Ti Pannakaibelleng ken ti Panagsubli

Nagbasol dagiti tattao iti Israel ken Judah iti Dios. Sinukirda ti katulagan iti Dios kadakuada nga inaramidna idiay Sinai. Imbaon iti Dios dagiti profetana tapno ballaaganda ida nga agbabawida ken agdayawda manen kenkwana ngem saanda a nagtulnog.

Dinusa iti Dios ti pagarian iti Israel ken iti Judah. Pinalubosanna a dadaelen ida dagiti kabusorda. Dinadael iti Assyria ti pagarian iti Israel. Ti Assyria ket maysa a nabileg ken narungsot nga imperio. Adu ti pinatay dagiti taga- Assyria nga Israelita. Innalada amin a napapateg a banbanag ken pinuoranda ti adu a lugar iti Israel.

Inurnong dagiti taga-Assyria amin a mangidadaulo, nababaknang a tattao ken amin nga adda paglainganna ket impanda idiay Assyria. Dagiti laeng marigrigat nga Israelita a saan a natay ti nabati idiay pagarian ti Israel.

Nangyeg dagiti taga-Assyria iti gangannaet a tattao tapno isuda ti agnaed iti pagarian iti Israel. Binangon dagitoy a gangannaet dagiti nadadael a siudad ken inasawada dagiti nabati nga Israelita. Dagiti kaputotan dagiti Israelita a nakiasawa kadagiti gangannaet ket naawagan a Samaritano.

Nakita dagiti tattao iti Judah no kasano a dinusa iti Dios dagiti Israelita gapu ta saanda a namati ken nagtulnog iti Dios. Uray no kasta, intultuloyda latta ti nagdayaw kadagiti didiosen agraman dagiti dios dagiti taga Canaan. Nangibaon ti Dios kadagiti profeta a mangballaag kadakuada ngem saanda latta a dimngeg.

Agarup 100 tawenen ti napalabas manipud idi dinadael dagiti taga-Assyria ti pagarian iti Israel, imbaon iti Dios ni Nabokodonozor nga ari dagiti taga Babilonia tapno rautenna ti pagarian iti Judah. Nabileg nga imperio ti Babilonia. Napilitan ti ari iti Judah nga agbalin nga adipen ni Nebokodonozor ken agbayad a tinawen iti adu a kuarta.

Kalpasan iti sumagmamano a tawen, nagrebelde ti ari iti Judah iti Babilonia. Gapu iti daytoy, nagsubli dagiti taga Babilonia ket rinautda ti pagarian iti Judah. Natagikuada ti siudad iti Jerusalem. Dinadaelda ti templo ken tinakawda amin a sanikua iti siudad ken iti templo.

Dinusa dagiti soldado ni Nabokodonozor ti ari iti Judah gapu iti panagrebeldena. Pinatayda dagiti annakna a lallaki iti sanguananna. Binulsekda pay isuna. Kalpasanna, inyapanda ti ari iti Judah idiay Babylon. Imbalodda ti ari tapno idiayen isuna a matay.

Dandani amin a tao iti pagarian iti Judah ket impanda Nabokodonozor ken dagiti soldadona idiay Babilonia. Nabati laeng dagiti marigrigat a tattao tapno isuda ti agmula kadagiti taltalon. Daytoy a panawen a pwersa a napapanaw dagiti tattao iti Dios idiay Naikari a Daga ket maawagan a “Pannakabelleng”.

Uray no dinusa iti Dios dagiti tattao babaen iti pannakabellengda idiay Naikari a Daga, saanna ida a binaybay-an. Saan a nalipatan iti Dios dagiti karina kadakuada. Inaywanan isuda iti Dios. Imbaga iti Dios kadagiti propeta dagiti mensahena para kadagiti tattao. Inkari iti Dios a kalpasan iti 70 a tawen, agsublidanto manen iti Naikari a Daga.

Agarup 70 tawenen ti napalabas manipud idi napapanaw dagiti tattao iti Naikari a Daga, pinarmek ni Cyrus nga ari iti Persia ti Babilonia. Gapu iti daytoy, pinarmek iti pagarian a Persia ti pagarian iti Babilonia ket isudan ti nagturay idiay. Maaw-awaganen dagiti Israelita a Judio iti daytoy a panawen. Adu kadakuada ket nagnaed idiay Babilonia inggana nataengandan. Manmano laengen kadagiti nataengan a Judio ti makalagip iti pagarian iti Judah.

Nabileg ti pagarian iti Persia ngem manangngaasida kadagiti tattao nga iturturayanda. Nagbalin nga ari ni Cyrus iti Persia. Nangipaulog isuna iti linteg a mabalin nga agsubli dagiti Judio idiay Judah no kayatda. Nangited pay isuna iti kuarta nga usarenda tapno maibangonda manen ti templo. Nagsubli garud ti bassit a grupo iti Judio idiay Jerusalem a siudad iti Judah kalpasan iti 70 a tawen iti pwersaan a pannakapapanawda.

Idi nakaawiden dagiti tattao idiay Jerusalem, binangonda manen ti templo ken dagiti pader iti aglawlaw iti siudad. Uray pay no iturturayan pay laeng isuda iti sabali a tattao, nagnaed manen dagiti Judio iti Naikari a Daga ken nagdaydayawda manen idiay templo.

Istorya ti Biblia manipud: 2 Ar-ari 17; 24-25; 2 Cronicas 36; Ezra 1-10; Nehemias 1-13