa siyudad sa Antioquia, sa probinsya sa Siria. Giuban nila si Juan, kansang may laing ngalan nga Marcos.

Chapter 13

¹ Diha sa pundok sa mga magtutuo sa Antioquia sa probinsiya sa Siria, adunay mga propeta ug mga nagatudlo sa mga tawo mahitungod kang Jesus. Sila mao si Barnabas; ug si Simeon, nga gitawag usab ug Niger; si Lucio, nga taga-Cirene; si Manaen, nga nagdako kauban ni Haring Herodes Antipas; ug si Saulo. ² Samtang nagsimba sila sa Dios ug nagpuasa, ang Balaang Espiritu nag-ingon kanila, "Pilia ninyo si Barnabas ug si Saulo aron mag-alagad kanako ug moadto aron magbuhat sa akong gipili nga buluhaton alang kanila!" ³ Busa nagpadayon sila sa pagpuasa ug sa pag-ampo. Unya gitapion nila ang ilang mga kamot kang Barnabas ug Saulo ug nag-ampo nga tabangan sila sa Dios. Unya gipadala nila sila aron magbuhat sa gisugo sa Balaang Espiritu. ⁴ Gitudloan sa Balaang Espiritu si Barnabas ug Saulo kung asa sila moadto. Busa gikan sa Antioquia naglayag sila padulong sa siyudad sa Seleucia. Gikan didto misakay sila ug sakayan padulong sa Salamis sa isla sa Cipre. ⁵ Samtang naa sila sa Salamis, miadto sila sa tigomanan sa mga Judio. Didto ilang gisugilon ang mensahe sa Dios mahitungod kang Jesus. Mikuyog usab si Juan Marcos ug mitabang kanila. ⁶ Gilibot nilang tulo ang tibuok isla hangtod sa siyudad sa Pafos. Nahimamat nila didto ang usa ka salamangkero nga ginganlan ug Bar-Jesus. Usa siya ka Judio nga nagpakaaron-ingnon nga usa ka propeta. ⁷ Kauban niya ang gobernador sa isla, si Sergio Paulo, nga usa ka maalamon nga tawo. Ang gobernador nagpadala ug tawo aron maghangyo kang Barnabas ug kang Saulo nga moadto kaniya tungod kay gusto niya nga maminaw sa pulong sa Dios. ⁸ Bisan pa niini, ang salamangkero, misulay sa pagbabag kanila, kansang ngalan gihubad nga Elimas sa Griyego nga pinulongan. Nagbalikbalik siya ug dani sa gobernador nga dili motuo kang Jesus. ⁹ Unya si Saulo, nga karon nagtawag sa iyang kaugalingon ug Pablo, napuno sa Balaang Espiritu, ug mitutok sa salamangkero, ug miingon, ¹⁰ "Gialagaran nimo ang yawa, ug nagsulay ka sa pagbabag sa tanang butang nga maayo! Kanunay kang namakak sa mga tawo ug nagabuhat kanila sa daotang mga butang. Kinahanglan undangan nimo ang pagsulti nga dili tinuod ang kamatuoran mahitungod sa Ginoong Dios! ¹¹ Karon dayon ang Ginoong Dios magsilot kanimo! Mabuta ka ug dili nimo makita ang adlaw sa makadiyot." Ug dihadiha nabuta siya, ingon nga anaa siya sa ngitngit nga gabon, ug nagapanghikap siya, ug nangita siya ug tawo nga makaagak kaniya. ¹² Sa dihang nakita sa gobernador ang nahitabo kang Elimas, mituo siya kang Jesus. Natingala kaayo siya sa gitudlo ni Barnabas ug Pablo mahitungod kang Ginoong Jesus. ¹³ Human niana, milayag sa sakayan si Pablo ug ang iyang mga kauban gikan sa Pafos padulong sa siyudad sa Perga sa probinsya sa Pampilya. Didto sa Perga gibiyaan sila ni Juan Marcos ug mipauli sa iyang panimalay sa Jerusalem. ¹⁴ Unya nanglakaw si Pablo ug Barnabas gikan sa Perga ug miabot sa siyudad sa Antioquia nga distrito sa Pisidia sa probinsya sa Galacia. Misulod sila sa tigomanan sa mga Judio sa Adlaw nga Igpapahulay ug nanglingkod. ¹⁵ Adunay tawo nga nagbasa sa makusog gikan sa sinulat ni Moises diha sa mga basahon sa balaod. Sunod adunay tawo nga nagbasa gikan sa sinulat sa mga propeta. Unya ang mga pangulo sa tigomanan sa mga Judio nagpadala ug mensahe kang Pablo ug Barnabas: "Mga kaigsoonan kong mga Judio, kung adunay usa kaninyo nga gusto modasig sa mga tawo dinhi, palihog sultihi kami karon." ¹⁶ Busa mitindog si Pablo ug misinyas sa iyang mga kamot aron maminaw ang mga tawo kaniya. Unya miingon siya, "Mga kaigsoonan kong mga Israelita ug kaninyo nga dili mga Judio nga nagsimba usab sa Dios, palihog paminaw kanako! ¹⁷ Ang Dios, nga gisimba sa mga Israelita, mao ang nagpili sa atong mga katigulangan nga mahimong iyang katawhan, ug gihimo niya silang hilabihan kadaghan samtang sila mga langyaw nga nagpuyo didto sa Ehipto. Unya nagbuhat ang Dios ug katingalahang mga butang aron makalingkawas sila gikan sa pagka-ulipon. ¹⁸ Bisan tuod ug nagbalikbalik sila ug supak kaniya, giagwanta niya ang ilang batasan sulod sa 40 ka tuig samtang didto sila sa kamingawan. ¹⁹ Ang Dios nagtugot sa mga Israelita sa pagbuntog sa pito ka pundok sa katawhan nga nagpuyo sa rehiyon sa Canaan, ug iyang gihatag ang ilang kayutaan sa mga Israelita aron maangkon hangtod sa kahangtoran. ²⁰ Kining tanan nga mga butang nahitabo mga 450 na ka tuig human makabiya ang ilang mga katigulangan sa Ehipto." "Human niana, nagpili ang Dios ug mga tawo nga mag-alagad ingon nga mga maghuhukom ug mga pangulo aron magmando sa katawhan sa Israel. Kadto nga mga pangulo nagpadayon sa pagmando sa atong katawhan, ug si propeta Samuel ang kataposan nga maghuhukom nga nagmando kanila. ²¹ Unya, samtang si Samuel nagpabilin nga ilang pangulo, ang mga tawo nangayo nga siya magpili ug hari aron magmando kanila. Busa ang Dios nagpili kang Saul, nga mahimong ilang hari, anak siya ni Kish, gikan sa tribu ni Benjamin. Ug naghari siya kanila sulod sa 40 ka tuig. ²² Human isalikway sa Dios si Saul ingon nga hari, gipili niya si David nga mahimo nilang hari. Miingon ang Dios mahitungod kaniya, 'Akong nakita nga si David, nga anak ni Jesse, mao ang matang sa tawo nga nagtinguha gayod kung unsa ang akong gitinguha. Buhaton niya ang tanan nga akong ipabuhat kaniya.'" ²³ "Ug gikan sa kaliwatan ni David, gipadala sa Dios si Jesus, alang kanato nga katawhan sa Israel aron sa pagluwas kanato, sama sa gisaad niya kang David ug sa uban natong katigulangan nga iyang pagabuhaton. ²⁴ Sa wala pa gisugdan ni Jesus ang iyang buluhaton, nagwali si Juan nga Tigbawtismo sa tanang Israelita nga miduol kaniya. Nagsulti siya kanila nga kinahanglan sila mobiya sa ilang makasasala nga kinaiya ug maghangyo sa Dios nga pasayloon sila. Unya bawtismohan niya sila. ²⁵ Ug sa hapit na matapos ni Juan ang iyang buluhaton nga gihatag kaniya sa Dios, nag-ingon siya, 'Naghunahuna ba kamo nga ako ang Mesiyas nga gisaad sa Dios nga ipadala? Dili, dili ako. Apan paminaw! Moabot ang Mesiyas sa dili madugay. Ug labaw gayod siya kay kanako nga dili gani ako angayan sa paghubo sa sandalyas sa iyang tiil.'" ²⁶ "Mga kaigsoonan kong Israelita, kamo nga mga kaliwat ni Abraham, ug kamong mga dili-Judio nga nagsimba usab sa Dios, palihog paminaw! Kini alang kanatong tanan nga ang Dios nagpadala ug mensahe mahitungod kung unsaon niya pagluwas ang katawhan. ²⁷ Ang mga tawo nga nagpuyo sa Jerusalem ug ang ilang mga magmamando wala nasayod nga kining tawo nga si Jesus mao ang gipadala sa Dios aron sa pagluwas kanila. Bisan tuod ug ginabasa sa makusog ang mga mensahe sa mga propeta sa matag Adlaw nga Igpapahulay, wala nila nasabtan kung unsa ang gisulat sa mga propeta mahitungod sa Mesiyas. Busa ang mga pangulo sa Judio naghukom kang Jesus nga patyon, sumala sa gipanagna sa mga propeta. ²⁸ Daghang mga tawo ang nagpasangil kang Jesus sa daotang mga butang, bisan tuod wala nila napamatud-an nga nakabuhat siya ug mga butang nga angay sa kamatayon, ilang gihangyo ang gobernador nga si Pilato sa pagsilot kang Jesus sa kamatayon. ²⁹ Gibuhat nila kang Jesus ang tanang mga butang nga gisulat sa mga propeta kaniadto nga maoy buhaton sa mga tawo kaniya. Gipatay nila si Jesus pinaagi sa paglansang kaniya sa krus. Ug unya gikuha ang iyang lawas gikan sa krus ug gidala ngadto sa lubnganan. ³⁰ Bisan pa niini, gibanhaw siya sa Dios gikan sa mga patay. ³¹ Kay sa daghang mga adlaw siya nagsigig pakita sa iyang mga tinun-an nga miuban kaniya gikan sa Galilea padulong sa Jerusalem. Ug kadtong nakakita kaniya nagsugilon sa mga tawo mahitungod kaniya karon." ³² "Karon among gimantala diha kaninyo kining maayong mensahe. Gusto namong isulti kaninyo nga gituman na sa Dios ang iyang gisaad sa atong mga katigulangan nga Judio! ³³ Gihimo niya kana alang kanato nga ilang kaliwat, ug alang usab kaninyong mga dili Judio, pinaagi kang Jesus nga nabanhaw pag-usab. Sama kini sa gisulat ni David sa ikaduhang Salmo nga ang Dios miingon sa dihang iyang gipadala ang iyang anak, 'Ikaw ang akong Anak; ug karong adlawa himoon ko ikaw nga akong Anak.' ³⁴ Gibanhaw sa Dios ang Mesiyas gikan sa mga patay ug dili na motugot nga mamatay siya pag-usab. Mahitungod niana, giingon sa Dios sa atong mga katigulangan nga Judio, 'Tabangan ko gayod kamo, sama sa akong gisaad kang David nga akong buhaton.' ³⁵ Sa laing Salmo ni David, misulti usab siya mahitungod sa Mesiyas: 'Dili nimo tugotan nga ang lawas sa imong balaan madunot.' ³⁶ Samtang si David buhi pa, iyang gibuhat ang gipabuhat sa Dios kaniya. Ug sa dihang namatay na siya, gilubong ang iyang lawas, sama sa paglubong sa mga lawas sa iyang katigulangan, ug ang iyang lawas nadunot. Busa wala na niya mahisgoti ang iyang kaugalingon niini nga Salmo. ³⁷ Apan si Jesus mao ang gibanhaw sa Dios gikan sa mga patay, ug ang iyang lawas wala madunot." ³⁸ "Busa, mga kaigsoonan kong mga Israelita ug mga higala, mahinungdanon kini alang kaninyo nga kamo mahibalo nga ang Dios makapasaylo sa inyong mga sala tungod sa nabuhat ni Jesus. Gipasaylo gani niya kamo niadtong mga butang nga dili mapasaylo pinaagi sa mga balaod nga sinulat ni Moises. ³⁹ Ang tanang tawo nga motuo kang Jesus dili na gayod sad-an sa bisan unsang butang nga ilang nabuhat nga dili makapahimuot sa Dios. ⁴⁰ Busa pagbantay nga dili kamo hukman sa Dios, sumala sa giingon sa mga propeta nga buhaton sa Dios! ⁴¹ Ang propeta nagsulat nga ang Dios miingon: 'Kamong mga nagbugalbugal kanako, matingala gayod kamo sa dihang makita ninyo kung unsa ang akong pagabuhaton, ug unya pagalaglagon kamo. Matingala kamo tungod kay buhaton nako ang mga butang nga makakalilisang kaninyo samtang kamo buhi pa. Ug wala kamo mituo nga makabuhat ako niini bisan pa kung aduna nay tawo nga nagsulti kaninyo!'" ⁴² Human sa pagpakigsulti ni Pablo ug mogikanay na, daghang mga tawo ang naghangyo kanila nga mobalik sa sunod Adlaw nga Igpapahulay ug isulti pagbalik kining mga butanga. ⁴³ Sa dihang nahuman na ang panagtigom, daghan kanila ang misunod kang Pablo ug Barnabas. Kining mga tawhana mga Judio ug mga dili-Judio nga nagsimba sa Dios. Si Pablo ug si Barnabas nagpadayon sa pagpakigsulti kanila, ug nag-awhag kanila sa pagpadayon sa pagsalig nga ang Dios maluluoy-ong mopasaylo sa sala sa katawhan tungod sa gibuhat ni Jesus. ⁴⁴ Sa sunod nga Adlaw nga Igpapahulay, kadaghanan sa mga tawo sa Antioquia niadto sa tigomanan sa mga Judio aron maminaw sa isulti ni Pablo ug Barnabas mahitungod kang Ginoong Jesus. ⁴⁵ Apan nasina pag-ayo ang mga pangulo sa mga Judio sa dihang nakita nila ang baga nga pundok sa katawhan nga nangabot aron maminaw kang Pablo ug Barnabas. Busa sila nagsugod pagsupak sa mga butang nga gisulti ni Pablo ug sa pag-insulto kaniya. ⁴⁶ Unya, maisogon nga nagsulti, si Pablo ug Barnabas miingon ngadto sa mga pangulo sa Judio, "Kinahanglan nga isangyaw namo ang mensahe sa Dios mahitungod kang Jesus una kaninyong mga Judio sa dili pa namo kini imantala ngadto sa mga dili-Judio, tungod kay mao kini ang gisugo sa Dios nga among pagabuhaton. Apan gisalikway ninyo ang mensahe sa Dios. Sa pagbuhat niana, gipakita lamang ninyo nga dili kamo angayan sa kinabuhing walay kataposan. Busa, mobiya na kami kaninyo, ug karon moadto kami sa mga tawo nga dili-Judio aron sultihan sila sa mensahe gikan sa Dios. ⁴⁷ Gibuhat usab namo kini tungod kay mao kini ang gisugo sa Ginoong Dios nga among buhaton. Miingon siya sa Kasulatan, 'Gipili ko kamo aron sa pagpadayag sa mga butang mahitungod kanako ngadto sa mga tawo nga dili-Judio nga mahisama sa usa ka kahayag ngadto kanila. Gipili ko kamo aron sultihan ang mga tawo sa bisan asang dapit sa kalibotan sa mensahe nga gusto nako silang luwason.'" ⁴⁸ Sa dihang ang mga tawo nga dili-Judio nakadungog niadtong mga pulonga, naglipay sila, ug nagdayeg sa Dios sa mensahe mahitungod kang Jesus. Ang tanan nga mga dili-Judio nga gipili sa Dios alang sa kinabuhing walay kataposan mituo sa mensahe mahitungod kang Ginoong Jesus. ⁴⁹ Niana nga panahon, daghan sa mga magtutuo ang nanglakaw sa tibuok rehiyon, ug gipakaylap ang mensahe mahitungod kang Ginoong Jesus sa bisan asa nga ilang maadtoan. ⁵⁰ Bisan pa niini, ang uban nga mga pangulo sa mga Judio nakigsulti sa pipila ka mga mahinungdanong kababayen-an nga nagsimba uban kanila, ug uban usab sa mga mahinungdanong kalalakin-an sa siyudad. Gidani nila sila aron sa pagsulay sa pagpahunong kang Pablo ug Barnabas. Busa kadtong mga dili-Judio mao ang nangulo sa katawhan batok kang Pablo ug Barnabas, ug gipapahawa nila sila pagawas sa ilang rehiyon. ⁵¹ Sa pagbiya sa duha ka apostoles, gitaktak nila ang abog sa ilang mga tiil aron sa pagpakita ngadto sa mga pangulo nga ang Dios nagsalikway na kanila ug magsilot kanila. Unya mibiya sila sa siyudad sa Antioquia ug miadto sa siyudad sa Iconio. ⁵² Ug sa kasamtangan ang mga magtutuo nagpadayon nga puno sa kalipay ug uban sa gahom sa Balaang Espiritu.

Chapter 14

¹ Didto sa Iconio sumala sa naandan miadto si Pablo ug si Barnabas sa tigomanan sa mga Judio ug misulti sa walay kahadlok mahitungod sa Ginoong Jesus. Tungod niini, daghang mga Judio ug dili mga Judio ang mituo kang Jesus. ² Apan pipila sa mga Judio nagdumili sa pagtuo sa maong mensahe. Sila miingon sa dili mga Judio nga dili kini tuohan; gihimo nila nga pipila sa mga dili Judio masuko sa mga magtutuo didto. ³ Busa si Pablo ug si Barnabas naggahin ug taas nga panahon didto ug maisugong nagsulti alang sa Ginoo, ug ang Ginoong Jesus mitugot kanila sa pagbuhat ug daghang mga milagro. Sa ingon niini nga paagi iyang gipakita sa mga tawo ang kamatuoran sa mensahe, nga bisan kita dili angayan niini, ang Ginoo miluwas kanato. ⁴ Ang mga tawo nga nagpuyo sa Iconio adunay duha ka mga nagkalahi nga mga panghunahuna. Ang pipila miuyon sa mga Judio. Ang uban miuyon sa mga apostoles. ⁵ Unya ang mga dili Judio ug ang mga Judio nga nagsupak kang Pablo ug Barnabas nag-istoryahanay sa ilang kaugalingon kung unsaon nila pagpasipala kang Pablo ug kang Barnabas. Ang pipila sa mga mahinungdanon nga mga tawo nianang siyudara miuyon sa pagtabang kanila. Naghiusa sila nga nakahukom nga ilang patyon si Pablo ug si Barnabas pinaagi sa pagbato kanila. ⁶ Apan nadungog ni Pablo ug ni Barnabas ang ilang plano, busa sa walay langan miadto sila sa layo didto sa distrito sa Lycaonia. Sila miadto sa siyudad sa Lystra ug Derbe sa maong distrito ug palibot nga mga dapit. ⁷ Samtang anaa sila sa maong dapit, mipadayon sila sa pagwali sa mga tawo sa mensahe mahitungod kang Ginoong Jesus. ⁸ Sa Lystra, adunay tawo nga naglingkod didto nga bakol ang mga tiil. Sa dihang gipanganak siya sa iyang inahan, bakol na siya daan, busa wala gayod siya makalakaw sukad. ⁹ Naminaw siya kang Pablo samtang nag-istorya mahitungod kang Ginoong Jesus. Gitutukan siya ni Pablo ug nakita niya sa dagway sa tawo nga aduna siyay pagtuo nga ang Ginoong Jesus mag-ayo kaniya. ¹⁰ Busa sa kusog nga tingog, si Pablo miingon kaniya, "Tindog!" Sa pagkadungog sa tawo niana, siya midali paglukso ug misugod sa paglakawlakaw. ¹¹ Sa dihang nakita sa pundok sa katawhan kung unsa ang gibuhat ni Pablo, sila naghunahuna nga si Pablo ug Barnabas ang mga dios nga ilang ginasimba. Busa sila mahinamong misinggit sa ilang kaugalingong Lycaonianhon nga pinulongan, "Tan-awa! Gihisama sa mga dios ang ilang mga kaugalingon sa mga tawo ug nanganaog gikan sa langit aron sa pagtabang kanato!" ¹² Misugod sila pagsulti nga si Barnabas tingali ang pangulong dios, nga gingalan ug Zeus. Ug sila misugod pagsulti nga si Pablo mao si Hermes, ang mensahero sa ubang mga dios. Sila naghunahuna niana tungod kay si Pablo ang usa nga tig-istorya. ¹³ Sa gawas sa ganghaan sa siyudad adunay templo didto diin ang mga tawo nagsimba kang Zeus. Ang pari nga anaa didto nakadungog kung unsa ang gibuhat ni Pablo ug ni Barnabas, busa miadto siya sa ganghaan sa siyudad, diin daghang tawo ang nagtigom. Siya nagdala ug duha ka toro nga nagsuot ug garlan sa ilang liog. Ang pari ug ang pundok sa katawhan buot nga patyon ang mga toro isip kabahin sa seremonyas sa pagsimba kang Pablo ug Barnabas. ¹⁴ Apan ang mga apostoles, nga si Barnabas ug Pablo, nakadungog mahitungod niana, naguol sila pag-ayo, busa gigisi nila ang ilang mga sinina. Unya midali ug adto sa mga tawo, nga misinggit, ¹⁵ "Mga tawo, dili ninyo kinahanglan patyon ang mga toro aron sa pagsimba kanamo! Dili kami mga dios! Kami mga tawo lamang nga adunay susamang pagbati sama kaninyo! Mianhi kami aron sa pagsulti sa maayong balita! Mianhi kami aron sa pagsulti kaninyo mahitungod sa Dios nga makagagahom sa tanan. Buot niya nga kamo moundang ug simba sa ubang mga dios, tungod kay sila dili makatabang kaninyo. Kining tinuod nga Dios nagbuhat sa kalangitan, sa kalibotan, sa kadagatan, ug tanan nga anaa niini. ¹⁶ Sa unang panahon, kamong tanan nga dili mga Judio misimba sa bisan unsang mga diosdios nga inyong gusto. Gitugotan kamo sa Dios sa pagsimba kanila, tungod kay wala kamo makaila kaniya. ¹⁷ Apan nagpakita siya nga siya manggiluluy-on kanato. Siya ang hinungdan aron mag-ulan ug ang nagpaturok sa atong mga tanom. Siya ang naghatag kanato ug daghang pagkaon, ug mipuno sa atong mga kasingkasing sa kalipay." ¹⁸ Nadungog sa mga tawo ang gisulti ni Pablo, apan naghunahuna gihapon sila nga kinahanglan nila nga ihalad ang mga toro aron sa pagsimba kang Pablo ug Barnabas. Apan sa kataposan, nakahukom ang mga tawo sa dili pagbuhat niini. ¹⁹ Bisan pa niini, ang pipila sa mga Judio nga gikan sa Antioquia ug Iconio midani sa daghang tawo sa Lystra nga ang mensahe nga gipanulti ni Pablo dili tinuod. Ang mga tawo nga mituo sa gipangsulti niadtong mga Judio nasuko kang Pablo. Gitugotan nila ang mga Judio sa pagbato kaniya hangtod nga siya natumba, ug nawad-an ug panimuot. Nagtuo sila nga siya patay na, busa giguyod nila siya pagawas sa siyudad ug gibiyaan nila siya nga nakahigda didto. ²⁰ Apan ang pipila sa mga magtutuo sa Lystra miadto ug mialirong kang Pablo, diin siya nakahigda sa yuta. Ug mibalik ang panimuot ni Pablo! Mibangon siya ug mibalik ug sulod sa siyudad uban sa mga magtutuo. Pagkasunod nga adlaw, si Pablo ug Barnabas mibiya sa siyudad sa Lystra ug mibiyahe sa siyudad sa Derbe. ²¹ Nagpabilin sila didto sa pipila ka mga adlaw, ug sila padayon sa pagsulti sa mga tawo sa maayong mensahe mahitungod kang Jesus. Daghang tawo ang nahimong magtutuo. Paghuman niana, si Pablo ug si Barnabas mibalik sa ilang giagian. Miadto sila pag-usab sa Lystra. Unya gikan didto miadto sila sa Iconio, ug unya miadto sila sa siyudad sa Antioquia sa probinsya sa Pisidia. ²² Sa matag lugar, giawhag nila ang mga magtutuo nga magpadayon sa pagsalig kang Ginoong Jesus. Sila miingon sa mga magtutuo, "Kinahanglan mag-antos kita sa daghang kalisdanan sa dili pa maghari ang Dios kanato sa walay kataposan." ²³ Si Pablo ug si Barnabas mipili ug mga pangulo sa matag pundok. Sa wala pa nibiya si Pablo ug Barnabas, gipatigom nila ang mga magtutuo ug naggahin ug panahon sa pag-ampo ug pagpuasa. Unya gitugyan ni Pablo ug Barnabas kang Ginoong Jesus ang mga pangulo ug ubang magtutuo aron siya mag-amping kanila. ²⁴ Paghuman ni Pablo ug Barnabas ug biyahe padulong sa distrito sa Pisidia, miadto sila sa habagatang dapit sa distrito sa Pamfilia. ²⁵ Sa maong distrito, miabot sila sa lungsod sa Perga ug nagwali sa mensahe sa Dios mahitungod kang Ginoong Jesus ngadto sa mga tawo didto. Unya milugsong sila sa kabaybayonan sa lungsod sa Atalia. ²⁶ Didto misakay sila ug barko ug mibalik sa siyudad sa Antioquia sa probinsya sa Siria. Mao kini ang lugar diin gipili ni Pablo ug ni Barnabas nga moadto sa ubang mga lugar ug nagwali, ug diin ang mga magtutuo mihangyo sa Dios aron tabangan si Pablo ug Barnabas sa mga buluhaton nga karon ila nang nahuman. ²⁷ Sa pag-abot nila sa siyudad sa Antioquia, gitigom nila ang mga magtutuo. Unya gisulti ni Pablo ug Barnabas sa ila ang tanan nga gibuhat sa Dios kanila. Gisulti nila kanila ilabina, kung giunsa paghimo sa Dios nga daghang mga dili Judio ang mituo kang Jesus. ²⁸ Unya nagpabilin si Pablo ug Barnabas sa Antioquia kauban ang ubang magtutuo sa dugay nga panahon.

Chapter 15

¹ Unya ang pipila ka mga Judio nga mga magtutuo milugsong gikan sa probinsiya sa Judea ug nangadto sa Antioch. Nagsugod sila didto sa pagpanudlo sa mga dili-Judio nga magtutuo, sa pag-ingon, "Kinahanglan magpatuli kamo aron sa pagpakita nga iya na kamo sa Dios, ingon nga sugo ni Moises sa balaod nga iyang nadawat gikan sa Dios. Kung dili ninyo kana buhaton, dili gayod kamo maluwas." ² Si Pablo ug Barnabas nagsupak ug maayo niadto nga mga Judio ug nagsugod pagpakiglalis kanila. Busa ang mga magtutuo sa Antioch nagpili kang Pablo ug Barnabas ug pipila ka mga magtutuo sa pag-adto sa Jerusalem, aron sa paghisgot niining butanga uban sa mga apostoles ug ubang mga pangulo. ³ Pagkahuman ni Pablo, Barnabas, ug ang uban gipadala sa mga magtutuo sa Antioch, sila milakaw paingon sa mga probinsya sa Phoenicia ug Samaria. Sa dihang nanghunong sila sa nagkalainlaing mga dapit nga ilang naagian, gibalita nila sa mga magtutuo nga daghan ang mga dili-Judio ang nahimo nga mga magtutuo. Tungod niini, ang tanang mga magtutuo didtong dapita nalipay pag-ayo. ⁴ Sa dihang si Pablo, Barnabas, ug ang uban miabot sa Jerusalem, giabiabi sila sa mga apostoles, ubang mga kadagkoan, ug ang ubang pundok sa mga magtutuo nga anaa didto. Unya gibalita ni Pablo ug Barnabas ang mga butang nga gipahimo sa Dios kanila taliwala sa mga dili-Judio. ⁵ Apan pipila sa mga Judio nga mga magtutuo nga nasakop sa pundok sa Pariseo mitindog taliwala sa ubang mga magtutuo ug miingon kanila, "Ang mga dili-Judio nga mituo kang Jesus kinahanglan nga matuli, ug kinahanglan nga sila masultihan sa pagtuman sa mga balaod nga gihatag sa Dios kang Moises." ⁶ Unya ang mga apostoles ug ang mga kadagkoan nagtigom aron sa paghisgot mahitungod niining butanga. ⁷ Sa pagkahuman nila ug hisgot niini sa taas nga panahon, si Pedro mitindog ug nakigsulti kanila. Siya miingon, "Kauban kong magtutuo, nasayod kamong tanan nga sa unang panahon ang Dios nagpili kanako gikan sa ubang mga apostoles, aron usab akong masultihan ang mga dili-Judio nga katawhan mahitungod sa gugma sa Dios, ug aron nga sila motuo kaniya. ⁸ Ang Dios nasayod sa kasingkasing sa tanang mga tawo. Iyang gipakita kanako ug sa uban nga iyang gidawat ang mga dili-Judio aron mahimong iyang katawhan pinaagi sa paghatag sa Balaang Espiritu kanila, sama sa iyang gibuhat kanato. ⁹ Ang Dios wala nagbuhat ug kalainan taliwala kanato ug kanila, tungod iya silang gihinloan sa sulod pinaagi sa ilang pagtuo kang Ginoong Jesus. Mao gayod kana ang paagi kung giunsa niya kita sa pagpasaylo. ¹⁰ Nganong buot ninyong pugson ang mga dili-Judio nga mga magtutuo sa pagsunod sa atong Judio nga tulumanon ug mga balaod? Sa pagbuhat niana sama lang nga gibutangan silag bug-at nga palas-anon, tungod kini nagpugos kanila sa pagtuman sa mga balaod nga ni bisan gani ang atong mga katigulangan o kitang mga Judio karong panahona wala man gani nakahimo sa pagtuman! Busa, hunonga ang pagpasuko sa Dios pinaagi sa pagbuhat niana! ¹¹ Kita nasayod nga ang Dios nagluwas kanatong mga Judio gikan sa atong mga sala tungod sa gibuhat ni Ginoong Jesus alang kanato. Ang Dios nagluwas kanatong mga Judio sama gayod sa iyang pagluwas niadtong mga dili-Judio nga nagtuo kang Ginoong Jesus." ¹² Pagkahuman ni Pedro sa pag-istorya nangahilom ang tanang mga tawo didto. Unya silang tanan naminaw kang Barnabas ug Pablo, samtang silang duha nanugilon mahitungod sa daghang mga milagro nga gibuhat sa Dios kanila taliwala sa mga dili-Judio, mga milagro nga nagpakita nga gidawat sa Dios ang mga dili-Judio. ¹³ Sa dihang nakahuman na sa pagpanugilon si Barnabas ug Pablo, si Santiago, nga pangulo sa pundok sa mga magtutuo sa Jerusalem, nakigsulti kanila. Siya miingon, "Kauban kong mga magtutuo, paminaw kanako. ¹⁴ Si Simon Pedro nagsulti kaninyo kung giunsa sa Dios pagpanalangin kaniadto ang mga dili-Judio. Gibuhat kana sa Dios pinaagi sa pagpili kanila gikan sa mga tawo aron masakop kaniya. ¹⁵ Ang mga pulong nga gisulti sa Dios sa dugay nang panahon, mga pulong nga sinulat sa usa sa mga propeta, miuyon niana: ¹⁶ Sa dili madugay ako mobalik ug mopili ug hari gikan sa mga kaliwatan ni David. Kini mahisama sa usa ka tawo nga nagtukod pag-usab ug balay pagkahuman sa pagguba niini. ¹⁷ Ako kining buhaton aron ang tanang katawhan mosulay sa pag-ila kanako, ang Ginoong Dios. Kini lakip bisan paman ang dili mga Israelita nga akong gitawag aron akong masakop. Kamo sigurado nga kini mahitabo tungod kay ako ang Ginoong Dios maoy nagsulti niining mga pulonga. ¹⁸ Ako ang hinungdan nga ang akong katawhan nasayod mahitungod niining mga butanga sa dugay na nga panahon." ¹⁹ Nagpadayon si Santiago sa pagsulti. Siya miingon, "Busa akong nahunahunaan nga kinahanglan hunongon nato pagsamok ang mga dili-Judio nga nagbiya sa ilang mga sala ug mibalik sa Dios. Mao nga, kinahanglan hunongon na nato ang pagpamugos kanila sa pagtuman sa tanan natong mga balaod ug mga tulumanon. ²⁰ Hinuon, kinahanglan nga maghimo kita ug sulat kanila, pagsunod lamang sa upat ka mga butang: Kinahanglan nga dili sila mokaon ug karne nga gihalad sa mga tawo sa mga diosdios, kinahanglan nga dili sila makigdulog sa usa ka tawo nga wala nila giminyoan, kinahanglan nga sila dili mokaon ug karne nga gikan sa hayop nga linuok, ug kinahanglan nga dili sila mokaon sa dugo sa mga hayop. ²¹ Sa daghan nga mga siyudad, sa taas nga panahon ang katawhan nagsangyaw sa mga balaod nga gisulat ni Moises, mga balaod sa pagdumili niadtong mga butanga. Ug matag Adlaw nga Igpapahulay kadtong balaod pagabasahon didto sa mga dapit nga tigomanan sa mga Judio. Busa kung ang mga dili-Judio buot pa gayod masayod mahitungod niadtong mga balaod, kini ilang makita sa atong mga tigomanan." ²² Ang mga apostoles ug ang uban nga mga kadagkoan, uban sa tanang laing mga magtutuo sa Jerusalem, gidawat kung unsa ang gisulti ni Santiago. Unya sila nagkauyon nga sila kinahanglang mopili ug mga tawo gikan kanila ug kinahanglan nga ila silang ipadala, kuyog kang Pablo ug Barnabas, didto sa Antioch, aron ang mga magtutuo didto masayod kung unsa ang nauyonan sa mga pangulo sa Jerusalem. Busa ilang gipili si Judas, nga gitawag usab nga Barsabbas, ug si Silas. Silang duha managsamang mga pangulo nga gikan sa mga magtutuo sa Jerusalem. ²³ Unya sila nagsulat ug ilang gipadala kang Judas ug Silas ngadto sa mga magtutuo sa Antioch: "Kaming mga apostoles ug mga kadagkoan nga kauban ninyong mga magtutuo nagpadala sa among mga pagtimbaya kaninyo samtang amo kining gisulat alang kaninyo nga dili-Judio nga magtutuo nga nagpuyo sa Antioch ug sa uban pang mga dapit sa mga probinsiya sa Syria ug Cilicia. ²⁴ Ang mga tawo nagsulti kanamo nga ang pipila ka mga tawo nga gikan kanamo ang mianha kaninyo, bisan pa man wala namo sila gipadala diha kaninyo. Nakadungog kami nga nagsamok sila kaninyo pinaagi sa pagsulti sa mga butang nga nakapalibog sa inyong hunahuna. ²⁵ Busa pagkahuman namo sa pagtigom dinhi, nagkauyon kami sa pagpili ug pipila ka mga tawo ug nanghangyo kanila sa pag-adto kaninyo, kuyog kang Barnabas ug Pablo, nga among gihigugma pag-ayo. ²⁶ Silang duha nagbutang sa ilang kinabuhi sa kuyaw tungod kay nag-alagad sila sa atong Ginoong Jesu-Cristo. ²⁷ Gipadala usab namo si Judas ug Silas diha kaninyo. Magsulti sila sa samang mga butang nga among gisulat. ²⁸ Daw kini sakto sa Balaang Espiritu ug kanato nga kamo dili gikinahanglan nga mosunod sa pagtuman sa daghang mga mabug-at nga mga balaod sa Judio. Hinuon, gikinahanglan lamang namo nga mosunod kamo niining mga pahimangno, ²⁹ Kinahanglan nga dili kamo mokaon sa pagkaon nga gihalad sa mga tawo sa mga diosdios. Kanahanglan nga dili kamo mokaon ug dugo gikan sa mga hayop, ug kinahanglan nga dili kamo mokaon ug karne nga gikan sa mga hayop nga gipatay sa mga tawo pinaagi sa pagluok kanila. Usab, kinahanglan nga dili kamo makigdulog sa usa ka tawo nga wala ninyo giminyoan. Kung likayan ninyo kining mga butanga, kamo nagbuhat kung unsa ang maayo. Nanamilit." ³⁰ Ang upat ka mga tawo nga ilang gipili milugsong gikan sa Jerusalem ug miabot sa Antioch. Sa dihang ang tanang mga magtutuo didto nagtigom, ilang gihatag ang sulat kanila. ³¹ Sa dihang ang mga magtutuo didto nabasa ang sulat, sila nagmaya, tungod ang mensahe nakapadasig kanila. ³² Isip mga propeta, si Judas ug Silas misultig daghan ug nagdasig sa mga magtutuo didto, ug nakatabang kanila sa pagsalig pa ug maayo kang Ginoong Jesus. ³³ - ³⁴ Pagkahuman sa pipila ka panahon sa pagpuyo didto ni Judas ug Silas ug andam na sa pagbalik sa Jerusalem, ang mga magtutuo sa Antioch nanghinaot kanila sa kaayohan ug unya sila mibiya. ³⁵ Apan, nagpadayon sa pagpabilin si Pablo ug Barnabas sa Antioch. Samtang anaa sila didto, sila, kuyog sa daghang kaubanan, nagtudlo sa mga tawo ug nagwali kanila sa mensahe mahitungod kang Ginoong Jesus. ³⁶ Human sa pipila ka panahon si Pablo miingon kang Barnabas, "Mamalik na kita ug duawon ang kaubanang mga magtutuo sa matag siyudad kung asa kita kaniadto nagmantala sa mensahe mahitungod kang Ginoong Jesus. Nianang paagiha, masayod kita kung giunsa nila pagpadayon sa pagtuo kang Ginoong Jesus." ³⁷ Miuyon si Barnabas kang Pablo, ug miingon nga buot niyang kuyogon si Juan, nga Marcos ang laing ngalan, sa pag-uban kanila pag-usab. ³⁸ Apan, misulti si Pablo kang Barnabas nga sa iyang hunahuna dili maayo nga kuyogon si Marcos uban kanila, tungod kay gibiyaan sila ni Marcos samtang naa pa sila sa rehiyon sa Pamphylia, ug wala nagpadayon sa pagpamuhat uban kanila. ³⁹ Si Pablo ug Barnabas nagkasumpaki ug maayo mahitungod niining butanga, busa nagbulag sila sa matag-usa. Gidala ni Barnabas si Marcos uban kaniya. Misakay sila ug barko ug miadto sa Isla sa Cyprus. ⁴⁰ Gipili ni Pablo si Silas, nga mobalik sa Antioch, aron mamuhat uban kaniya. Ang mga magtutuo didto nag-ampo sa Ginoong Dios, nangayo kaniya nga maluluy-on nga tabangan si Pablo ug Silas. Unya ang duha kanila mibiya gikan sa Antioch. ⁴¹ Nagpadayon si Pablo sa paglakaw uban kang Silas paingon sa mga probinsiya sa Syria ug Cilicia. Sa didto nga mga dapit sila nagtabang sa mga pundok sa mga magtutuo nga mosalig ug hugot kang Ginoong Jesus.

Chapter 16

¹ Nangadto sila Pablo ug Silas sa mga siyudad sa Derbe ug Listra ug miduaw sa mga magtutuo didto. Ang usa ka magtutuo nga ginganlan ug Timoteo ang nagpuyo sa Listra. Ang iyang inahan usa ka Judio, apan ang iyang amahan usa ka Griyego. ² Ang mga magtutuo sa Listra ug Iconium nagsulti ug maayong mga butang mahitungod kang Timoteo, ³ ug buot ni Pablo nga dad-on si Timoteo uban kaniya kung moadto na siya sa ubang mga dapit, busa iyang gituli si Timoteo. Gibuhat niya kadto aron dawaton si Timoteo sa mga Judio nga nagpuyo nianang mga dapita, tungod nasayod sila nga ang iyang amahan nga dili Judio wala magtuli kaniya. ⁴ Busa miuban si Timoteo kang Pablo ug Silas, ug nanglakaw sila sa daghang nagkalainlain nga mga lungsod. Sa matag lungsod gisultihan nila ang mga magtutuo sa mga balaod nga nasabotan sa mga apostoles ug sa mga kadagkoan sa Jerusalem. ⁵ Gitabangan nila ang mga magtutuo nianang mga lungsora aron mosalig pag-ayo kang Ginoong Jesus, ug kada adlaw daghang mga tawo ang nangahimong magtutuo. ⁶ Si Pablo ug ang iyang mga kauban gipahunong sa pagsulti sa pulong didto sa Asya pinaagi sa Balaang Espiritu, busa mipadulong sila sa mga rehiyon sa Phrygia ug Galatia. ⁷ Miabot sila sa utlanan sa probinsiya sa Mysia, ug buot nila nga mopadulong sa habagatan didto sa probinsiya sa Bithynia, apan ang Espiritu ni Jesus nagpugong na usab kanila sa pag-adto didto. ⁸ Busa mipadulong sila sa probinsiya sa Mysia ug miabot sa Troas, ang usa ka siyudad nga duol sa dagat. ⁹ Nianang gabhiona nagpakita ang Dios kang Pablo ug usa ka panan-awon nga iyang nakita ang usa ka tawo nga gikan sa probinsiya sa Macedonia. Nagtawag siya kang Pablo, nga nag-ingon, "Anhi sa Macedonia ug tabangi kami!" ¹⁰ Human niya makita ang panan-awon, mibiya kami paingon sa Macedonia, tungod kay mituo kami nga ang Dios nagtawag kanamo sa pagmantala sa maayong balita sa mga tawo didto. ¹¹ Misakay kami sa sakayan ug naglayag gikan sa Troas padulong sa Samothrace, ug pagkasunod adlaw miadto kami sa siyudad sa Neapolis. ¹² Unya mibiya kami sa Neapolis ug miadto sa Filipos. Usa kini ka mahinungdanong siyudad sa Macedonia, diin didto nagpuyo ang daghang mga Romanong lumolupyo. Nagpabilin kami sa Filipos sa daghang mga adlaw. ¹³ Sa Adlaw nga Igpapahulay nangadto kami gawas sa ganghaan sa siyudad nga paubos sa sapa. Nakadungog kami nga adunay nag-ingon nga daghang mga Judio ang magtigom didto aron sa pag-ampo. Sa pag-abot namo, nakita namo ang pipila ka mga babaye nga nagtigom aron sa pag-ampo, busa nanglingkod kami ug nagsugod sa pagsulti kanila mahitungod kang Jesus. ¹⁴ Ang usa ka babaye nga ginganlan ug Lydia nga usa sa mga babaye nga naminaw kang Pablo. Gikan siya sa siyudad sa Thyatira, nga namaligya ug panapton nga tapol, ug nagsimba sa Dios. Gitugotan siya sa Ginoong Dios nga maminaw sa mensahe nga gipanulti ni Pablo, ug mituo siya niini. ¹⁵ Human sa pagbawtismo ni Pablo ug Silas kang Lydia ug sa uban pang nagpuyo sa iyang balay, misulti siya kanila, "Kung nagtuo kamo nga ako matinud-anon sa Ginoo, adto sa akong balay ug pabilin usa didto." Human siya misulti niini, nagpabilin kami sa iyang balay. ¹⁶ Sa laing adlaw, samtang padulong kami sa dapit sa tigomanan sa mga tawo alang sa pag-ampo, among natagboan ang usa ka dalagita nga usa ka ulipon. Ang daotang espiritu naghatag kaniya ug gahom aron sa pagsulti sa kaugmaon sa mga tawo. Ang mga tawo nagbayad ug salapi sa nakapanag-iya kaniya, balos kini sa pagsulti niya kung unsa ang mahitabo kanila. ¹⁷ Kining dalagita kanunay nagsunodsunod kang Pablo ug sa among mga kauban, nga nagsinggit, "Kining mga tawhana nag-alagad sa Dios nga labing labaw sa tanang dios! Sila nagsulti kaninyo kung unsaon kamo pagluwas sa Dios." ¹⁸ Nagpadayon siya sa pagbuhat niini sa daghang mga adlaw. Hangtod nga si Pablo nasuko na, busa miatubang siya sa dalagita ug miingon sa daotang espiritu nga anaa kaniya. Miingon siya, "Sa ngalan ni Cristo Jesus, gawas gikan kaniya!" Nianang taknaa gayod mibiya ang daotang espiritu kaniya. ²⁰ Ug unya nakamatngon ang nakapanag-iya kaniya nga dili na siya makahatag kanila ug salapi tungod kay dili naman siya makatagna kung unsa ang mahitabo sa mga tawo, busa nasuko sila. Gibunlot nila si Pablo ug Silas ug gidala sa palengke kung asa ang mga magmamando sa siyudad. ¹⁹ Ang nakapanag-iya sa dalagita nagdala kanila sa mga magmamando sa siyudad ug nagsulti kanila, "Kining mga tawhana mga Judio, ug gisamok nila pag-ayo ang mga tawo sa atong siyudad. ²¹ Nagtudlo sila nga kinahanglan mosunod kita sa mga balaod nga wala gitugot sa atong balaod nga tumanon natong mga Romano!" ²² Kadaghanan sa pundok miapil niadtong nagpasangil kang Pablo ug Silas, ug nagsugod sila sa pagbunal kanila. Unya ang mga Romanong magmamando nagsugo sa mga sundalo nga gision ang bisti ni Pablo ug Silas ug bunalan sila sa sungkod. ²³ Busa gibunalan pag-ayo sa mga sundalo si Pablo ug Silas. Pagkahuman niana, gidala sila ug gibutang sa prisohan. Gisultihan nila ang magbalantay sa prisohan nga siguradohon nga dili sila makagawas. ²⁴ Tungod kay gisulti man kaniya sa mga opisyal kung unsay iyang buhaton, gibutang sa magbalantay sa prisohan si Pablo ug Silas sa pinakasuok nga lawak sa sulod sa prisohan. Didto, gipalingkod niya sila sa salog ug gipatuy-od ang ilang mga tiil. Unya iyang gibutang ang ilang mga tiil sa duha ka buok nga dakong kahoy nga adunay bangag sa tunga, aron ang tiil ni Pablo ug Silas dili makalihok. ²⁵ Sa hapit na ang tungang gabii, si Pablo ug Silas nag-ampo ug nagdayeg sa Dios pinaagi sa pag-awit ug mga awit. Ang ubang mga piniriso naminaw kanila. ²⁶ Sa kalit lang adunay kusog nga linog nga miuyog sa prisohan. Tungod sa linog nangaabli ang mga pultahan sa prisohan ug nangatangtang ang mga kadena nga gihigot sa mga piniriso. ²⁷ Nakamata ang magbalantay sa prisohan ug nakita nga ang mga pultahan sa prisohan nangaabli na tungod sa linog. Nagtuo siya nga miikyas na sa prisohan ang mga piniriso, busa gihulbot niya ang iyang espada aron maghikog siya, tungod kay nasayod man siya nga patyon siya sa mga magmamando sa siyudad kung makagawas ang mga piniriso. ²⁸ Nakita ni Pablo ang magbalantay sa prisohan ug nagsinggit kaniya, "Ayaw paghikog! Kay kaming tanan nga piniriso ania ra dinhi!" ²⁹ Ang magbalantay sa prisohan misinggit sa usa ka tawo nga magdala ug sulo aron makita niya kung kinsa pa ang anaa sa prisohan. Nangurog sa kahadlok, mihapa siya sa atubangan ni Pablo ug Silas. ³⁰ Unya iyang gidala si Pablo ug Silas gawas sa prisohan ug nangutana: "Mga sir, unsa man ang angay nakong buhaton aron maluwas?" ³¹ Sila mitubag, "Salig kang Ginoong Jesus, ikaw ug ang imong panimalay maluwas." ³² Unya nagsulti si Pablo ug Silas mahitungod kang Ginoong Jesus ngadto kaniya ug sa iyang tibuok panimalay. ³³ Unya gihugasan sa magbalantay sa prisohan ang ilang mga samad, niana gayod nga higayon sa tungang gabii. Unya siya ug ang iyang tibuok panimalay gibawtismohan ni Pablo ug Silas. ³⁴ Unya gidala sa magbalantay sa prisohan si Pablo ug Silas ngadto sa iyang balay ug gihatagan sila ug pagkaon aron makakaon. Siya ug ang iyang tibuok panimalay nalipay pag-ayo tungod kay nagtuo sila sa Dios. ³⁵ Sa pagkabuntag, ang mga magmamando sa siyudad nagsugo sa mga sundalo sa pag-adto sa prisohan ug sultihan ang magbalantay sa prisohan nga, "Buhian na ang duha ka piniriso karon!" ³⁶ Sa pagkadungog sa magbalantay sa prisohan niini, milakaw siya ug misulti kang Pablo, "Ang mga magmamando sa siyudad nagsulti kanako nga buhian na kamo. Busa kamong duha makahimo na sa pagbiya karon sa prisohan ug malakaw nga malinawon!" ³⁷ Apan si Pablo misulti sa magbalantay sa prisohan, "Ang mga magmamando sa siyudad nagsugo sa mga tawo nga bunalan kami atubangan sa pundok sa mga tawo, bisan kami mga lumulopyo sa Roma, ug gibutang kami sa prisohan. Ug karon buot nila kaming buhian nga walay bisan usa nga nasayod! Dili namo kana madawat! Kinahanglan nga kadtong mga magmamando sa siyudad mismo ang moanhi ug mopagawas kanamo sa prisohan." ³⁸ Busa ang mga sundalo milakaw ug misulti sa mga magmamando sa siyudad sa gisulti ni Pablo. Sa pagkadungog sa mga magmamando sa siyudad nga sila Pablo ug Silas mga lumulopyo sa Roma, nangahadlok sila tungod kay nakabuhat sila ug sayop nga butang. ³⁹ Busa ang mga magmamando sa siyudad miadto kang Pablo ug Silas ug nagsulti kanila nga nagbasol na sila sa ilang gibuhat kanila. Ang mga magmamando sa siyudad nagpagawas kanila sa prisohan ug mihangyo nga mobiya na sila sa siyudad. ⁴⁰ Human mibiya si Pablo ug Silas sa prisohan, miadto sila sa balay ni Lydia. Didto nakigkita sila kaniya ug sa uban pang magtutuo. Gidasig nila ang mga magtutuo nga magpadayon sa pagsalig kang Ginoong Jesus, ug unya ang duha ka apostoles mibiya sa siyudad sa Filipos.

Chapter 17

¹ Mibiyahe sila sa mga siyudad sa Amfipolis ug Apolonia ug miabot sila sa siyudad saTesalonica. Adunay tigomanan sa mga Judio didto. ² Sa Adlaw nga Igpapahulay miadto si Pablo sa tigomanan nga dapit sama sa iyang naandan nga ginabuhat. Sulod sa tulo ka semana miadto siya didto kada Adlaw sa Igpapahulay. Nakig-istorya siya sa mga tawo mahitungod kung giunsa pag-ingon sa Kasulatan nga si Jesus mao ang Cristo. ³ Iyang gipakita gikan sa Kasulatan nga ang mga propeta nagsulat nga ang Mesiyas mamatay ug mabuhi pagbalik. Miingon siya, "Kining tawhana nga si Jesus mao ang Cristo. Namatay siya apan nabuhi pag-usab, sama sa giingon sa mga propeta nga iyang buhaton." ⁴ Ang ubang mga Judio mituo sa giingon ni Pablo ug misugod sila sa pagpakigkita kang Pablo ug Silas. Anaa usab dili Judio nga mga tawo ug inilang mga babaye nga nagsimba sa Dios ug mituo usab sa mensahe mahitungod kang Jesus, ug sila usab misugod sa pagpakigtagbo uban nilang Pablo ug Silas. ⁵ Apan ang pipila ka mga pangulo sa mga Judio nangasuko tungod kay daghang mga tawo ang mituo sa gitudlo ni Pablo. Busa niadto sila sa palengke ug gidani nila ang mga daotang mga lalaki nga mosunod kanila. Niining paagiha, gitapok sila sa mga pangulo sa Judio ug nahimong hinungdan nga nagbuhat sila ug dakong kasaba. Ang mga Judio ug ang ubang mga tawo nanagan didto sa balay ni Jason nga gipuy-an ni Pablo ug ni Silas. Buot nilang dad-on si Pablo ug Silas sa gawas diin atua didto ang pundok sa mga tawo. ⁶ Nahibaloan nila nga si Pablo ug Silas wala didto sa balay, apan nakit-an nila si Jason ug ilang gibunlot. Giguyod nila siya ug ang uban nga mga magtutuo ug gidala sila sa magmamando sa siyudad. Miingon sila, "Ang mga tawo nga maoy hinungdan sa kasamok sa kalibotan mianhi usab, ⁷ ug kining kauban nato nga si Jason misugot nga sila magpabilin sa ilang panimalay. Nagbuhat sila ug daotan batok sa emperador. Miingon sila nga si Jesus mao ang tinuod nga hari!" ⁸ Sa dihang nadungog kini sa pundok sa katawhan ug sa magmamando sa siyudad, hilabihan ang ilang kasuko ug paghinamhinam. ⁹ Ang mga magmamando sa siyudad gipabayad si Jason ug ang ubang magtutuo ug multa ug giingnan sila nga ilang ibalik ang kuwarta kung si Pablo ug Silas dili na magdala ug kasamok. Unya gipagawas sa magmamando sa siyudad si Jason ug ang ubang mga magtutuo. ¹⁰ Busa sa samang kagabhion, gipadala sa mga magtutuo si Pablo ug Silas gawas sa Tesalonica didto sa lungsod sa Berea. Sa pag-abot nilang Pablo ug Silas didto, miadto sila sa tigomanan sa mga Judio. ¹¹ Kasagaran sa mga tawo sa Tesalonica dili buot nga maminaw sa mensahe sa Dios, apan ang mga Judio nga namuyo sa Berea buot gayod nga maminaw, busa naminaw sila pag-ayo sa mensahe mahitungod kang Jesus. Kada adlaw mobasa sila sa Kasulatan para sa ilang kaugalingon aron sa pagpangita kung tinuod ba gayod ang giingon ni Pablo mahitungod kang Jesus. ¹² Tungod sa pagtulon-an ni Pablo, daghang mga Judio ang mituo kang Jesus, ug pipila sa inilang dili Judio nga mga babaye ug mga lalaki mituo sa kaniya. ¹³ Apan ang mga Judio sa Tesalonica nakadungog nga nagsangyaw si Pablo sa mensahe gikan sa Dios mahitungod kang Jesus didto sa Berea. Busa nangadto sila sa Berea ug nagsulti ug mga butang sa mga tawo didto nga nahimong hinungdan nga nangasuko ang mga tawo kang Pablo. ¹⁴ Gidala sa mga pipila ka magtutuo sa Berea si Pablo ngadto sa daplin sa dagat aron makaadto sa laing siyudad. Apan si Silas ug Timoteo nagpabilin sa Berea. Sa pag-abot nilang Pablo sa daplin sa dagat, misakay sila ug bangka padulong sa siyudad sa Atenas. ¹⁵ Unya miingon si Pablo sa mga lalaki nga kuyog niya, "Sultihi si Silas ug si Timoteo nga moanhi sila diri sa Atenas sa dali nga panahon. Unya mibiya sa Atenas ang mga lalaki ug mibalik sa Berea. ¹⁶ Sa Atenas, nagpaabot si Pablo kang Silas ug Timoteo. Samtang nagpaabot siya, misuroy siya palibot sa siyudad. Nasubo kaayo siya tungod kay daghan ang mga diosdios sa siyudad. ¹⁷ Busa miadto siya sa tigomanan sa mga Judio ug naghisgot mahitungod kang Jesus didto sa mga Judio, ug uban usab sa mga Griyego nga midawat sa mga tinuohan sa mga Judio. Miadto usab siya sa palengke ug kada adlaw makig-istorya sa mga tawo nga iyang naila-ila didto. ¹⁸ Adunay naila-ila si Pablo nga mga magtutudlo nga ganahan makig-istorya kung unsay gituohan sa mga tawo. Gitawag sila sa mga tawo nga Epicureo ug ginatawag nila ang uban nga Estoico. Ilang giingnan si Pablo kung unsa ang ilang gituohan, ug nangutana sila kaniya kung unsa ang iyang gituohan. Unya ang pipila kanila misulti sa iyang isig-kaingon, "Nagsulti siya mahitungod sa katingalangan nga mga dios." Misulti sila niadto tungod kay si Pablo naghisgot man kanila nga si Jesus namatay ug nabuhi pag-usab. ^{19 20 21} Busa gidala nila siya didto sa lugar nga ang mga pangulo didto magtagbo. Sa ilang pag-abot didto, miingon sila kang Pablo, "Palihog sultihi kami, kung unsa kining mga bag-ong mensahe nga imong gitudlo sa mga tawo? Nagtudlo ka sa mga butang nga dili namo masabtan, busa buot namo nga masayran kung unsa ang buot ipasabot niini." Ang mga tawo sa Atenas ug ang mga tawo usab gikan sa laing lugar nga namuyo didto buot maghisgot mahitungod sa mga butang nga bag-o sa ila. ²² Unya mitindog si Pablo atubangan sa mga tawo ug miingon, "Mga katawhan sa Atenas, nakita nako nga mga relihiyoso kaayo kamo. ²³ Nasulti ko kini tungod kay, samtang naglakaw ako nakita nako ang mga butang nga inyong gisimba, ug nakita usab nako ang altar nga gisulatan niining mga pulonga: KINI KADUNGGANAN SA DIOS NGA WALA NAMO NAILHAN. Busa karon sultihan ko kamo mahitungod sa Dios nga inyong gisimba apan wala ninyo nailhan. ²⁴ Siya ang Dios nga nagbuhat sa kalibotan ug sa tanan nga anaa niini. Siya ang nagmando sa tanang binuhat sa langit ug sa yuta, ug wala siya nagpuyo sa mga templo nga binuhat sa mga tawo. ²⁵ Wala siya nagkinahanglan sa bisan unsang mga butang tungod kay gibuhat niya ang mga tawo para mabuhi ug makaginhawa, ug gihatag niya ang tanan nilang panginahanglanon. ²⁶ Sa sinugdan, ang Dios nagbuhat ug usa ka magtiayon, ug gikan sa ila ang Dios mihatag sa tanang pundok sa mga tawo nga nagpuyo karon sa kalibotan. Gibutang sa Dios ang matag pundok sa katawhan sa ilang dapit subay sa ilang takna nga oras. ²⁷ Buot niyang ipaamgo sa mga tawo nga nagkinahanglan sila sa iya. Basin unya mangita sila kaniya ug makit-an siya. Buot sa Dios nga pangitaon nato siya, bisan pa ug duol ra kaayo siya sa matag usa kanato. ²⁸ Tungod kini sa Dios maong buhi kita, galihok, ug anaa, sama sa giingon sa usa kaninyo, 'Tungod kay mga anak kita niya.' ²⁹ Busa, tungod kay mga anak man kita sa Dios, dili kita maghunahuna nga ang Dios sama sa bulawan, plata, o bato, nga binuhat sa tawo. ³⁰ Sa mga panahon nga wala masayod ang mga tawo sa unsa ang buot sa Dios nga buhaton nila, wala niya sila siloti sa ilang nabuhat. Apan karon ang Dios nagsugo sa tanang mga tawo nga biyaan nila ang dili maayo nilang mga binuhatan. ³¹ Giingon niya sa atoa nga anaay adlaw nga iyang gipili aron sa patas nga paghukom sa tawo nga iyang pinili, sa pagsiguro nga masabtan nato kini pinaagi sa pagkabanhaw niini nga tawo gikan sa mga patay." ³² Sa pagkadungog sa mga tawo kang Pablo nga ang usa ka tawo nabuhi pag-usab pagkahuman niya ug kamatay, ang uban sa ila mikatawa kaniya. Apan ang uban sa ila mihangyo kaniya nga mobalik siya ug sultihan niya sila sa laing mga adlaw. ³³ Paghuman nila ug sulti niadto, milakaw si Pablo. ³⁴ Apan ang uban nga mga tawo mikuyog kang Pablo ug mituo sa mensahe mahitungod kang Jesus. Ang uban sa mituo kang Jesus mao ang usa ka tawo nga ginganlan ug Dionisio. Usab, adunay babaye nga ginganlan ug Damaris ug uban pa nga mga tawo uban nila nga mituo.

Chapter 18

¹ Pagkahuman niana, mibiya si Pablo sa siyudad sa Atenas ug miadto sa siyudad sa Corinto. ² Gikatagbo niya didto ang usa ka Judio nga ginganlan ug Aquila, nga naggikan sa rehiyon sa Ponto. Si Aquila ug ang iyang asawa nga si Priscila bag-o lamang nakaabot gikan sa Roma, sa Italya. Mibiya sila sa Roma tungod kay si Claudio ang Romanhong Emperador, nagsugo nga kinahanglan mamahawa sa Roma ang mga Judio. ³ Nagabuhat ug tolda si Aquila ug Priscila aron makakwarta. Si Pablo usab nagabuhat ug mga tolda , busa nagpuyo siya uban nila, ug naghiusa sila sa pagtrabaho. ⁴ Kada Adlaw nga Igpapahulay, miadto si Pablo sa tigomanang dapit sa mga Judio, diin siya nagsugilon sa mga Judio ug dili Judio. Ug nagtudlo siya kanila mahitungod kang Jesus. ⁵ Unya si Silas ug Timoteo miabot gikan sa rehiyon sa Macedonia. Pag-abot nila didto, wala na nagbuhat si Pablo ug mga tolda. Gigamit niya ang tanan niyang panahon sa pagpakigsulti mahitungod kang Jesus sa mga Judio. Gisultihan niya sila nga si Jesus mao ang Cristo. ⁶ Apan ang mga Judio nagsugod pagsupak batok kang Pablo ug nagsulti ug daotang mga butang mahitungod kaniya. Busa giyabyab niya ang abog gikan sa iyang bisti aron sa pagpakita kanila nga wala malipay ang Dios kanila, ug miingon siya kanila, "Kung kamo silotan man sa Dios, kana tungod kaninyo, ug dili kini tungod kanako! Sukad karon makigsulti na ako didto sa mga tawo nga dili Judio!" ⁷ Busa mibiya si Pablo sa tigomanang dapit sa mga Judio ug miadto sa usa ka balay sunod niini, ug nagwali siya didto. Si Titius Justus, ang tag-iya sa balay, usa ka tawong dili Judio nga nagsimba sa Dios. ⁸ Human niana, ang magmamando sa tigomanang dapit sa Judio, nga ginganlan ug Crispus, ug ang tibuok niya nga pamilya nagtuo kang Ginoong Jesus. Daghang mga tawo sa Corinto ang naminaw kang Pablo ug nagtuo usab sa ngalan ni Jesus ug nabawtismohan. ⁹ Usa ka gabii adunay usa ka panan-awon si Pablo nga ang Ginoong Jesus miingon kaniya, "Ayaw kahadlok sa mga tawo nga misupak kanimo, hinunoa padayon sa pagsugilon mahitungod kanako, ¹⁰ tungod kay tabangan ko ikaw ug walay si bisan kinsa ang makapasakit kanimo dinhi. Padayon sa pagsugilon mahitungod kanako, tungod kay adunay daghang mga tawo niining siyudara ang akoa." ¹¹ Busa si Pablo nagpabilin sa Corinto sulod sa usa ka tuig ug tunga, nagatudlo sa katawhan sa mensahe nga gikan sa Dios mahitungod kang Jesus. ¹² Sa dihang si Galio nahimong gobernador sa Roma sa probinsiya sa Acaya, nagkahiusa ang mga pangulo sa Judio sa pagdakop kang Pablo. Gidala nila siya atubangan sa gobernador ug gibutangbutangan siya, ¹³ nga nag-ingon, "Kining tawhana nagatudlo sa mga tawo aron mosimba sa Dios sa pamaagi nga supak sa atong mga balaod ingon nga mga Judio." ¹⁴ Sa dihang mosulti na unta si Pablo, miingon si Galio sa mga Judio, "Kung kining tawhana naglapas sa atong balaod sa Roma, maminaw ako kaninyong mga Judio kung unsa ang buot ninyong isulti kanako. ¹⁵ Apan, nagsulti kamo ug mga pulong, ug mga ngalan, ug kaugalingon ninyong mga balaod ingon nga mga Judio, busa kamo kinahanglan makigsulti kaniya mahitungod niini. Dili ako maghukom niining mga butanga!" ¹⁶ Human si Galio misulti niana, giingnan niya ang pipila sa mga sundalo nga dad-on ang pangulo sa Judio palayo sa hukmanan. ¹⁷ Unya giguyod sa mga tawo ang pangulo sa mga Judio, nga si Sosthenes. Gibunalan nila siya sa atubangan sa lingkoranan sa maghuhukom. Apan si Galio walay gibuhat mahitungod niini. ¹⁸ Nagpuyo si Pablo kauban sa mga magtutuo sa Corinto sa pipila pa ka mga adlaw. Unya misakay siya sa usa ka sakayan kauban ni Priscila ug Aquila ug naglayag sa probinsiya sa Syria. Gikiskisan niya ang iyang ulo sa Cencreae tungod sa usa ka panumpa nga iyang gibuhat. ¹⁹ Nakaabot sila sa siyudad sa Efeso, ug si Priscila ug Aquila nagpuyo didto. Si Pablo misulod sa tigomanang dapit sa mga Judio ug nagsugilon sa mga Judio mahitungod kang Jesus. ²⁰ Naghangyo sila kaniya nga magpabilin pa ug dugay, apan nagdumili siya. ²¹ Apan sa mobiya na siya, miingon siya kanila, "Mobalik ako, kung pagbuot sa Dios." Unya miadto siya sa sakayan ug milayag palayo gikan sa Efeso. ²² Sa dihang miabot ang sakayan sa siyudad sa Cesarea, minaog si Pablo. Mitungas siya sa Jerusalem ug gipangumusta ang mga magtutuo didto. Unya miadto siya sa siyudad sa Antioquia didto sa rehiyon sa Syria. ²³ Naggahin si Pablo ug pipila ka panahon kauban sa mga magtutuo didto. Ug unya mibiya siya sa Antioquia ug milakaw sa daghang mga siyudad sa mga rehiyon sa Galacia ug Frigia. Giawhag niya ang mga magtutuo nga magpadayon sa pagtuo sa mensahe nga gikan sa Dios mahitungod kang Jesus. ²⁴ Samtang padulong si Pablo didto sa Galacia ug Frigia, ang usa ka tawo nga Judio nga ginganlan ug Apolos miadto sa Efeso. Gikan siya sa siyudad sa Alejandria ug maayo kaayong manulti mahitungod sa Kasulatan. ²⁵ Ang uban nga mga magtutuo nagtudlo kang Apolos sa pamaagi nga buot sa Ginoong Jesus nga ikinabuhi sa mga tawo, ug gitudlo niya kadtong mga butanga sa mga tawo. Apan, wala niya gitudlo ang tanan mahitungod kang Jesus, tungod kay nahibalo lamang siya mahitungod sa bawtismo ni Juan nga Tigbawtismo. ²⁶ Si Apolos miadto sa tigomanang dapit sa mga Judio, ug nagsulti siya sa mga tawo didto mahitungod sa mga butang nga iyang natun-an. Sa pagkadungog ni Priscila ug Aquila sa iyang gipanudlo, gidapit nila siya nga moadto sa ilang balay aron tudloan nila siya ug dugang pa mahitungod kang Jesus. ²⁷ Sa dihang nakahukom si Apolos nga buot niya moadto sa rehiyon sa Acaya, giingnan siya sa mga magtutuo sa Efeso nga mas maayo pa kaniya nga buhaton kana. Busa nagsulat sila ug usa ka sulat ngadto sa mga magtutuo sa Acaya nga nag-ingon nga kinahanglan nila nga dawaton si Apolos. Pag-abot niya didto, nagtabang siya niadtong nagtuo kang Jesus. ²⁸ Si Apolos nagsulti nga maisogon kaayo uban ang mga pangulo sa Judio samtang ang ubang mga tawo naminaw. Pinaagi sa pagbasa gikan sa Kasulatan, gipakita niya kanila nga si Jesus mao ang Mesiyas.

Chapter 19

¹ Samtang si Apolos anaa sa Corinto, mibiya si Pablo sa Phrygia ug Galatia ug miadto sa Asya, ug mibalik siya sa Efeso. Nahimamat niya ang pipila ka mga tawo nga miingon nga sila mga magtutuo. ² Nangutana siya kanila, "Nakadawat ba kamo sa Balaang Espiritu sa dihang mituo kamo sa mensahe sa Dios?" Sila mitubag, "Wala, wala gayod. Wala man gani kami makadungog nga adunay Balaang Espiritu." ³ Busa nangutana si Pablo, "Sa nabawtismohan na kamo, unsa ang inyong nasayran?" Sila mitubag, "Mituo kami kung unsa ang gitudlo ni Juan nga Tigbawtismo." ⁴ Miingon si Pablo, "Nagbawtismo si Juan sa mga tawo nga mibiya sa ilang mga daotang binuhatan. Nagsulti usab siya sa mga tawo nga motuo sa usa nga moabot human sa iyang pag-abot, ug kanang tawhana mao si Jesus." ⁵ Busa sa pagkadungog sa mga tawo niana, gibawtismohan sila sa ngalan ni Ginoong Jesus. ⁶ Pagkahuman niana, gitapion ni Pablo ang iyang mga kamot sa tagsa-tagsa nila ka ulo, ug ang gahom sa Balaang Espiritu mikunsad sa matag-usa kanila. Ang Balaang Espiritu naghatag kanila ug gahom aron sa pagsulti sa mga pinulongan nga wala nila nakat-onan, ug nagsulti usab sila sa mga mensahe nga gisulti sa Balaang Espiritu kanila. ⁷ Adunay mga dose ka mga lalaki nga gibawtismohan ni Pablo ug nakadawat sa Balaang Espiritu. ⁸ Sa tulo ka bulan human niana, misulod si Pablo sa tigomanan sa mga Judio sa Efeso matag Adlaw nga Igpapahulay ug nagtudlo ug nagdani sa mga tawo mahitungod kang Jesus ug unsaon sa Dios pagpakita sa iyang kaugalingon ingon nga Hari. ⁹ Apan pipila sa mga Judio wala motuo sa mensahe ug dili na buot nga makadungog pa niini. Nagsulti sila ug daghang dili maayong butang mahitungod sa gitudlo ni Pablo. Busa mibiya si Pablo kanila ug gidala ang mga magtutuo uban kaniya aron sa pagpakigkita didto sa tigomanan sa Tyrannus. ¹⁰ Sulod sa duha ka tuig nagtudlo si Pablo sa mga tawo didto. Niini nga pamaagi, ang kasagaran sa mga Judio ug dili mga Judio nga namuyo sa rehiyon sa Asya ug siya nakadungog sa mensahe mahitungod kang Ginoong Jesus. ¹¹ Naghatag usab ang Dios kang Pablo sa gahom aron sa pagbuhat sa mga milagro. ¹² Kung kinsa kadtong masakiton nga dili makaadto kang Pablo, ang mga bahin sa panapton nga nahawiran ni Pablo kuhaon ug ibutang sa mga tawong masakiton. Ug tungod niana, ang mga tawong masakiton namaayo, ug ang mga daotang espiritu mibiya kanila. ¹³ Adunay pipila usab ka mga Judio nga naglakaw gikan sa lungsod ngadto sa ubang lungsod, ug nagmando sila sa mga daotang espiritu nianang dapita nga mobiya gikan sa mga tawo. Ang pipila niadtong mga Judio nagsulti sa mga daotang espiritu nga mogawas sa mga tawo nga nag-ingon, "Gimandoan ko kamo nga mogawas pinaagi sa gahom ni Ginoong Jesus, ang tawo nga maoy gitudlo ni Pablo!" ¹⁴ Adunay pito ka mga lalaki ang nagbuhat niini. Sila ang mga anak nga lalaki sa usa ka tawo nga ginganlan ug Sceva, usa ka Judio, nga nagtawag sa iyang kaugalingon nga usa ka pangulong pari. ¹⁵ Apan usa ka adlaw samtang nagbuhat sila niana, ang daotang espiritu wala mogawas sa maong tawo. Hinuon, ang daotang espiritu miingon kanila, "Nakaila ako ni Jesus, ug nakaila ako kang Pablo, apan walay bisan usa ang naghatag kaninyo ug gahom sa pagbuhat sa bisan unsang butang nganhi kanako!" ¹⁶ Human sa pagsulti niana, sa kalit lang ang tawo nga giyawaan milukso sa mga anak nga lalaki ni Sceva. Gitumba niya silang tanan ug gipasakitan ang matag-usa kanila. Gigisi-gisi niya ang ilang mga bisti ug gisamaran sila. Nangahadlok sila ug nanagan pagawas sa balay. ¹⁷ Ang tanang tawo nga namuyo sa Efeso, mga Judio man ug dili Judio, nakadungog sa nahitabo. Nangahadlok sila tungod kay nakita nila nga kusgan kaayo ang tawong giyawaan. Sa samang higayon, gipasidunggan nila ang ngalan ni Ginoong Jesus. ¹⁸ Niadtong taknaa, samtang naminaw ang ubang magtutuo, daghang magtutuo usab ang nagsulti mahitungod sa mga daotang butang nga ilang nahimo. ¹⁹ Pipila sa mga tawo nga mangbabarang nagkuha sa ilang mga linukot nga basahon nga nag-ingon kung unsaon pagbuhat ug mga salamangka ug gisunog kini sa usa ka dapit diin ang matag usa makakita kanila. Sa dihang gikwenta sa mga tawo kung pila ang kantidad sa mga linukot nga basahon, miabot kini ug 50,000 ka platang sinsilyo. ²⁰ Niini nga pamaagi, daghang tawo ang nakadungog sa mensahe mahitungod kang Ginoong Jesus ug mituo kaniya. ²¹ Sa pagkahuman ni Pablo sa iyang buluhaton sa Efeso, gipangulohan siya sa Espiritu aron sa pag-adto sa Jerusalem, apan una siya nagplano sa pag-adto aron sa pagpakigkita sa mga magtutuo didto sa mga rehiyon sa Macedonia ug Acaya. Miingon si Pablo, "Pagkahuman nako didto sa Jerusalem, moadto usab ako sa Roma." ²² Iyang gipadala ang iyang duha ka katabang, nga si Timoteo ug Erastus, didto sa Macedonia. Apan nagpabilin si Pablo sa siyudad sa Efeso, sa probinsiya sa Asya. ²³ Pagkahuman dayon niana, nagsugod sa paghimo ug dakong kagubot ang mga tawo sa Ephesus tungod kang Jesus ug sa mga pagtulon-an mahitungod kaniya. ²⁴ Adunay usa ka tawo didto nga ginganlan ug Demetrius. Nagbuhat siya ug mga istatuwa sa diyosa nga si Diana nga hinimo gikan sa plata. Nakakwarta pag-ayo si Demetrius sa tanang mga tawo nga naghimo ug nagbaligya niining mga dios-dios. ²⁵ Gipatawag ni Demetrius ang mga magbubuhat sa mga dios-dios. Ug miingon siya kanila, "Mga tawo, nasayod kamo nga nakakwarta kita pag-ayo sa pagbuhat sa atong buluhaton. ²⁶ Nasayod kamo nga si Pablo nagtudlo sa daghang mga tawo nga namuyo sa Efeso nga dili na gayod magpalit sa mga istatuwa nga atong hinimo. Bisan karon ang katawhan nga gikan sa uban nga lungsod sa atong probinsya dili na buot mopalit sa atong mga hinimo. Giingnan ni Pablo ang mga tawo nga ang mga dios-dios nga atong gisimba dili mga dios ug dili kita angay mosimba kanila. ²⁷ Kung ang mga tawo maminaw kaniya, mahunong ang atong negosyo. Dili na maghunahuna ang mga tawo sa pag-adto sa templo ni Diana aron pagsimba kaniya. Ang mga tawo dili na gayod maghunahuna nga si Diana bantogan. Bisan pa kung ang tanang probinsya sa Asya ug tibuok kalibotan magsimba kaniya!" ²⁸ Ang tanang tawo didto nangasuko kang Pablo sa dihang nadungog nila kung unsa ang gisulti ni Demetrius. Nagsugod sila ug singgit, "Ang diosa nga si Diana sa mga taga-Efeso bantogan!" ²⁹ Daghan sa mga tawo sa siyudad nangasuko kang Pablo ug nagsugod pagsinggit. Ang pipila sa mga tawo naggunit kang Gaius ug Aristarchus, ang duha ka tawo nga gikan sa Macedonia nga milakaw kauban ni Pablo. Unya ang tibuok panon sa katawhan midagan, nagguyod sa mga tawo uban kanila, padulong sa tiyatro sa siyudad. ³⁰ Buot ni Pablo nga moadto sa tiyatro aron sa pagpakigsulti sa mga tawo, apan ang ubang magtutuo wala magtugot kaniya sa pag-adto didto. ³¹ Ang pipila ka mga magmamando sa siyudad nga higala ni Pablo nakadungog kung unsa ang nahitabo. Nagpadala sila ug tawo aron sultihan si Pablo nga dili moadto sa tiyatro. ³² Ang pundok sa katawhan nga anaa sa tiyatro nagpadayon sa pagsinggit. Ang uban nanagsinggit sa usa ka butang, ug ang uban nanagsinggit sa laing mga butang. Apan kasagaraan kanila wala masayod nganong anaa sila sa tigom! ³³ Ang usa sa mga Judio didto ginganlan ug Alexander. Pipila sa mga Judio nagtuklod kaniya atubangan sa pundok sa katawhan aron siya ang makigsulti sa mga tawo. Gipataas ni Alexander ang iyang mga kamot sa pagpaningkamot sa pagpahunong sa katawhan sa pagpaninggit. Buot niyang sultihan sila nga dili ang mga Judio ang hinungdan sa kagubot. ³⁴ Apan daghan sa mga dili-Judio nga mga tawo nasayod nga si Alexander usa ka Judio ug nasayod nga ang mga Judio dili mosimba sa diosa nga si Diana. Busa ang mga dili-Judio naninggit sulod sa duha ka oras, "Bantogan ang diosa nga si Diana sa mga taga-Efeso!" ³⁵ Unya usa sa magmamando sa siyudad nakapahunong sa pagpaninggit sa panon sa katawhan. Miingon siya kanila, "Mga kauban kong lumulopyo, ang tanan sa kalibotan nasayod nga ang sagradong hulagway sa atong diosa nga si Diana nahulog gikan sa langit! ³⁶ Ang tanan nasayod niana, ug walay bisan usa makaingon nga kining mga butanga dili tinuod. Busa kinahanglan manghilom na kamo karon dayon. Ayaw kamo paghimo ug bisan unsa nga kabuang. ³⁷ Wala unta ninyo gidala dinhi kining duha ka lalaki, tungod kay wala sila nakahimo ug bisan unsang daotan. Wala man gani sila nag-adto sa atong templo ug nagkuha sa mga butang gikan didto, ug wala sila nagsulti ug daotan sa atong diosa. ³⁸ Busa, kung si Demetrius ug iyang mga kauban nga magbubuhat buot mamasangil ni bisan kinsa nga naghimo sa mga butang nga dili maayo, kinahanglan himuon nila kini sa hustong pamaagi. Adunay mga hukmanan kung buot nila, ug adunay mga maghuhukom nga pinili sa gobyerno. Makapasangil kamo bisan kinsa didto. ³⁹ Apan kung buot kamo mangutana mahitungod sa laing mga butang, kinahanglan kamo mohangyo sa inyong magmamando sa pagdumala niini sa dihang magakatigom na ang mga magmamando. ⁴⁰ Dili kini usa ka maayo nga tigom! Atimana dayon kining kagubot tungod kay dili kita buot nga makigbatok sa gobyerno. Kung ang magmamando mangutana kanako mahitungod kung unsa ang inyong gipangsinggit, dili ako makahatag kanila sa usa ka maayong tubag." ⁴¹ Mao kana ang gisulti sa magmamando sa siyudad sa pundok sa katawhan. Unya gisultian niya silang tanan nga mamauli, ug namauli sila sa ilang mga panimalay.

Chapter 20

¹ Human sa kasamok nga gibuhat sa mga tawo sa Efeso, gipatawag ni Pablo ang mga magtutuo. Siya nag-awhag kanila sa pagpadayon sa pagsalig diha kang Ginoong Jesus. Sa wala madugay human niana, siya miingon kanila "Manamilit na ako" ug mobiya aron moadto sa rehiyon sa Macedonia. ² Sa dihang miabot siya didto, giawhag niya sila sa pagpadayon sa pagsalig diha kang Ginoong Jesus. Unya siya miadto na usab sa Greece. ³ Nagpuyo siya sa Greece sulod sa tulo ka bulan. Unya naglaraw siya sa pagbalik sa Siria sakay sa sakayan, apan nadunggan niya nga ang ubang mga Judio nagalaraw sa pagpatay kaniya sa iyang pagpanaw. Busa nakahukom siya sa pag-adto agi sa yuta, ug miadto siya pag-usab agi sa Macedonia. ⁴ Ang mga tawo nga mikuyog uban kanila padulong sa Jerusalem mao sila si Sopater, ang anak ni Pyrrhus, nga gikan sa Lungsod sa Berea; si Aristarchus ug Secundus, nga gikan sa siyudad sa Tesalonica; si Gaius, nga gikan sa siyudad sa Derbe; si Timoteo, nga gikan sa rehiyon sa Galatia; ug Tychicus ug Trofimus, nga mga taga-Asya. ⁵ Kadtong pito ka mga tawo miuna kang Pablo ug kanako, nga si Lucas, pinaagi sa sakayan nga gikan sa Macedonia, busa sila miadto sa siyudad sa Troas sa wala pa kami miabot ug naghulat sa among duha didto. ⁶ Apan si Pablo ug ako nanlakaw agi sa yuta nga susama ang gilay-on sa siyudad sa Filipos. Human sa Pagsaulog sa Judio sa Tinapay nga walay Patubo, misakay kami sa sakayan padulong sa siyudad sa Troas. Human sa lima ka adlaw miabot kami sa Troas ug nahimamat ang ubang mga tawo nga nagpanaw una kanamo. Unya kaming tanan nagpabilin sa Troas sulod sa pito ka adlaw. ⁷ Pagka-Dominggo sa gabii kami ug ang ubang mga magtutuo nagtigom aron sa pagsaulog sa Balaang Panihapon ug aron pagdungan ug kaon. Si Pablo nakigsulti sa mga magtutuo hangtod sa tungang gabii, tungod kay naglaraw man siya nga mobiya sa Troas pagka-sunod adlaw. ⁸ Daghang mga lampara ang nagsiga sa taas nga bahin sa lawak diin kami nagkatigom. ⁹ Adunay usa ka ulitawo didto nga ginganlan ug Eutychus. Siya naglingkod sa bintana sa ikatulong andana sa balay. Samtang si Pablo nagpadayon pagsangyaw sa taas nga panahon, si Eutychus mibati ug katulugon. Sa katapusan, siya nahinanok gayod. Ug nahulog siya sa bintana ngadto sa yuta. Ang pipila sa mga magtutuo mikanaog pagdali ug gisakwat siya. Apan siya patay na. ¹⁰ Si Pablo mikanaog usab. Unya gihap-an niya ang batan-ong lalaki ug gituy-od niya ang iyang kamot ngadto kaniya. Unya miingon siya sa mga tawo nga nagtindog sa palibot, "Ayaw kamo kabalaka; kay siya nabuhi pag-usab!" ¹¹ Unya si Pablo, uban sa iyang mga kauban, misaka pagbalik ug nangaon sa pagsaulog sa Balaang Panihapon. Pagkahuman makigsulti ni Pablo sa mga magtutuo hangtod sa pagsubang sa adlaw. Unya siya mibiya. ¹² Gidala sa ubang mga tawo ang ulitawo sa balay, ug hilabihan ang ilang kalipay tungod kay siya nabuhi man pag-usab. ¹³ Unya misakay na kami sa sakayan. Apan si Pablo wala misakay sa sakayan uban kanamo sa Troas, tungod kay buot niya nga didto moagi sa yuta aron mas dali siya makaabot sa lungsod sa Asos. Ang uban kanamo misakay sa sakayan ug naglayag padulong sa Asos. ¹⁴ Nasugatan namo si Pablo sa Asos. Unya misakay siya uban kanamo sa sakayan, ug naglayag kami padulong sa siyudad sa Miletus. ¹⁵ Sa adlaw nga miabot kami sa Mitylene, naglayag na usab kami gikan didto ug midunggo sa dapit duol sa Isla sa Chios. Sa adlaw human niana, kami naglayag padulong sa Isla sa Samos. Pagkasunod adlaw mibiya kami sa Samos ug naglayag na usab padulong sa siyudad sa Miletus. ¹⁶ Ang Miletus anaa lamang sa habagatan nga bahin sa siyudad sa Efeso. Dili buot si Pablo mohunong sa Efeso tungod kay dili niya buot magdugay sa Asya. Kung mahimo, buot niya moabot sa Jerusalem sa panahon sa pagsaulog sa Pentecostes, kay ang panahon sa pagsaulog nagkaduol na. ¹⁷ Sa dihang ang sakayan miabot sa Miletus, si Pablo nagpadala ug mensahero sa Efeso aron sa paghangyo sa mga kadagkoan sa pundok sa mga magtutuo didto sa pag-adto aron sa pagpakigsulti uban kaniya. ¹⁸ Sa dihang ang mga kadagkoan miabot na kaniya, si Pablo misulti kanila, "Sukad sa unang adlaw sa akong pag-abot dinhi sa probinsiya sa Asya hangtod sa adlaw nga ako mibiya, kamo nasayod kung unsay akong nahimo taliwala kaninyo sa tanang panahon nga ako uban kaninyo. ¹⁹ Nasayod kamo sa unsang paagi ako nagpadayon sa pag-alagad kang Ginoong Jesus nga mapaubsanon kaayo ug sa unsang paagi ako usahay mohilak. ²⁰ Nasayod usab kamo nga ako nag-antos tungod sa mga Judio nga dili mga magtutuo nga kanunay misulay pagdaot kanako. Nasayod usab kamo nga, sa panahon nga ako nagwali sa mensahe sa Dios kaninyo, wala ko kamo biyai sa bisan unsa nga makatabang kaninyo. Nasayod kamo nga ako nagtudlo kaninyo sa mensahe sa Dios atubangan sa daghang mga tawo, ug ako usab miadto sa inyong mga panimalay ug nagtudlo kaninyo didto. ²¹ Nagwali ako ngadto sa mga Judio ug sa dili mga Judio, nagsugilon kanilang tanan nga kinahanglan sila mobiya gikan sa ilang daotang kinaiya ug motuo sa atong Ginoong Jesus." ²² Ug karon ako moadto sa Jerusalem, tungod kay tin-aw nga gipadayag sa Balaang Espiritu nga kinahanglan moadto ako didto, ug kinahanglan motuman ako kaniya. Wala ako masayod kung unsa ang mahitabo kanako didto. ²³ Apan ako nasayod nga diha sa matag siyudad nga akong duawon, ang Balaang Espiritu nagsulti kanako nga sa Jerusalem ang katawhan magbilanggo kanako didto ug maoy hinungdan sa akong pag-antos. ²⁴ Apan wala ako magpakabana bisan kung ang katawhan magpatay man kanako, kung ako makahimo sa paghuman sa buluhaton nga giingon sa Ginoong Jesus nga akong pagabuhaton. Gitawag niya ako aron sa pagsugilon sa katawhan sa maayong mensahe nga ang Dios moluwas kanila pinaagi sa pagbuhat nila sa angay nga pagabuhaton. ²⁵ Nagwali ako kaninyo sa mensahe mahitungod kung unsaon sa Dios pagpakita sa iyang kaugalingn ingon nga hari. Apan karon nasayran ko na nga mao na kini ang kataposang higayon nga kamong mga isigkamagtutuo makakita kanako. ²⁶ Busa buot ko nga kamong tanan makasabot nga bisan kinsa kaninyo nga makadungog sa akong giwali unya mamatay nga wala misalig kang Jesus, wala na akoy tulubagon niana, ²⁷ tungod kay gisulti ko na kaninyo ang tanang butang nga gilaraw sa Dios alang kanato. ²⁸ Kamong mga pangulo kinahanglan nga magpadayon sa pagtuo ug pagtuman sa mensahe sa Dios. Kinahanglan tabangan ninyo ang tanang mga magtutuo nga gipaatiman sa Balaang Espiritu kaninyo. Bantayi ang inyong kaugalingon ug ang pundok sa mga magtutuo ingon sa usa ka magbalantay nga nagbantay sa iyang mga karnero. Ang Dios nagtubos kanila pinaagi sa dugo nga giula gikan sa lawas sa iyang anak didto sa krus. ²⁹ Nasayod ako pag-ayo nga human sa akong pagbiya, ang mga tawo nga nagtudlo ug bakak moanhi kaninyo ug magabuhat sa dakong kadaot sa mga magtutuo. Sama sila sa mabangis nga lobo nga magpatay sa karnero. ³⁰ Bisan sa inyong kaugalingong pundok sa mga pangulo adunay uban nga mamakak sa ubang mga magtutuo pinaagi sa pagtudlo kanila sa mga sayop nga mga butang. Sila magatudlo niadtong mga mensahe aron nga ang ubang mga tawo motuo kanila ug mahimo nilang mga sumusunod. ³¹ Busa pagtukaw nga walay bisan usa kaninyo nga mohunong sa pagtuo sa tinuod nga mensahe mahitungod sa atong Ginoong Jesus! Hinumdomi nga sulod sa tulo ka tuig sa adlaw man ug gabii ako nagtudlo kaninyo sa mensahe ug nagpasidaan kaninyo inubanan sa mga luha nga magmatinud-anon ngadto sa Ginoo." ³² "Karon sa akong pagbiya kaninyo ako maghangyo sa Dios nga panalipdan kamo ug magpadayon kamo sa pagtuo sa mensahe nga siya nagluwas kanato pinaagi sa pagbuhat sa angay nga pagabuhaton. Kung kamo magpadayon sa pagtuo sa mensahe nga akong gisulti kaninyo, kamo malig-on, ug ang Dios maghatag kaninyo sa kahangtoran sa mga maayong butang nga iyang gisaad nga ihatag sa tanang tawo nga magpasakop kaniya. ³³ Alang sa akong kaugalingon, wala gayod ako magtinguha sa salapi ni bisan kinsa o ang pino nga bisti. ³⁴ Kamo sa inyong kaugalingon nasayod nga ako nagbuhat pinaagi sa akong mga kamot aron makaangkon sa salapi nga gikinahanglan sa akong mga higala ug kanako. ³⁵ Sa tanang butang nga akong gibuhat, akong gipadayag kaninyo nga kinahanglan kita maghago aron maangkon ang igo nga salapi aron ihatag sa mga nanginahanglan. Kinahanglan atong hinumdoman nga ang atong Ginoong Jesus sa iyang kaugalingon mismo nag-ingon, 'Ang usa ka tawo labing magmalipayon kung siya mohatag sa uban kaysa modawat siya gikan kanila.'" ³⁶ Sa dihang si Pablo nahuman na sa pagsulti, siya miluhod uban sa tanang kadagkoan ug nag-ampo. ³⁷ Nanghilak sila ug gigakos nila si Pablo ug gihagkan siya. ³⁸ Naguol sila pag-ayo tungod kay siya miingon nga dili na nila siya makita pag-usab. Unya silang tanan nanguban kaniya sa sakayan.

Chapter 21

¹ Sa nahuman na kami ug panamilit sa mga kadagkoan sa Efeso, misakay kami sa barko ug naglayag kami padulong sa Isla nga Cos, diin midunggo ang barko nianang gabhiona. Sa sunod nga adlaw misakay kami sa barko gikan sa Cos padulong sa Isla sa Rodas, diin midunggo pag-usab ang maong barko. Pagka-ugma miadto kami sa lungsod sa Patara, diin midunggo ang barko. ² Sa Patara minaog kami sa barko, ug adunay nag-ingon kanamo nga anaay barko nga moadto sa rehiyon sa Fenicia. Busa nanakay kami sa barko, ug milawig kini. ³ Naglayag kami sa kadagatan hangtod among nalantawan ang Isla sa Cyprus. Miagi kami sa habagatan nga bahin sa Isla ug nagpadayon kami sa paglayag hangtod miabot kami sa rehiyon sa Fenicia, sa probinsiya sa Siria, ang siyudad sa Tiro. Ang barko magapabilin pa didto sa pipila ka mga adlaw tungod kay gipanaog sa mga tripulante ang mga karga niini. ⁴ Adunay nag-ingon kanamo kung asa nagpuyo ang mga magtutuo sa Tiro, busa miadto kami ug mipuyo kami ngadto kanila sulod sa pito ka adlaw. Tungod kay ang Espritu sa Dios nagpadayag kanila nga ang mga tawo maoy hinungdan nga mag-antos gayod si Pablo sa Jerusalem, giingnan usab nila si Pablo nga kinahanglan dili moadto didto. ⁵ Apan sa hapit na usab ang takna nga mobiya ang barko, nangandam kami sa pagpadayon paingon sa Jerusalem. Sa dihang mibiya na kami sa Tiro, ang tanang lalaki ug ilang mga asawa ug mga anak miuban kanamo sa daplin sa dagat. Nangluhod kaming tanan didto ug nag-ampo. ⁶ Sa nahuman na kaming tanan sa pagpanamilit kanila, si Pablo ug kami nga iyang mga kauban misaka sa barko, ug ang ubang mga magtutuo mipauli sa ilang kaugalingong panimalay. ⁷ Human niana mibiya kami sa Tiro, nagpadayon kami sa paglayag paingon sa siyudad sa Ptolemais. Adunay mga magtutuo didto, ug giabiabi namo sila ug nagpabilin kanila nianang gabhiona. ⁸ Sa sunod nga adlaw mibiya kami sa Ptolemais ug naglayag paingon sa siyudad sa Cesarea, didto kami nagpuyo sa balay ni Felipe, nga naggahin sa iyang higayon sa pagsulti sa mga tawo kung unsaon aron mamahimong sumusunod ni Jesus. Usa siya sa pito ka mga lalaki nga mga magtutuo sa Jerusalem nga gipili aron moatiman sa mga balo. ⁹ Aduna siyay upat ka anak nga babaye nga wala pa naminyo. Ang matag usa kanila kanunay nagsulti sa mensahe nga giingon kanila sa Balaang Espiritu. ¹⁰ Pagkahuman sa pipila ka mga adlaw nga anaa kami sa panimalay ni Felipe, adunay usa ka magtutuo nga ginganlan ug Agabus ang milugsong gikan sa distrito sa Judea ug miabot sa Cesarea. Kanunay siyang nagsulti sa mensahe nga gisulti kaniya gikan sa Balaang Espiritu. ¹¹ Naabot siya sa among nahimutangan, iyang gikuha ang bakos ni Pablo. Unya gihiktan niya ang iyang tiil ug kamot ug miingon, "Ang Balaang Espiritu nag-ingon, 'Ang mga pangulo sa mga Judio sa Jerusalem maggapos sa tiil ug kamot sa tag-iya niini nga bakos, susama niini, ug igatugyan ngadto sa mga tawo nga dili Judio ingon nga usa ka binilanggo.'" ¹² Sa pagkadungog namong tanan niana, kami ug ang uban nga mga magtutuo naghangyo kang Pablo, "Palihog ayaw pagtungas sa Jerusalem!" ¹³ Apan mitubag si Pablo, "Palihog undangi ang paghilak ug pagsulay sa pagpugong kanako sa pag-adto! Nganong nanghilak man kamo ug nagasulay sa pagpugong kanako sa pag-adto? Andam ako nga mabilanggo ug mamatay usab sa Jerusalem tungod kay nangalagad ako kang Ginoong Jesus." ¹⁴ Sa nakaamgo kami nga moadto gayod siya sa Jerusalem, wala na namo siya gipugngan. Miingon kami, "Hinaot nga ang pagbuot gayod sa Ginoo ang matuman!" ¹⁵ Pagkahuman niadtong mga adlaw sa Cesarea, giandam namo ang among mga kabtangan ug mibiya kami nga naglakaw patungas sa Jerusalem. ¹⁶ Ang pipila ka mga magtutuo nga gikan sa Cesarea miuban usab kanamo. Gidala nila kami aron didto papoy-on sa balay sa usa ka tawo nga ginganlan ug Mnason. Gikan siya sa Isla sa Cyprus, ug siya nagtuo kang Jesus sa dihang ang mga tawo unang nakadungog sa mensahe mahitungod kaniya. ¹⁷ Sa dihang miabot na kami sa Jerusalem, giabiabi kami nga malipayon sa usa ka pundok sa mga magtutuo. ¹⁸ Pagkasunod adlaw si Pablo ug ang pipila namong mga kauban miadto kang Santiago aron sa pagpakigsulti, nga maoy pangulo sa simbahan didto. Ang uban nga mga kadagkoan sa simbahan sa Jerusalem atua usab didto. ¹⁹ Giabiabi sila ni Pablo, ug unya iyang giingon kanila ang tanang mga butang nga gitugot sa Dios nga gipabuhat kaniya taliwala sa mga tawo nga dili Judio. ²⁰ Sa pagkadungog nila niini, si Santiago ug ang uban nga mga kadagkoan nagpasalamat sa Dios. Unya ang usa kanila miingon kang Pablo, "Igsoon, nasayod ka nga adunay linibo ka mga tawo nga Judio ang mituo kang Ginoong Jesus. Usab, nasayod ka nga kaming tanan nagpadayon gayod pagtuman sa balaod ni Moises nga gihatag kanamo. ²¹ Apan ang mga kauban natong Judiong magtutuo nag-ingon nga sa dihang kauban nimo ang mga dili Judio, giingnan nimo ang mga Judiong magtutuo nga nagpuyo didto nga dili nila kinahanglan tumanon ang mga balaod ni Moises. Nag-ingon ang mga tawo nga giingnan mo ang mga Judiong magtutuo nga dili na kinahanglan tulion ang ilang mga anak nga lalaki ug dili buhaton ang atong tulumanon. Wala gayod kami nagtuo nga nagasulti sila sa tinuod mahitungod kanimo. ²² Apan ang kauban nato nga mga magtutuo nga Judio makadungog nga miabot ka, ug masuko gayod sila kanimo. Busa kinahanglan aduna kay buhaton aron sa pagpakita kanila nga ang ilang nadungog mahitungod kanimo dili tinuod. ²³ Busa palihog buhata kung unsa ang among isugyot kanimo. Adunay upat ka lalaki nga uban kanamo ang mihimo ug pakigsaad ngadto sa Dios. ²⁴ Kuyog niining mga tawhana sa templo ug himoa ang mga seremonyas nga gikinahanglan alang kanimo ug kanila aron makahimo sa pagsimba didto sa templo. Unya, sa dihang ang takna nga sila maghalad mahitabo na, bayari kung unsa ang ilang ihalad. Human niana, magpakagis sila sa ilang ulo aron sa pagpakita nga ilang gibuhat kung unsa ang gisulti nga angay nilang buhaton. Sa dihang ang mga tawo makakita kanimo didto sa hawanan sa templo kauban niadtong mga lalaki, masayran nila nga ang ilang gipang-ingon mahitungod kanimo dili tinuod. Hinuon, masayran gayod nila nga gituman nimo ang tanan natong balaod sa Judio. ²⁵ Alang sa mga dili Judiong magtutuo, kaming mga kadagkoan dinhi sa Jerusalem naghisgotanay mahitungod kung asa sa atong mga balaod ang kinahanglan nilang tumanon, ug nagsulat kami kanila, sa pagsulti kanila sa among nasabotan. Nagsulat kami nga dili sila angay mokaon sa mga pagkaon nga gihalad sa mga diosdios, ug dili sila angay mokaon sa dugo gikan sa mga mananap, ug dili sila angay mokaon sa mga karne nga gikan sa mananap nga gipatay sa mga tawo pinaagi sa pagtuok niini. Nag-ingon usab kami nga dili gayod sila makigdulog sa usa ka tawo nga wala nila naminyoan." ²⁶ Busa miuyon si Pablo nga buhaton ang ilang gihangyo, ug sa sunod adlaw gikuyog niya ang upat ka mga lalaki, ug nagkauban sila sa paghinlo sa ilang kaugalingon. Human niana, miadto si Pablo sa hawanan sa templo ug giingnan niya ang pari kung unsang adlawa mahuman ang paghinlo sa ilang kaugalingon ug kanus-a nila ihalad ang mga mananap isip halad sa matag usa kanila. ²⁷ Sa dihang hapit na mahuman ang pito ka adlaw sa paghinlo sa kaugalingon, mibalik si Pablo sa hawanan sa templo. Ang pipila sa mga Judio nga gikan sa Asya nakakita kaniya didto, ug nasuko sila pag-ayo kaniya. Gitawag nila ang tanan nga mga Judio nga anaa sa hawanan sa templo aron tabangan sila sa pagdakop kang Pablo. ²⁸ Nagsinggit sila, "Mga kaigsoonang Israelita, paduol kamo ug tabangi kami sa pagsilot niining tawhana! Mao kining tawhana nga nagtudlo sa mga tawo bisan asa siya moadto nga dapit aron panamastamasan ang katawhan nga Judio. Gitudloan niya ang katawhan nga dili nila tumanon ang baload ni Moises ni sa pagtahod niining balaang templo. Bisan pa niini gidala usab niya sa templo ang dili Judio, ang hinungdan nga nahugaw kining nga dapit!" ²⁹ Miingon sila niini tungod kay ilang nakita si Pablo nga naglakaw sa Jerusalem kauban si Trofimo, nga usa ka dili Judio. Ang ilang balaod wala nagtugot sa mga dili Judio nga mosulod sa templo, ug nagtuo sila nga gidala ni Pablo si Trofimo didto sa hawanan sa templo nianang adlawa. ³⁰ Ang tanang mga tawo sa tibuok siyudad nakadungog nga adunay kasamok didto sa hawanan sa Templo, ug nanagan sila padulong didto. Gidakop nila si Pablo ug ilang giguyod pagawas sa templo. Unya ang ganghaan sa hawanan sa templo gisirad-an, aron ang mga tawo dili magkagubot sa sulod sa hawanan sa templo. ³¹ Samtang misulay sila sa pagpatay kang Pablo, adunay usa ka tawo nga midagan sa kuta sa mga sundalo nga duol sa templo ug giingnan ang pangulo sa Romano nga nagkagubot ang daghang mga tawo sa Jerusalem didto sa templo. ³² Gidala dayon sa pangulo ang pipila ka mga opisyal ug ang dakong pundok sa mga kasundalohan ug nanagan didto sa templo kung asa ang pundok sa katawhan. Sa dihang ang pundok sa katawhan nga naninggit ug nagbunal kang Pablo nakakita nga nagpadulong ang pangulo ug ang kasundalohan, gihunong nila ang pagbunal kaniya. ³³ Miduol ang pangulo sa nahimutangan ni Pablo ug gigunitan siya. Gimandoan niya ang iyang mga kasundalohan nga hiktan sa kadena ang mga kamot ni Pablo. Unya nangutana siya sa mga tawo, "Kinsa man kining tawhana, ug unsa ang iyang nabuhat?" ³⁴ Ang pipila sa daghang mga tawo didto naninggit sa usa ka butang, ug ang uban nagsinggit sa lain usab. Tungod kay nagpadayon sila pagsinggit sa makusog, dili na masabtan sa pangulo kung unsa ang ilang gisulti. Busa nagmando siya nga dad-on si Pablo didto sa kuta aron nga mapangutana niya siya didto. ³⁵ Ang mga sundalo naggiya kang Pablo sa hagdanan padulong sa kuta, apan daghan ang mga tawo ang nagpadayon sa pagsunod kanila, nga buot mopatay kang Pablo. Busa ang pangulo nag-ingon sa iyang mga sundalo nga alsahon nila si Pablo pasaka sa hagdanan didto sa ilang kuta . ³⁶ Ang panon sa katawhan nga nagsunod kanila nagpadayon sa pagsinggit, "Patya siya! Patya siya!" ³⁷ Sa hapit na dad-on si Pablo didto sa kuta, nakigsulti siya sa pangulo sa Griyego nga pinulongan, "Mahimo ba akong makigsulti kanimo?" Miingon ang pangulo, "Katingalahan kaayo nga makasulti ka ug Griyego! ³⁸ Naghunahuna ako nga ikaw kadtong tawo nga gikan sa Ehipto nga buot mosupak sa gobiyerno kaniadto, ug nagdala sa 4000 ka mga isog nga tawo uban kaniya didto sa kamingawan, aron dili namo siya madakpan." ³⁹ Mitubag si Pablo, "Dili, dili ako! Usa ako ka Judio. Natawo sa Tarsus, nga usa ka mahinungdanon nga siyudad sa probinsiya sa Cilisia. Hangyoon ko ikaw sa pagtugot kanako nga makigsulti sa mga tawo." ⁴⁰ Unya ang pangulo nagtugot kang Pablo sa pagsulti. Busa mitindog si Pablo sa hagdanan ug misinyas sa iyang kamot aron manghilom ang mga tawo. Ug human ang mga tawo sa pundok nanghilom na, nagsulti si Pablo kanila sa ilang kaugalingong pinulongan mao ang Hebreo.

Chapter 22

¹ Miingon si Pablo, "Mga kadagkoan sa Judio ug sa akong mga isig ka Judio, paminawa ako ninyo samtang ako magsulti ngadto sa mga tawo nga nagpasangil kanako!" ² Sa dihang ang panon sa mga tawo nakadungog kang Pablo nga nakigsulti kanila gamit ang Hebreohanong pinulongan, nahilom sila ug naminaw. Unya miingon si Pablo kanila, ³ "Usa ako ka Judio, sama kaninyo. Gipanganak ako sa siyudad sa Tarsus, sa probinsiya sa Cilicia, apan diri ako nagdako sa Jerusalem. Sa batan-on pa ako, akong nakat-onan ang mga balaod nga gihatag ni Moises sa atong mga katigulangan. Si Gamaliel ang akong magtotudlo. Nagtuman ako sa mga balaod tungod kay buot ko nga motuman sa Dios, ug nasayod ako nga kamong tanan usab mituman sa mga balaod. ⁴ Maoy hinungdan nganong misulay ako sa pagdakop sa mga mituo sa mensahe sa Dios mahitungod kang Jesus. Nangita ako ug pamaagi aron sa pagpatay kanila. Sa matag higayon nga makakita ako ug mga lalaki ug babaye nga mituo sa mensahe, ako silang dakpon ug prisohon. ⁵ Ang pangulong pari ug ang ubang mga tawo sa konseho sa mga Judio nasayod niini. Gihatagan ako nila ug mga sulat aron dad-on sa ilang isig ka Judio didto sa siyudad sa Damasco. Pinaagi niadtong mga sulat, gihatagan ako nila ug kagahom sa pagdakop sa mga mituo kang Jesus. Ug unya ako silang dad-on isip mga piniriso ngadto sa Jerusalem, aron dinhi silotan. ⁶ Busa miadto ako sa Damasco. Sa udtong tutok, sa dihang hapit nako moabot sa Damasco, sa kalit misidlak ang kahayag gikan sa langit palibot kanako. ⁷ Sulaw kaayo ang kahayag ug unya ako natumba sa yuta. Unya nadungog ko ang usa ka tingog sa tawo nga nakig-istorya kanako gikan sa langit, nga nagsulti, 'Saulo! Saulo! Nganong gisakit mo ako?' ⁸ Mitubag ako, 'Kinsa ka, Ginoo?' Mitubag siya, 'Ako si Jesus nga Nazaretnon nga imong gipasakitan.' ⁹ Ang mga tawo nga mikuyog kanako nakakita sa kahayag apan wala sila nakasabot kung unsa ang giingon sa maong tingog. ¹⁰ Unya nangutana ako, 'Ginoo, unsay buot nimo nga akong buhaton?' Miingon ang Ginoo kanako, 'Bangon ug adto sa Damasco. Anaay tawo didto ug sultihan ka niya sa tanan nakong plano nga angay nimong buhaton. ¹¹ Pagkahuman niadto, dili na ako makakita, tungod ang kasulaw sa kahayag maoy nahimong hinungdan sa akong pagkabuta. Busa giagak ako sa akong mga kauban padulong sa Damasco. ¹² Adunay tawo nga ginganlan ug Ananias ang miabot aron makigkita kanako. Usa siya ka tawo nga nagpasidungog sa Dios ug nagsunod sa mga balaod sa Judio. Ang tanang mga Judio nga namuyo sa Damasco nagsulti ug mga maayong butang mahitungod kaniya. ¹³ Miduol siya ug mitindog tupad kanako ug miingon, 'Higala kong Saulo, makakita ka pag-usab!' Diha-diha nakakita ako ug nakit-an nako siya nga nagtindog tupad kanako. ¹⁴ Unya miingon siya, 'Ang Dios nga atong gisimba ug kansang gisimba sa atong mga katigulangan nipili ug ipakita kanimo sa buot niyang ipabuhat kanimo. Gipakita niya kanimo ang usa nga matarong, si Jesus nga Mesiyas, ug nadungog na nimo siyang nakigsulti kanimo. ¹⁵ Buot niyang sultihan nimo ang tanang mga tawo bisan asa kung unsa ang imong nakita ug nadungog gikan kaniya. ¹⁶ Busa karon ayaw paglangan! Tindog, tugoti ako nga magbawtismo kanimo, ug pag-ampo kang Ginoong Jesus ug pangayo ug pasaylo sa Dios sa imong mga sala!'" ¹⁷ "Pagkahuman, mibalik ako sa Jerusalem. Usa ka adlaw, miadto ako sa templo, samtang nag-ampo ako, nakakita ako ug panan-awon. ¹⁸ Ang Ginoo nakig-istorya kanako, nga nag-ingon 'Ayaw pagpabilin dinhi! Biya-i ang Jerusalem karon, tungod ang mga tawo dinhi dili motuo sa imong ipanulti mahitungod kanako!' ¹⁹ Apan miingon ako kaniya, 'Ginoo, nasayod sila nga miadto ako sa mga tigomanan sa mga Judio aron pagpangita sa mga tawong mituo kanimo. Akong gipangpriso kadtong akong nasayran nga mituo kanimo, ug ako pa gani silang gipangbunalan. ²⁰ Nahinumdoman nila sa dihang gipatay si Esteban tungod kay giingnan niya ang mga tawo mahitungod kanimo, anaa ko didto nga nagtindog, mitan-aw ug miuyon sa ilang gibuhat. Akong gibantayan sa gawas ang mga sinina sa mga tawo nga gilabay ug mipatay kaniya!' ²¹ Apan miingon ang Ginoo kanako, 'Dili, ayaw pagpabilin dinhi! Biya-i ang Jerusalem, tungod kay ipadala ko ikaw sa layo gikan dinhi padulong sa laing pundok sa mga tawo, ang mga dili Judio!'" ²² Naminaw ang mga tawo sa gipangsulti ni Pablo hangtod sa pag-ingon niya sa mga tawo mahitungod sa pagpadala kaniya sa Ginoo didto sa laing pundok sa mga tawo. Unya naninggit sila, "Patya siya! Dili siya angay nga mabuhi niining kalibotana!" ²³ Samtang naninggit sila, ilang gilabay ang ilang mga sinina ug miitsa ug abog, aron pagpakita kung unsa sila kasuko. ²⁴ Busa ang pangulo nagmando nga dad-on nila sa bilanggoan si Pablo. Iyang gisugo ang mga sundalo nga kinahanglan ilang latiguhon si Pablo hangtod motug-an siya kung unsa ang iyang nabuhat nga maoy nakapasuko sa mga Judio. ²⁵ Gipatuy-od nila ang kamot ni Pablo ug gigapos nila siya aron latiguhon siya sa iyang likod. Apan miingon si Pablo sa sundalo nga duol kaniya, "Supak sa balaod kung inyo akong latigohon, usa ka Romanhon nga wala pa gani hukmi nga sad-an!" ²⁶ Sa pagkadungog sa opisyal niini, miadto siya sa pangulo. Miingon siya sa pangulo, 'Kining tawhana usa ka Romanhon! Sigurado nga dili mo kami mandoan nga latigohon siya!" ²⁷ Nakuratan ang pangulo sa pagkadungog niya. Miadto siya sa prisohan ug miingon kang Pablo, "Sultihi ako, usa ka ba gayod ka Romanhon?" Mitubag si Pablo, "Oo, usa ako ka Romanhon." ²⁸ Unya miingon ang pangulo, "Usa usab ako ka Romanhon. Gibayran nako ug dakong kantidad ang akong pagka-Romanhon." Miingon si Pablo, "Apan, gipanganak ako nga usa ka Romanhon." ²⁹ Ang mga sundalo andam na unta sa paglatigo kang Pablo tungod sa iyang nabuhat. Apan sa pagkadungog nila sa gisulti ni Pablo, gibiyaan nila siya. Nahadlok usab ang pangulo, tungod kay nasayod siya nga si Pablo usa ka Romanhon ug iyang nalapas ang balaod sa Roma ug iyang giingnan ang mga sundalo nga gapuson nila ang mga kamot ni Pablo. ³⁰ Ang pangulo buot gihapon masayod nganong gipasanginlan nila si Pablo. Busa sa pagkasunod adlaw iyang giingnan ang mga sundalo nga badbaran sa iyang gapos si Pablo. Ug nagpatawag usab niya ang mga kadagkoang pari ug ang ubang miyembro sa konseho sa mga Judio. Unya ilang gidala si Pablo sa konseho diin sila nagtigom ug giingnan nga mobarog sa ilang atubangan.

Chapter 23

¹ Mitan-aw si Pablo ngadto sa mga sakop sa konseho sa mga Judio ug miingon: "Akong kaubang mga Judio, tibuok nakong kinabuhi nagpuyo ako nga nagtahod sa atong Dios, ug wala ako nasayod sa bisan unsang butang nga akong nahimo nga nahibaw-an nako nga sayop." ² Sa dihang nakadungog ang labaw nga pari nga si Ananias kung unsa ang gisulti ni Pablo, iyang gisultihan ang mga tawo nga nagtindog duol kang Pablo nga sagpaon siya sa baba. ³ Unya si Pablo miingon ngadto kang Ananias, "Ang Dios mosilot kanimo niana, tungod kay naggpakaarong-ingnon ka! Lingkod diha ug hukmi ako, gamit ang mga balaod nga gihatag sa Dios kang Moises. Apan ikaw ug ang imong kaugalingon misupak nianang mga balaod, tungod kay gimandoan mo ako sa paghapak nga wala pa nimo napamatud-i nga nakabuhat ako ug bisag unsa nga sayop!" ⁴ Ang mga tawo nga nagtindog duol kang pablo nag-ingon ngadto kaniya, "Dili ka angay mosulti ug daotan ngadto sa sulugoon sa Dios nga atong labawng pari!" ⁵ Si Pablo mitubag, "Akong kaubang mga Judio, pasayloa ako nga nasulti ko kana. Wala ako nasayod nga ang tawo nga nagsulti sa usa kaninyo sa pagsagpa kanako mao ang labaw nga pari. Kung nasayod lang unta ako niana, dili ako magsulti ug daotan mahitungod sa atong labaw nga pari, tungod kay nasayod ako nga kini nahisulat sa atong mga balaod sa Judio, "Ayaw pagsulti ug daotan sa bisan kinsa sa inyong magmamando!'" ⁶ Si Pablo nasayod nga ang ubang miyembro sa konseho mga Saduseo ug ang ubang mga Pariseo. Busa siya mitawag ngadto sa hawanan sa konseho, "Akong kaubang mga Judio, Pariseo ako, sama sa akong amahan kaniadto. Gipasinati ako sa pagsulay dinhi tungod kay nakasiguro ako nga usa ka adlaw ang Dios maoy hinungdan niadtong mga tawo nga nangamatay nga mahimong mabuhi pag-usab." ⁷ Sa dihang gisulti niya kana, ang mga Pariseo ug mga Saduseo nagsugod sa paglalis sa usag usa mahitungod kung o walay tawo nga mamatay nga mabuhi pag-usab. ⁸ Ang mga Saduseo nagtuo nga pagkahuman sa kamatayon sa mga tawo, dili na sila mabuhi pag-usab. Nagtuo usab sila nga walay mga anghel ug walay ubang mga espiritu. Apan ang mga Pariseo nagtuo niining tanang mga butanga. ⁹ Busa sila nabahin, ug sila nagsugod sa pagsininggitay sa usag usa samtang sila naglalis. Ang uban nga magtutudlo sa balaod nga mga Pariseo mitindog. Ang usa kanila, miingon, "Sa among hunahuna kining tawhana wala nakabuhat ug daotan. Siguro usa ka anghel o lahing espiritu ang misulti ngadto kaniya ug ang iyang giingon tinuod." ¹⁰ Unya ang mga Pariseo ug mga Saduseo nahimong madagmalon sa usag usa. Busa ang magmamando nahadlok nga ilang makuniskunis si Pablo. Iyang gisultian ang mga sundalo nga mokanaog gikan sa prisohan ug kuhaon si Pablo gikan sa mga miyembro sa konseho ug dad-on siya didto sa kuta. ¹¹ Niana nga kagabhion, nakita ni Pablo si Ginoong Jesus nga miabot ug nagtindog duol kaniya. Ang Ginoo miingon ngadto kaniya, "Pagbaton ug kaisog! Gisultihan nimo ang mga tawo dinhi sa Jerusalem mahitungod kanako, ug kinahanglan sultihan usab nimo ang mga tawo sa Roma mahitungod usab kanako." ¹² Sa sunod nga kabuntagon ang ubang mga Judio nga naglagot kang Pablo nagkita ug nagsabot mahitungod kung unsaon sa pagpatay kaniya. Ilang giingnan ang ilang mga kaugalingon nga dili sila mokaon o moinom sa bisan unsa hangtod nga siya mamatay. Ilang gihangyo ang Dios sa pagtunglo kanila kung dili nila buhaton ang ilang gisaad. ¹³ Adunay sobra 40 ka mga tawo ang buot mopatay kang Pablo. ¹⁴ Niadto sila sa pangulong mga pari ug sa mga kadagkoan sa Judio ug misulti kanila, "Ang Dios nakadungog kanamo nga nagsaad nga dili kami mokaon o moinom bisan unsa hangtod amo nang mapatay si Pablo. ¹⁵ Busa naghangyo kami nga moadto ka ngadto sa magmamando ug pangutan-a siya, pinaagi sa tibuok konseho sa Judio, sa pagdala kang Pablo nganhi kanamo. Ingna ang magmamando nga buot pa nimong makig-istorya kang Pablo. Maghulat kami sa pagpatay kang Pablo samtang siya anaa na sa agianan paingon dinhi." ¹⁶ Apan ang anak nga lalaki sa igsoon ni Pablo nga babaye nakadungog sa ilang plano nga buhaton, busa niadto siya ngadto sa kuta ug nagsugilon kang Pablo. ¹⁷ Sa dihang nadungog kana ni Pablo, gitawag niya ang usa sa mga opisyales ug miingon ngadto kaniya, "Palihog dad-a kining batan-ong lalaki ngadto sa magmamando, tungod kay aduna siyay kinahanglan nga isulti." ¹⁸ Busa ang opisyal nagdala sa batan-ong lalaki ngadto sa magmamando. Ang opisyal nag-ingon ngadto sa magmamando, "Ang piniriso nga si Pablo nagtawag kanako ug nag-ingon, 'Palihog dad-a kining batan-ong lalaki ngadto sa magmamando, tungod kay aduna siyay kinahanglan nga isulti.'" ¹⁹ Gikuha sa magmamando ang batan-ong lalaki, ug iya siyang gigiyahan, ug gipangutana siya, "Unsay imong kinahanglang isulti kanako?" ²⁰ Siya miingon, "Adunay ubang mga Judio nga buot modala kang Pablo sa atubangan sa ilang konseho ugma. Sila moingon nga sila buot mangutana kaniya ug dugang pang mga pangutana. Apan kana dili tinuod. ²¹ Ayaw ug buhata kung unsa ang ilang ihangyo kanimo nga ipabuhat, tungod kay adunay sobra 40 ka mga Judiong tawo nga nagtago ug naghulat sa pagpatay kang Pablo sa dihang siya moagi sa dalan ngadto sa konseho. Sila nagsaad ngadto sa Dios nga sila dili mokaon o moinom sa bisan unsa hangtod ilang mapatay si Pablo. Andam sila sa pagbuhat niini, ug karon sila naghulat sa imong pagtugot kung unsa ang ilang gihangyo kanimo nga ipabuhat." ²² Ang magmamando nagsulti ngadto sa batan-ong lalaki, "Ayaw pagsulti ni bisan kinsa nga imo akong gisultihan mahitungod sa ilang plano." Unya iyang gipadala ang batan-ong lalaki sa layo. ²³ Unya ang magmamando nagtawag sa iyang duha ka mga opisyales ug gisultihan sila, "Pagkuha ug pundok nga 200 ka mga sundalo nga andam sa paglakaw. Pagkuha ug 70 ka mga sundalo nga magsakay ug mga kabayo, ug 200 ka mga sundalo nga nagdala ug mga bangkaw. Kamong tanan kinahanglan andam sa pagbiya karong alas-9 sa gabii, aron moadto sa siyudad sa Cesarea. ²⁴ Ug pagkuha ug mga kabayo nga masakyan ni Pablo, ug ubani ngadto sa palasyo ni Felix nga Gobernador." ²⁵ Unya ang magmamando nagsulat aron ipadala ngadto sa gobernador. Mao kini ang iyang gisulat: ²⁶ "Ako si Claudio Lisias nagsulat kanimo. Ikaw, Felix, mao ang among gobernador nga among gitahod, ug akong gipadala ang akong mga pag-abiabi. ²⁷ Akong gipadala kanimo kining tawhana, nga si Pablo, tungod sa pipila ka mga Judio nga moilog kaniya ug ila siyang patyon. Apan nakadungog ako sa usa ka tawo nga nagsulti kanako nga siya lumolupyo sa Roma, busa ako ug ang akong mga sundalo miadto ug miluwas kaniya. ²⁸ Ako buot masayod unsa kadtong mga gipang-ingon sa mga Judio nga iyang nabuhat nga sayop, busa ako siyang gidala ngadto sa konseho sa mga Judio. ²⁹ Ako naminaw samtang ilang gipangutana kining tawhana ug siya mitubag kanila. Ang mga butang nga ilang gipasangil kaniya mahitungod sa nabuhat sa ilang mga balaod sa Judio. Apan si Pablo wala misupak bisan unsa sa atong mga Romanong balaod. Busa ang among mga labaw dili mopatay kaniya o bisan pa sa pagpriso kaniya. ³⁰ Adunay misulti kanako nga ang ubang mga Judio nagplano sa pagpatay niining tawhana, busa ako siyang ipadala nganha kanimo, aron imo siyang mahatagan ug patas nga paghukom dinha. Ako usab gimandoan ang mga Judio nga nagpasangil kaniya sa pag-anha sa Cesarea ug sultihan ka mahitungod kung unsa ang ilang gipasangil kaniya. Panamilit." ³¹ Busa ang mga sundalo gibuhat kung unsa ang gisulti sa magmamando kanila. Ilang gikuha si Pablo ug gidala siya uban kanila niadtong gabhiona ngadto sa Antipatris. ³² Sa sunod adlaw, ang naglakaw nga mga sundalo mibalik ngadto sa Jerusalem, ug ang mga sundalo nga nagsakay ug mga kabayo niadto uban kang Pablo. ³³ Sa dihang niabot na sila sa siyudad sa Cesarea, ilang gihatag ang sulat ngadto sa gobernador, ug ilang gibutang si Pablo sa iyang atubangan. ³⁴ Gibasa sa gobernador ang sulat ug unya miingon siya ngadto kang Pablo, "Asa ka nga probinsya gikan?" Si Pablo mitubag, "Gikan ako sa Cilicia." ³⁵ Unya ang gobernador miingon, "Sa dihang ang mga tawo nga nagpasangil kanimo moabot, ako maminaw kung unsay isulti sa matag-usa kaninyo ug unya akong hukman ang imong kaso." Unya iyang gimandoan nga bantayan si Pablo sa palasyo nga gitukod sa halangdon nga si Haring Herodes.

Chapter 24

¹ Human sa lima ka adlaw si Ananias ang labaw nga pari milugsong didto gikan sa Jerusalem, uban sa mga kadagkoan sa mga Judio ug sa usa ka mamumulong nga ginganlan ug Tertulo. Gisultihan nila ang gobernador didto kung unsa ang gibuhat ni Pablo nga gihunahuna nila nga sayop. ² Ug nagsugo ang gobernador nga dad-on si Pablo sa sulod. Sa pag-abot ni Pablo, nagsugod na ug pasangil si Tertulo kaniya. Ug miingon siya sa goberndor, "Halangdon nga Gobernador Felix, sulod sa daghang katuigan nga nagmando ka kanamo, maayo ang among pagpuyo. Pinaagi sa maalamong paglaraw, daghan ang kalamboan niini nga probinsya. ³ Busa, Gobernador Felix, nagpasalamat kami kanimo sa tanan nimong nahimo alang kanamo, bisan asa gibuhat nimo kanang mga butanga. ⁴ Apan, aron nga dili ako makakuha ug dako sa imong panahon, maghangyo ako kanimo nga paminawon nimo ang akong isulti uban sa kaayo. ⁵ Nabantayan namo nga kining tawhana, bisan asa siya moadto, mao ang hinungdan sa kasamok uban sa mga Judio. Nangulo usab siya sa tibuok pundok nga gitawag sa mga tawo nga mga sumusunod sa Nazareno. ⁶ Misulay gani siya pagbuhat ug mga butang didto sa Templo sa Jerusalem nga makahugaw niini, busa gidakop namo siya. ⁷ Apan si Lisias, ang pangulo sa kasundalohan sa Romano, miabot uban sa iyang mga sundalo ug mikuha kaniya gikan kanamo. ⁸ Nag-ingon usab si Lisias sa mga nagpasangil kang Pablo nga moanhi sa imong atubangan. Kung pangutan-on nimo siya, mahibaloan nimo nga kining tanan nga among gipasangil kaniya tinuod." ⁹ Unya ang mga pangulo sa Judio nag-ingon sa gobernador nga tinuod ang gipanulti ni Tertulo. ¹⁰ Unya misinyas ang gobernador gamit ang iyang kamot kang Pablo nga makasulti na siya. Busa mitubag si Pablo, ug miingon, "Gobernador Felix, nasayod ako nga naghukom ka niini nga probinsya sa Judio sa daghang katuigan. Busa malipayon akong manalipod sa akong kaugalingon. Nasayod ako nga maminaw ka kanako ug maghukom nga makataronganon. ¹¹ Nasayod ka nga wala pa nilapas ug dose ka adlaw sukad sa akong pag-adto sa Jerusalem aron sa pagsimba sa Dios. ¹² Walay si bisan usa nga makasulti nga sila nakakita kanako nga nakiglalis didto sa hawanan sa Templo tungod kay wala nako kana buhata. Ug walay si bisan usa nga makasulti nga sila nakakita kanako nga ako ang hinungdan sa kagubot sa bisan asa sa mga sinagoga sa Judio o ang hinungdan sa kasamok bisan asa sa Jerusalem, tungod kay wala nako kana buhata. ¹³ Busa dili nila mapamatud-an kanimo ang mga butang mahitungod sa ilang gipasangil kanako karon. ¹⁴ Apan angkonon nako diha kanimo nga kini tinuod: Nagsimba ako sa Dios nga gisimba sa among katigulangan. Tinuod nga akong gisunod ang dalan nga gitudlo si Jesus kanamo. Nagtuo usab ako sa tanan nga sinulat ni Moises diha sa mga balaod nga gihatag sa Dios kaniya ug sa tanan nga sinulat sa ubang propeta sa ilang mga basahon. ¹⁵ Nagtuo ako, sama usab sa gituohan niining mga tawhana, nga banhawon pag-usab sa Dios ang tanan nga nangamatay, kadtong mga matarong ug mga daotan. ¹⁶ Tungod kay nagtuo ako nga moabot kanang adlawa, kanunay nakong gisulayan ug buhat kung unsa ang makapahimuot sa Dios ug kung unsa ang gihunahuna sa ubang mga tawo nga husto. ¹⁷ Human sa akong pagpuyo sa ubang mga dapit sa pipila ka mga katuigan, mibalik ako sa Jerusalem ug nagdala ug pipila ka salapi sa kabos nakong mga kaigsoonang Judio. ¹⁸ Ang pipila ka mga Judio gikan sa Asya ang nakakita kanako didto sa hawanan sa templo human nako mahingpit ang seremonyas nga magtugot sa usa ka tawo nga magsimba sa Dios. Wala akoy kauban nga mga tawo, ug dili ako ang hinungdan sa kagubot sa katawhan. ¹⁹ Apan kadto nga mga Judio mao ang hinungdan sa kagubot. Kinahanglan nga sila ania sa imong atubangan aron magpasangil kanako, kung naghunahuna sila nga nakabuhat ako ug sayop. ²⁰ Apan kung dili nila kana gustong buhaton, kining mga Judio dinhi kinahanglan magsulti kung unsa ang ilang gihunahuna nga akong nabuhat nga sayop sa dihang akong gipanalipdan ang akong kaugalingon sa ilang Hukmanan. ²¹ Tingali makaingon sila nga nakabuhat ako ug sayop sa dihang misinggit ako, 'Ginahukman ninyo ako karong adlawa tungod kay nagtuo ako nga banhawon pag-usab sa Dios ang tanang tawo nga nangamatay.'" ²² Nahibaloan nang daan ni Felix ang mahitungod sa gitawag sa mga tawo nga dalan ni Jesus. Apan wala niya tugoti nga magpadayon sa pagsulti si Pablo o ang mga Judio. Hinuon, miingon siya kanila, "Unya na kung molugsong na si Pangulong Lisias dinhi, pagahukman na nako kini nga sumbong." ²³ Unya giingnan niya ang opisyal nga nagbantay kang Pablo nga dad-on siya pagbalik sa prisohan ug sigurohon nga si Pablo bantayan sa tanang panahon. Apan miingon siya nga dili pakadenahan si Pablo, kung moduaw ang iyang mga higala, kinahanglan tugotan sa opisyal nga tabangan nila si Pablo sa bisan unsa nga pamaagi nga ilang gusto. ²⁴ Paglabay sa pipila ka mga adlaw mibalik si Felix kauban ang iyang asawa nga si Drusila, nga usa ka Judio, ug gipatawag si Pablo aron makigsulti uban kaniya. Naminaw si Felix sa gisulti ni Pablo kaniya mahitungod sa pagsalig kang Jesu-Cristo. ²⁵ Gisulti ni Pablo kaniya kung unsa ang gusto sa Dios nga pagabuhaton sa mga tawo aron mahimuot siya. Gipasabot usab niya kung unsaon sa mga tawo pagpugong sa ilang pagabuhaton ug adunay panahon nga ang Dios maghukom sa tanang tawo. Nahadlok si Felix human niya madungog kadtong mga butanga, busa gisultihan niya si Pablo, "Kana lang ang tanan nga gusto nakong madungog karon. Kung anaa akoy higayon, hangyoon ko ikaw nga moanhi pag-usab kanako." ²⁶ Naglaom si Felix nga hatagan siya ni Pablo ug kuwarta, busa iyang gipatawag si Pablo ngadto kaniya sa daghan nga higayon. Nakigsulti si Pablo kang Felix sa daghan nga higayon, apan wala niya gihatagan ug kuwarta si Felix, ug wala gipahibalo ni Felix ang iyang mga sundalo nga pagawson si Pablo gikan sa prisohan. ²⁷ Gitugotan ni Felix nga magpabilin si Pablo sa prisohan tungod kay gusto niyang mahimuot ang mga pangulo sa mga Judio. Apan sa paglabay sa duha ka tuig, nahimong gobernador si Porcio Festus puli kang Felix.

Chapter 25

¹ Si Festus nagsugod na sa pagdumala isip gobernador sa probinsiya. Human sa tulo ka adlaw, mibiya siya sa siyudad sa Cesarea ug mitungas siya ngadto sa Jerusalem. ² Ang mga pangulong pari ug ang mga pangulo sa Judio didto nakig-atubang kang Festus ug miingon nga si Pablo nakahimo ug dakong sayop. ³ Nanghangyo dayon sila kang Festus nga dad-on dayon si Pablo sa hukmanan sa Jerusalem. Apan naglaraw diay sila nga atangan nila si Pablo sa dalan aron ilang patyon. ⁴ Mitubag si Festus, "Gibantayan si Pablo sa Cesarea, pasagdi siya nga magpuyo didto. Molugsong ako ngadto sa Cesarea sa dili madugay." ⁵ "Busa," miingon siya, "Kinahanglan kamong mokuyog uban kanako didto, kung si kinsa man kaninyo ang makahimo. Kung aduna man kamoy bisan unsa nga ikapasangil ngadto kang Pablo, mahimo ninyo kining buhaton didto." ⁶ Nagpabilin si Festus didto sa Jerusalem uban ang mga pangulo sa Templo sulod sa walo o pulo kaadlaw. Unya mibalik siya ug lugsong ngadto sa siyudad sa Cesarea. Pagkasunod adlaw nagmando si Festus nga dad-on si Pablo ngadto kaniya, samtang naglingkod siya sa hukmanan nga lingkoranan. ⁷ Sa dihang gidala na si Pablo sa atubangan sa hukmanan nga lingkoranan, ang mga pangulo sa Judio nga milugsong gikan sa Jerusalem nag-alirong kaniya aron sa pagpasangil kaniya sa daghang mga bug-at nga sumbong, apan wala silay napamatud-an bisan usa niadto. ⁸ Unya nagsulti si Pablo sa iyang katungod. Nag-ingon siya, "Wala gayod akoy nabuhat nga supak sa balaod sa mga Judio, ni supak sa Templo, ni supak sa Emperador." ⁹ Apan buot ni Festus nga mahimuot ang mga pangulo sa Judio, busa iyang gipangutana si Pablo, "Andam ka ba nga motungas ngadto sa Jerusalem aron pagahukman ko ikaw didto mahitungod niining mga butanga?" ¹⁰ Mitubag si Pablo, "Dili, kay nagtindog na ako karon sa imong atubangan, isip nga ikaw ang piniyalan sa Emperador. Dinhi ako angayan nga pagahukman. Wala akoy nabuhat nga daotan ngadto sa mga tawong Judio, nahibalo gayod ikaw niini. ¹¹ Kung adunay man akoy nabuhat bisan unsa nga angayan sa kamatayon, dili gayod ako mobalibad nga mamatay; apan walay bisan usa sa pasangil nila nga angayan ako pagasilotan sa kamatayon. Walay bisan usa ang mosilot kanako aron lamang matagbaw sila. "Mohangyo ako nga si Cesar mismo ang mohukom kanako." ¹² Human ni Festus nakigsulti sa iyang mga magtatambag, miingon siya, "Mihangyo ka nga modangop ka kang Cesar, ug busa makaadto ka kang Cesar!" ¹³ Human sa pipila ka adlaw, si Haring Herodes Agripa miabot sa Cesarea, kauban ang iyang igsoon nga babaye nga si Bernice. Miadto sila aron sa pagpakita ug pagtahod ngadto kang Festus. ¹⁴ Si Haring Agripa ug si Bernice nagpuyo sa pipila ka mga adlaw sa Cesarea. Paglabay sa pila ka higayon, miingon si Festus ngadto kang Agripa mahitungod kang Pablo. Miingon siya, "Adunay tawo dinhi nga binilanggo ni Felix. ¹⁵ Sa dihang miadto ako sa Jerusalem, ang pangulong pari ug ang mga kadagkoan sa mga Judio miduol ug mihangyo kanako sa pagsilot kaniya sa kamatayon. ¹⁶ Apan ako silang giingnan nga kung adunay tawo nga gipasanginlan sa bug-at nga pasangil, dili kini ang naandan sa taga Roma sa pagsilot dayon sa tawo. Hinuon, atong gitugotan nga ang tawong gipasanginlan mag-atubangay sa tawo nga nagpasangil kaniya ug iyang panalipdan ang iyang kaugalingon kung unsa ang gipangpasangil mahitungod kaniya. ¹⁷ Busa sa dihang ang mga Judio miabot dinhi sa Cesarea, wala ako naglanganlangan sa paghukom niining tanan. Sa adlaw nga sila naabot, milingkod ako sa hukmanang lingkoranan ug gimandoan ang guwardiya nga ipaatubang kanako ang binilanggo. ¹⁸ Apan sa dihang ang mga pangulo sa Judio nagsaysay kanako kung unsa ang nabuhat nga daotan niining binilanggo, sa akong hunahuna wala gayod akoy nadungog nga bug-at nga sumbong alang kaniya. ¹⁹ Hinoon, ilang gilalisan ang mahitungod sa ilang kaugalingong relihiyon ug bahin sa usa ka tawo nga namatay ug nabanhaw nga ginganlan ug Jesus, apan mao kini ang gipamatod-an ni Pablo nga nabuhi. ²⁰ Wala ako makasabot niining mga butanga, o unsaon nako aron masayran ang kamatuoran. Busa akong gipangutana si Pablo, 'Andam ka ba moadto sa Jerusalem, aron mahukman ko ikaw didto mahitungod niining mga butanga?' ²¹ Apan nanghangyo si Pablo nga si Cesar ang mohukom sa iyang sumbong, busa nagmando ako nga bantayan siya hangtod nga ikapadala siya ngadto kang Cesar." ²² Unya si Agripa miingon kang Festus, "Buot ko nga mamati niining tawhana kung unsa ang iyang ikasulti." Mitubag si Festus, "Ako kanang han-ayon alang kanimo aron makadungog ka kaniya ugma." ²³ Sa sunod adlaw si Agripa ug si Bernice misulod sa tigomanan nga hukmanan, ug ang tanang mga tawo nagtahod kanila. Ang pipila sa mga pangulong Romano ug ang mga inila nga mga tawo sa Cesarea kauban nila. Unya gimandoan ni Festus ang guwardiya nga dad-on si Pablo sa sulod. ²⁴ Human makasulod si Pablo, miingon si Festus, "Haring Agripa ug sa tanan nga ania dinhi, nakita ninyo kining tawhana. Daghan ang mga kadagkoan sa mga Judio, nga anaa sa Jerusalem ug ania karon dinhi, nanghangyo kanako nga dili siya angayan mabuhi pa ug dugay. ²⁵ Apan wala akoy nakaplagan nga sayop nga iyang nahimo aron hukman siya sa kamatayon, Bisan pa niini, iyang gihangyo si Cesar nga maoy mohukom sa iyang sumbong, busa nakahukom ako nga dad-on siya didto sa Roma. ²⁶ Apan wala ako masayod kung unsa ang akong isulat aron ikapadala ngadto sa emperador mahitungod kaniya. Busa ako siyang gidala dinhi sa inyong atubangan aron mosulti siya sa inyong tanan, ilabi na gayod kanimo Haring Agripa! Ako kining gihimo aron masukitsukit nimo siya. Unya ako kining gibuhat aron makabalo ako kung unsa ang akong isulat ngadto sa emperador. ²⁷ Sa akong hunahuna dili kini makatarunganon nga ipadala ang binilanggo ngadto sa emperador sa Roma nga wala magsulti ug sakto kung unsa ang sayop nga mga butang nga gipangsulti sa mga tawo nga iyang nabuhat."

Chapter 26

¹ Unya miingon si Agripa ngadto kang Pablo, "Kami karon nagtugot kanimo sa pagsulti alang sa imong kaugalingon." Unya gituy-od ni Pablo ang iyang kamot aron sa pagpakita nga siya magsulti na. Siya miingon, ² "Haring Agripa, giisip nako ang akong kaugalingon nga bulahan kay karong adlawa akong mapasabot kanimo nganong ang mga pangulong Judio nasayop sa dihang sila nag-ingon nga nakabuhat ako ug daotang mga butang. ³ Ako usab labing bulahan tungod kay ikaw nasayod sa tanan mahitungod sa nabatasan sa mga Judio ug ang mga pangutana mahitungod sa atong gilalisan. Busa maghangyo ako kanimo nga makapailob ka sa pagmaminaw kanako." ⁴ Ang tanan nako nga kaubanan nga mga Judio nasayod kung giunsa nako pagkinabuhi gikan sa akong pagkabata. Nasayod sila sa akong pagkinabuhi sa siyudad diin ako natawo ug hangtod sa Jerusalem. ⁵ Naila ako nila sukad pa sa sinugdanan, ug sila makasulti kanimo, kung pagbuot nila, nga sukad sa batan-on pa ako mabinantayon na akong nagsunod pag-ayo sa mga nabatasan sa among relihiyon. Nagpuyo ako sama sa ubang mga Pariseo. ⁶ Karong adlawa ania ako sa hukmanan tungod kay ako masaligong naghandom nga buhaton gayod sa Dios ang iyang gisaad sa among mga katigulangan. ⁷ Ang among dose ka katribo sa Judio masaligon nga naghulat sa gisaad nga pagabuhaton sa Dios kanamo, samtang nagpasidungog ug nagsimba kaniya, adlaw ug gabii. Halangdon nga hari, ako adunay dakong paghandom nga buhaton gayod sa Dios ang iyang gisaad, ug sila usab nagtuo niana! Apan tungod kini sa akong gihandom nga pagabuhaton sa Dios nga sila nakaingon nga ako nakabuhat ug sayop. ⁸ O Hari, naghunahuna ba gayod ikaw nga ang Dios dili makapabanhaw sa mga patay? ⁹ Adunay panahon kaniadto nga ako usab, sigurado nga kinahanglan buhaton ang tanan aron mapaundang ang mga tawo nga mutuo kang Jesus nga gikan sa lungsod sa Nazaret. ¹⁰ Busa gibuhat ko kana sa dihang nagpuyo ako sa Jerusalem. Gibilanggo ko ang mga magtutuo, ingon nga ang mga pangulong pari didto naghatag kanako ug katungod nga buhaton kini. Ug sa dihang ang katawhan nagpatay sa mga magtutuo, miuyon ako niana. ¹¹ Nagsilot ako kanunay niadtong tanan nga anaa sa tigomanan sa mga Judio. Gipugos ko sila sa pagbiay-biay sa panumdoman ni Jesus. Nasuko ako pag-ayo ngadto kanila, nga miadto pa ako sa langyaw nga siyudad aron sa pagpangita kanila. ¹² Ang mga pangulong pari naghatag kanako sa katungod sa pagdakop sa mga magtutuo sa Damasco, busa miadto ako didto. Samtang anaa pa ako sa dalan, ¹³ sa hapit na ang kaudtohon nakita ko sa dalan ang usa kahayag nga midan-ag gikan sa langit. Ang kahayag labaw pa sa adlaw! Nagsidlak kini libot kanako, ug sa palibot usab niadtong nanglakaw uban kanako. ¹⁴ Kaming tanan natumba sa yuta. Unya nadungog ko ang usa ka tingog sa usa ka tawo nga nagasulti sa akong pinulongan nga Hebreo. Siya miingon, 'Saulo, Saulo, nganong gipasakitan mo man ako? Lisod mosipa nga sama sa usa ka baka batok sa hait nga sungkod sa magbalantay sa karnero. ¹⁵ Unya ako miingon, 'Kinsa ka man, Ginoo?' Siya miingon, 'Ako si Jesus, nga imong gilutos. ¹⁶ Busa bangon ug tindog! Nagpakita ako kanimo aron himoon ko ikaw nga sulugoon ug usa ka saksi, kung unsa ang inyong nakita ug kung unsa ang inyong nasayran mahitungod kanako karon, ug mahitungod kung unsa ang akong ipakita kanimo sa umaabot nga panahon. ¹⁷ Panalipdan ko ikaw sa mga tawo ug sa mga dili-Judio diin ko ikaw ipadala, ¹⁸ aron sa pag-abli sa ilang mga mata, nga mobalik sila gikan sa kangitngit ngadto sa kahayag, ug gikan sa gahom sa kaaway ngadto sa Dios. Tungod niini pasayloon sa Dios ang ilang mga sala ug ihatag kanila ang mga butang nga maangkon sa akong katawhan sa walay kataposan, ug ang mga tawo nga mahisakop kanako pinaagi sa pagtuo. ¹⁹ Busa, Haring Agripa, gibuhat nako kung unsay gisulti sa Dios kanako sa usa ka panan-awon nga angay kong buhaton. ²⁰ Una, nakigsulti ako sa mga Judio didto sa Damasco ug kadtong atua sa Jerusalem, ug sa tanang sikbit nga lungsod sa Judea, ug sa mga dili-Judio usab nga anaa didto. Gisultihan ko sila nga kinahanglan moundang na sila sa pagpakasala ug mangayo ug tabang sa Dios. Gisultihan ko usab sila nga kinahanglan buhaton nila kadtong mga butang nga magpakita nga sila nag-undang na gayod sa pagpakasala. ²¹ Gidakop ako sa uban nga mga Judio tungod kay giwali ko kini nga mensahe samtang anaa ako sa hawanan sa templo ug misulay sa pagpatay kanako. ²² Apan, ang Dios nagatabang gihapon kanako, busa nagpadayon ako sa pagsangyaw niining mga butanga hangtod karong adlawa. Nagpadayon ako sa pagsugilon diha sa mga yano ug mga mahinungdanong tawo tukma gayod sa gisulti sa mga propeta ug kang Moises nga mahitabo. ²³ Miingon sila nga si Cristo mag-antos ug mamatay, nga siya gayod mabanhaw una gikan sa mga patay. Sila usab misulti nga siya isangyaw, taliwala sa iyang kaugalingon nga katawhan ug sa mga tawo nga dili-Judio, nga ang Dios tinuod gayod nga makaluwas kanila." ²⁴ Sa wala pa makapadayon ug sulti si Pablo, Si Festo misinggit sa makusog nga tingog: "Pablo, nabuang kana! Subra na ang imong nahibal-an, ug nakapabuang kini kanimo!" ²⁵ Apan mitubag si Pablo, "Bantogan nga Festo, wala ako mabuang! Sa laing bahin, ang akong gisulti tinuod ug tarong ang akong panghunahuna! ²⁶ Kay si Haring Agripa nasayod sa mga butang nga akong ginaingon, ug gawasnon ako nga magsulti kaniya mahitungod kanila. Sigurado ako nga wala niini nga mga butang ang wala niya namatikdan, tungod kay kining mga butanga wala mahitabo sa tago." ²⁷ "Haring Agripa, nagtuo ba ikaw sa gisulat sa mga propeta? Nasayod ako nga ikaw nagtuo niadtong mga butanga." ²⁸ Unya mitubag si Agripa kang Pablo, "Sa mubo nga panahon hapit mo na ako madani nga mahimong Kristohanon!" ²⁹ Si Pablo mitubag,"Bisan pa sa mubo nga panahon o taas nga panahon, dili na kini mahinungdanon. Mag-ampo ako sa Dios nga ikaw ug ang tanan nga mga tawo nga naminaw kanako karong adlawa mahimo usab nga sama kanako, gawas niining mga kadena!" ³⁰ Unya mitindog ang hari. Ang gobernador, ug si Bernice, ug ang tanan nga nanambong nanindog usab ³¹ ug mibiya sa lawak. Human sila mibiya, miingon sila sa usag-usa, "Kining tawhana dili takos sa kamatayon o sa paggapos kaniya sa kadena." ³² Nag-ingon si Agripa kang festo, "Kung kining tawhana wala mangutana nga hukman siya sa Emperador, gibuhian na unta siya."

Chapter 27

¹ Sa dihang ang Gobernador nakahukom nga kami molayag paingon sa Italia, iyang gibutang si Pablo ug ang uban pang mga piniriso sa pagdumala sa kapitan sa kasundalohan nga ginganlan ug Julius. Kapitan ang iyang ranggo nga kabahin sa batalyon nga gitawag ug "Ang Agustohanon''. ² Misakay kami sa sakayan gikan sa siyudad sa Adramito sa Asya. Ang sakayan nga molawig paingon sa mga dapit sa baybayon sa Asya. Niining paagiha nangadto kami sa dagat. Si Aristarchus, nga gikan sa Tesalonica sa Macedonia, mikuyog kanamo. ³ Sa pagkasunod adlaw sa miabot kami sa Sidon. Si Julio nagtagad sa maayong paagi kang Pablo ug mihatag kaniya ug pagtugot sa pagpakigkita sa iyang mga higala, kinsa maoy nag-atiman kaniya. ⁴ Unya ang sakayan milawig gikan didto. Kami miadto sa baybayon sa Cyprus, sa daplin nga nagsalipod sa hangin gikan sa paghuyop kanamo sa sayop nga dalan. ⁵ Human niana, mitabok kami sa dagat duol sa baybay sa Cilicia ug Pamphylia . Ang sakayan miabot sa Myra, nga anaa sa Lycia. Mikanaog kami sa sakayan didto. ⁶ Sa Myra, si Julius nakakaplag ug sakayan nga gikan sa Alexandria ug hapit na molawig padulong sa Italya. Busa gipahiluna niya kami aron makasakay sa sakayan, ug mibiya kami. ⁷ Sa daghang mga adlaw hinayhinay kaming milawig ug miabot duol sa Cnidus, apan miabot kami didto uban ang kalisod, tungod kay ang hangin misugat man kanamo. Human niana, ang hangin kusog kaayo ug wala magtugot sa barko nga makalihok pa sa unahan sa kasadpan. Hinuon, kami milawig paingon sa baybay sa isla sa Crete, kung asa ang hangin dili kaayo kusog, ug kami milabay duol sa Salmon, ang gamayng bahin sa yuta nga milabaw sa tubig. ⁸ Ang hangin kusog pa gihapon, ug kini nakapapugong sa barko gikan sa paglihok niini padulong sa unahan nga paspas. Busa mihinayhinay kami ug sibog padulong sa daplin sa baybay sa Crete, ug kami midunggo sa usa ka lungsod nga gitawag ug Matahom nga Dalangpanan, duol sa Lasea. ⁹ Daghang panahon ang milabay, ug karon makuyaw na ang paglawig, tungod kay ang Judiong pagpuasa milabay na ug ang dagat misugod na pag-unos. Busa si Pablo miingon ngadto sa katawhan sa barko, ¹⁰ "Mga tawo, akong nakita nga kung kita mopadayon sa paglayag karon, makuyaw kini alang kanato uban ang daghang kadaot ug kapildihan, dili lamang ang mga lulan ug ang sakayan, apan ang atong kinabuhi usab.'' ¹¹ Apan ang Romanong kapitan wala gayod motuo kang Pablo. Hinuon, mituo siya sa gisulti sa kapitan ug sa tag-iya sa barko, ug siya nakahukom sa paghimo kung unsa ang ilang tambag. ¹² Ang dunggoanan dili maayo nga dapit alang kanila nga magpabilin sa panahon sa tingtugnaw, busa ang kadaghanan sa mga tripulante mitambag nga moadto sila sa dagat gikan didto. Sila naglaom nga makaabot sa Phoenix ug mopabilin didto samtang tingtugnaw. Ang Phoenix usa ka lungsod sa Crete. Didto mihuyop ang hangin gikan sa amihang kasadpan ug habagatang kasadpan. ¹³ Tungod kay diha may hinay nga hangin nga mihuyop gikan sa habagatan, ang mga tripulante sa barko naghunahuna nga mahimo na silang molawig sama sa bout nila. Busa gipasaka nila ang angkla gikan sa dagat, ug ang barko nga milawig padulong daplin sa isla sa Crete. ¹⁴ Human sa mubo nga panahon, ang hangin mihuyop paubos gikan sa baybay. Kini mihuyop tabok sa isla gikan sa amihan nga dapit ug mikusokuso sa gisakayan. Kana nga bagyo gitawag nga Euroclydon, ''ang Amihang-Sidlakan nga hangin.'' ¹⁵ Mihuyop kini sa makusog sa atubangan nga bahin sa barko, ug dili kami makalawig batok niini. Busa ang mga tripulante nagpauyon sa hangin nga dad-on ang barko sa gipadulngan sa huyop sa hangin. ¹⁶ Ang barko namidpid daplin sa baybay sa gamay nga isla nga ginganlan ug Cauda. Nakahimo kami, bisan lisod, sa pagsiguro ang paghikot sa gamayng sakayan ngadto sa barko. ^{17 18} Human gihiktan sa mga tripulante ang gamayng sakayan ngadto sa sakayan, sila migamit ug hikot aron matabangan ang sakayan. Gipaagi nila ang hikot ilawom sa layag aron sa paglig-on sa sakayan. Ang mga tripulante nangahadlok nga mosangyad kami sa kabalasan nga gitawag ug Syrtis, busa nga gitonton nila ang angkla sa dagat ug niining paagiha ang hangin midala kanamo. Ang hangin ug ang balod nagpadayon nga mianod-anod sa barko sa mapintas gayod, busa sa pagkasunod adlaw ang mga tripulante misugod sa pagpanglabay sa mga butang nila. ¹⁹ Sa ikatulong adlaw sa unos, gipanglabay na usab sa mga tripulante ang halos tanan nga layag, mga hikot, ug mga posti, aron nga mogaan sakayan. Gibuhat nila kini gamit ang ilang mga kamot. ²⁰ Ang hangin padayon sa paghuyop sa makusog sa danghang mga adlaw, ug ang kawanangan napuno sa itom nga panganod adlaw ug gabii aron nga dili namo makita ang adlaw o ang mga kabituonan. Kami nawad-an na sa tanang paglaom nga kami makalingkawas pa. ²¹ Walay bisan usa kanamo sa sakayan ang nakakaon sa daghang mga adlaw. Unya usa ka adlaw, si Pablo mitindog sa atubangan namo ug miingon, ''Mga higala, namati unta kamo kanako sa pagsulti nako nga dili kita molayag gikan sa Crete. ²² Apan karon, ako mag-awhag kaninyo, ayaw kamo kahadlok, tungod kay walay bisan usa kanato ang mamatay. Ang unos moguba sa barko apan dili kanato. ²³ Ako nasayod niini, tungod kay ang Dios miingon kanako sa milabay nga gabii, ang usa diin ako nahisakop ug akong gialagaran, nagpadala ug usa ka anghel nga miabot ug mitindog uban kanako. ²⁴ Ang anghel miingon kanako, 'Pablo, ayaw kahadlok! Kinahanglan nga moadto ka sa Roma ug motindog atubangan sa Emperador didto aron pagahukman ka niya. Buot kong masayran mo nga ang Dios nagtugot kanimo ug sa tanan nimong mga kauban nga naglawig nga makalingkawas. ²⁵ Busa pagmaya, mga kahigalaan, tungod kay ako nagtuo nga ang Dios maghimo nini nga mahitabo, sama sa gisulti sa angel kanako. ²⁶ Apan, ang sakayan maguba sa pagdunggo sa ubang isla, ug kita makadunggo gayod didto.'' ²⁷ Sa ikanapulog upat ka gabii human misugod ang unos, ang sakayan nagpabilin gihapon nga gipadpad tabok sa dagat Adriatiko. Sa hapit na tungang gabii, ang mga tripulante naghunahuna nga ang sakayan nagkaduol na sa yuta. ²⁸ Busa gipaubos nila ang pisi aron sa pagsukod kung unsa kalawom ang tubig. Sa dihang gibira na usab nila ang pisi, gisukod nila kini ug nakita nga ang tubig 40 metros ang gilawmon. Sa pipila ka takna, gisukod na usab nila ug nakaplagan nga 30 ka metros na lamang kini. ²⁹ Nangahadlok sila nga mosangko ang barko ngadto sa mga bato, busa gilabay nila ang upat ka angkla gikan sa likod nga bahin sa sakayan. Unya sila nag-ampo nga unta moabot na ang kaadlawon aron Makita na nila kung diin padulong ang sakayan . ³⁰ Ang pipila sa mga tripulante nagalaraw sa pag-ikyas gikan sa barko, busa gipaubos nila ang gamayng sakayan ngadto sa dagat. Aron walay si binsa kinsa ang masayod sa gilaraw nila nga buhaton, nagpakaaron-ingnon sila nga ipakanaog ang pipila sa mga angkla gikan sa atubangan sa sakayan. ³¹ Apan si Pablo miingon sa kapitan sa kasundalohan ug sa mga sundalo, "Kung ang mga tripulante dili magpabilin niining sakayan, mawad-an gayod silag paglaom nga maluwas." ³² Busa giputol sa mga sundalo ang pisi ug gipasagdan ang gamayng sakayan nga maanod ngadto sa tubig. ³³ Sa wala pa miabot ang kaadlawon, nag-awhag si Pablo sa matag-usa diha sa sakayan nga mokaon. Siya miingon, ''Sa milabay nga napulog upat ka mga adlaw kamo naghulat ug nagbantay ug wala makakaon bisan gamay. ³⁴ Busa, karon ako moawhag kaninyo sa pagkaon bisan gamay nga pagkaon. Kinahanglan nga himuon ninyo kini aron mabuhi. Kay walay bisan usa sa inyong mga buhok nga mawala." ³⁵ Human si Pablo makasuti niini, samtang ang matag-usa naglantaw, gikuha niya ang tinapay ug nagpasalamat sa Dios niini. Unya gipikaspikas niya ang tinapay ug misugod pagkaon sa pipila niini. ³⁶ Unya silang tanan nangalipay ug mikaon sa pipila sa pagkaon. ³⁷ Sa kinatibuk-an mga 276 kami sa sakayan. ³⁸ Sa dihang ang tanan nangabusog na, gipagaan nila ang sakayan pinaagi sa paglabay sa nabilin nga mga trigo ngadto sa dagat. ³⁹ Sa kaadlawon na nakita namo ang yuta, apan ang tripulante wala masayod kung diin na kami. Apan, nakita nila ang baybay ug ang lapad nga luna sa balas daplin sa tubig. Nakahukom sila nga ilayag ang sakayan ngadto sa baybay. ⁴⁰ Busa giitsa nila ang angkla ug gipasagdan kini nga mabadbad paubos sa dagat. Niana usab nga higayon, gibadbad nila ang higot nga gihigot sa timon, ug gipataas nila ang atubangan nga layag aron ang hangin mohuyop niini. Unya gigiyahan nila ang sakayan ngadto sa baybayon. ⁴¹ Apan ang barko milayag paingon sa kusog nga tubig ug naadto ngadto sa kabalasan ibabaw sa mga balod. Ang atubangan nga bahin sa barko naipit didto ug dili na kini makalihok, ug ang dagko nga mga balod mihampak sa likod nga bahin sa barko, hinungdan nga misugod na kini pagkaguba. ⁴² Ang mga sundalo naghunahuna sa pagpatay sa mga binilanggo aron walay usa kanila ang makalangoy ug makaikyas. ⁴³ Apan ang kapitan sa kasundalohan nagtinguha sa pagluwas kang Pablo, mao nga iyang gipugngan ang mga sundalo sa paghimo niini. Hinuon, iyang gimandoan nga ang matag-usa nga makahimo sa paglangoy sa pag-ambak ug paglangoy paingon sa baybay. ⁴⁴ Unya iyang giingnan ang uban nga mogunit sa tabla o sa ubang bahin sa sakayan ug moadto padulong sa baybay. Gibuhat namo ang iyang gisulti, ug niana nga paagi kaming tanan miabot nga luwas sa yuta.

Chapter 28

¹ Human kami makaabot sa baybayon nga luwas, among nahibaloan nga kadto usa ka isla nga gitawag ug Malta. ² Ang mga tawo nga nagpuyo didto nag-abiabi kanamo ug maayo labaw sa naandan. Naghaling sila ug kalayo ug giagda kami nga moduol aron mainitan kami, tungod kay miulan man ug unya tugnaw. ³ Sa dihang nanguha ug mga sanga sa kahoy si Pablo aron isugnod ngadto sa kalayo, ang usa ka malala nga bitin migawas gikan sa kalayo aron moikyas sa kainit, ug gipaak niini ang kamot ni Pablo ug nagpabilin didto. ⁴ Ang mga tawo gikan sa isla nakakita sa bitin nga nagbitay sa kamot ni Pablo, miingon sila sa usag-usa, "Tingali kining tawhana nakapatay ug tawo. Bisan tuod nga nakalingkawas siya gikan sa pagkalunod sa dagat, ang dios sa katarong maoy mopadangat kaniya sa kamatayon." ⁵ Apan gisawilik lamang ni Pablo ang bitin didto sa kalayo, ug walay nahitabo kaniya. ⁶ Ang mga tawo nagdahom nga si Pablo manghupong ug hilantan o matumba dayon siya ug mamatay. Apan human sila maghulat sa taas nga panahon, ilang nakita nga walay nahitabo kaniya. Busa nausab ang hunahuna sa mga tawo ug miingon sa matag-usa, "Dili tigpatay ug tawo kining tawhana! Usa siya ka dios!" ⁷ Karon didto sa usa ka dapit nga duol sa ilang nahimutangan, adunay kaumahan nga gipanag-iyahan sa tawo nga ginaganlan ug Publio. Usa siya ka pangulong opisyal sa isla. Giagda niya kami nga moadto ug magpuyo sa iyang balay. Giatiman niya kami pag-ayo sulod sa tulo ka adlaw. ⁸ Nianang higayona ang amahan ni Publio adunay hilanat ug disenteriya, ug naghigda na siya sa higdaanan. Busa giduaw siya ni Pablo ug nag-ampo kaniya. Unya gitapion ni Pablo ang iyang kamot ngadto kaniya ug giayo siya. ⁹ Human kana buhata ni Pablo, ang ubang mga tawo sa isla nga nagsakit miadto kaniya, ug giayo usab niya sila. ¹⁰ Gidalhan kami nila ug mga gasa ug gipakita ang ubang mga pamaagi nga hilabihan ang ilang pagtahod kanamo. Sa dihang andam na kami mobiya human sa tulo ka bulan, gipadalhan nila kami ug pagkaon ug ubang mga butang nga among kinahanglan didto sa sakayan. ¹¹ Human kami nagpuyo didto sulod sa tulo ka bulan, misakay kami sa sakayan nga gikan sa Alexandria nga padulong sa Italya ug milayag. Sa unahang bahin sa sakayan adunay kinulit nga larawan sa kaluha nga diosdios nga ginganlan ug Castor ug Pollux. ¹² Sa pag-abot namo sa siyudad sa Siracusa, nagpabilin kami didto sa tulo ka adlaw. ¹³ Unya milayag kami ug nakaabot sa siyudad sa Regium sa Italya. Pagkasunod adlaw, ang hangin mihuros gikan sa habagatan, busa sa duha lamang ka adlaw nakaabot kami sa lungsod sa Puteoli. Gibiyaan namo ang sakayan didto. ¹⁴ Nahimamat namo didto sa Puteoli ang pipila ka mga isigkamagtutuo nga gusto nilang magpabilin kami sulod sa pito ka adlaw. Human niini, nakaabot na gayod kami sa Roma. ¹⁵ Didto sa Roma, pipila sa mga isigkamagtutuo ang nakadungog mahitungod kanamo, busa nangadto sila ug nakigkita kanamo. Ang uban kanila nakigkita kanamo sa lungsod nga gitawag ug Ang Mercado sa Appio nga Kalsada, ug ang uban nakigkita kanamo sa lungsod nga gitawag ug Ang Tulo ka Balay Abutanan. Sa dihang nakita ni Pablo kadto nga mga magtutuo, nagpasalamat siya sa Dios ug nadasig. ¹⁶ Human kami makaabot sa Roma, gitugotan si Pablo nga magpuyo sa usa ka balay nga siya lang. Apan adunay sundalo nga kanunay magbantay kaniya didto. ¹⁷ Human sa tulo ka adlaw nga anaa si Pablo didto, nagpadala siya ug mensahe sa mga pangulo sa Judio nga moadto ug makigsulti kaniya. Sa dihang miadto sila kaniya, miingon si Pablo kanila, "Minahal kong kaigsoonan, bisan ug wala ako makigbatok sa atong katawhan ni nagsulti ug supak sa tulumanon sa atong mga katigulangan, ang atong mga pangulo sa Jerusalem nagdakop kanako. Apan sa wala pa ako nila mapatay, ang usa ka pangulo nga Romano nagluwas kanako ug unya nagpadala kanako sa siyudad sa Cesarea alang sa mga Romanhong mga maghuhukom sa pagsukitsukit kanako. ¹⁸ Ang Romanhong mga maghuhukom nangutana kanako ug gusto nga buhian ako, tungod kay wala akoy nabuhat nga bisan unsa nga daotan nga kinahanglan ako patyon. ¹⁹ Apan sa dihang ang mga pangulo sa Judio didto nagsupak batok sa tinguha sa mga Romano nga buhian ako, naghangyo ako nga ang Emperador maoy maghukom kanako dinhi sa Roma. Apan ang akong katarongan sa pagbuhat niana dili mao ang pagpasangil nako sa atong mga pangulo sa bisan unsa. ²⁰ Busa naghangyo ako kaninyo nga moanhi dinhi aron masultihan ko kamo nganong usa ako ka binilanggo. Kini tungod kay ako nagtuo man kung unsa ang masaligon nga gidahom sa katawhan sa Israel nga buhaton sa Dios alang kanato." ²¹ Unya ang mga pangulo sa Judio miingon, "Wala kami makadawat ug bisan unsa nga sulat gikan sa atong isigka-Judio didto sa Judea mahitungod kanimo. Wala usab sa atong isigka-Judio nga nangabot dinhi gikan sa Judea ang nagsulti ug daotan mahitungod kanimo. ²² Apan buot kami makadungog kung unsa ang imong hunahuna mahitungod niining pundok nga imong nahimutangan, tungod kay nasayod kami nga sa daghang mga dapit ang mga tawo nagsulti batok niini." ²³ Busa nakahukom sila nga mobalik sa sunod adlaw aron maminaw sa isulti ni Pablo kanila. Sa pag-abot sa maong adlaw, mas daghan ang mga tawo nga nangabot sa gipuy-an ni Pablo kay sa niagi. Gisultihan sila ni Pablo kung unsaon sa Dios sa pagmando ang tanan; nagsugilon siya mahitungod sa balaod ni Moises ug sa mga gipanagna sa mga propeta mahitungod kang Jesus. Nakigsulti si Pablo uban sa tanang naminaw gikan sa buntag hangtod sa gabii. ²⁴ Ang pipila niadtong mga Judio nadani sa pagtuo nga tinuod ang gisulti ni Pablo mahitungod kang Jesus, apan ang uban wala mituo nga kini tinuod. ²⁵ Sa dihang nagsugod na sila ug lalis sa usag-usa, ug sa mopauli na sila, nagsulti si Pablo ug usa pa ka butang: "Ang Balaang Espiritu nagsulti sa kamatuoran sa inyong mga katigulangan, sa dihang gisulti niya kining mga pulonga ngadto kang propeta Isaias: ²⁶ Adto sa imong katawhan ug sultihi sila: 'Madungog sa inyong dalunggan, apan dili kamo makasabot kung unsa ang gisulti sa Dios. Makita sa inyong mga mata apan dili gayod ninyo makita ang mga butang nga gibuhat sa Dios. ²⁷ Kining mga tawhana wala makasabot, tungod kay sila gahig ulo, ang ilang mga dalunggan halos mabungol na; ug gipiyong nila ang ilang mga mata tungod kay dili sila gusto makakita. Dili sila gusto maminaw o mosabot uban sa ilang kasingkasing, kay unya mobalik sila kanako ug pagaayohon ko sila. ²⁸ Busa, kinahanglan nga kamo masayod nga ang Dios nagtanyag sa pagluwas sa mga dili-Judio, ug sila maminaw." ²⁹ Buhat 28:29 - ang pinakakaraan ug labing tukma nga sinulat sa Griyego sa basahon sa Buhat wala mag-apil sa mga gidugang nga mga pulong nga makita sa Buhat 28:29; ug tungod niana nga katarungan wala nila giapil dinhi. ³⁰ Nagpuyo si Pablo sulod sa duha ka tuig didto sa balay nga iyang giabangan. Daghan ang mga tawo ang nangadto aron makigkita kaniya, ug gidawat niya silang tanan nga malipayon ug nakigsulti kanila. ³¹ Nagsangyaw siya ug nagtudlo sa mga tawo mahitungod sa pagpakita sa Dios sa iyang kaugalingon ingon nga hari, ug nagtudlo kanila mahitungod kang Ginoong Jesu-Cristo. Gibuhat niya kana uban sa dakong kaisog, ug walay si bisan kinsa ang misulay sa pagpugong kaniya.